Jón Leifs

Jón Leifs (1 mei 1899 – 30 juli 1968) was een IJslandse componist. Hij verliet IJsland op 17-jarige leeftijd om piano te studeren aan het conservatorium van Leipzig, Duitsland. Daar leerde hij zijn toekomstige vrouw Annie Riethof kennen, die ook piano studeerde. Hij studeerde in 1921 af, besloot te stoppen met piano spelen en legde zich vervolgens toe op het componeren en het dirigeren van orkesten. Hij werd een succesvol dirigent, met name in Duitsland, (het voormalig) Tsjechoslowakije en Scandinavië. Ook schreef hij veel artikelen voor kranten en tijdschriften over diverse facetten die met muziek en componeren te maken hadden.

Hij en zijn Joodse vrouw kregen twee dochters: Snót en Líf. Hij woonde eerst in Rehbrücke (nabij Berlijn), vervolgens in Wernigerode (Harz) en vervolgens in Baden-Baden. Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog zijn Jón en zijn gezin lastig gevallen door de nazi's, maar ze hebben het geluk gehad niet gedeporteerd te worden. In 1944 kregen ze, verrassend genoeg, toestemming om naar Zweden te verhuizen, en mede hierdoor werd Leifs verdacht van collaboratie met de nazi's. Deze laster heeft hem zijn hele verdere carrière achtervolgd. In 1945 keerde hij terug naar IJsland waar hij verder componeerde en een voorvechter voor de rechten van artiesten werd. Uiteindelijk scheidde hij van zijn vrouw.

Op 17 jarige leeftijd verdronk zijn dochter Líf tijdens het zwemmen voor de westkust van Zweden, en Leifs schreef een van zijn mooiste werken, Vita et Mors, voor haar memoriam.

Opvallende kenmerken van het werk van Leifs zijn elementen uit de IJslandse saga's die hij in zijn composities verweven heeft. Niet alleen wat betreft de verhaallijnen, maar ook het doorvlechten van de typische middeleeuwse IJslandse muziek- en zangtechnieken rímur en tvísöngur in zijn orkestrale werken. Daarnaast gebruikte hij een grote hoeveelheid niet alledaagse percussie-instrumenten. Daarbij moet gedacht worden aan in grootte opeenvolgende formaten stenen en keien waarop geslagen werd, maar ook aan het bewerken van massief ijzeren aambeelden met voorhamers of het gebruik van ijzeren schilden, bekleed met hout en leer.

Zijn laatste werk, Hughreysting, Intermezzo fyrir strokhljómsveit (Consolidation, Intermezzo for string orchestra) schreef hij op zijn sterfbed als zijn laatste groet aan de mensheid. Hij overleed in 1968 aan longkanker in Reykjavik. Het leven van Jón Leifs en zijn gezin is door de IJslandse regisseur Hilmar Oddsson verfilmd in Tears of Stone.

[bewerk] Composities

Jón Leifs heeft onder andere de volgende werken geschreven:

Torrek - Intermezzo (1919). Dit stuk was opgedragen aan zijn toekomstige vrouw.
Studies for solo violin, Opus 3.
Þríþætt hljómkviða (Trilogia piccola), Opus 1 (1919-1924).
Forleikr að "Galdra-Lofti" (Overture to "Loftr"), Opus 10 (1927).
Íslensk rímnadanslög (Icelandic Folk Dances), Opus 11 (1923-1931).
Edda I, Oratorio - The Creation Opus 20 (1935).
Þrjú óhlutræn málverk (Trois peintures abstraites), Opus 44 (1955).
Mors et Vita , Opus 21 (eerste viool kwartet).
Requiem, Opus 33.
Vita et Mors, Opus 36 (tweede viool kwartet). Dit stuk was opgedragen aan zijn verdronken dochter.
Baldr, Opus 34 (1948).
Sinfónía I (Söguhetjur), Opus 26 (1941-1942). Dit stuk heet ook wel de Saga Symfonie.
Dettifoss.
Geysir, Opus 51 (1961).
Hekla, Opus 52 (1964).
Elegy, Opus 53. Dit stuk werd geschreven na het overlijden van zijn moeder.
El Greco, Opus 64 (derde viool kwartet).
Hughreysting, Intermezzo fyrir strokhljómsveit (Consolidation, Intermezzo for string orchestra), Opus 66 (1968).