Huize De Schaffelaar
Coördinaten:
52° 8' 33" NB 5° 35' 28" OL Huize De Schaffelaar is een landhuis in Barneveld, dat gebouwd werd rond 1850 en wordt gezien als het belangrijkste Nederlandse landhuis in de neo-Tudor-stijl. Plaatselijk wordt het Kasteel De Schaffelaar genoemd.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
[bewerk] Ontstaan
Op hetzelfde landgoed, ongeveer 100 meter noordelijker, stond in de zestiende eeuw op de Koewei een huis, dat eerst Hackfort en later Schaffelaar (naar Jan van Schaffelaar) werd genoemd. Het pand werd in 1767 in zeer luxueuze stijl herbouwd en de tuin werd ontworpen door een leerling van de ontwerper van de paleistuinen van Versailles. In 1800 brandde dit huis af.
Op 1 april 1852 legde opdrachtgever Jasper Hendrik baron van Zuylen (van Nievelt) de eerste steen voor een nieuw landhuis op dezelfde plek. De architectuur van deze nieuwe 'De Schaffelaar' is van de hand van A. van Veggel. Het pand werd door verscheidene mensen, waaronder bovengenoemde baron van Zuylen bewoond, maar in 1935 werden de kosten zo hoog, dat er slechts van tijd tot tijd mensen waren die zich het landhuis konden veroorloven. Het werd niet meer permanent bewoond.
[bewerk] Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het gebouw door de Duitse bezetter gebruikt als reserveringskamp, om joodse Nederlanders die volgens het Plan Frederiks van maatschappelijk belang waren, te interneren. De betreffende Joden hadden bijvoorbeeld in de Eerste Wereldoorlog aan Duitse zijde gevochten, of zijn lid geweest van de NSB. Het kamp werd voorgedaan als een liefdadigheid, maar in feite werd het gebruikt om ervoor te zorgen dat Joden minder gauw zouden onderduiken en zouden proberen hun 'recht' aan te vechten bij de regering. Op deze manier werd het de bezetter vergemakkelijkt om Joden te arresteren en te deporteren naar vernietingskampen. In het kamp zaten tussen december 1942 en september 1943 ongeveer 450 Joden geïnterneerd. Andere, soortgelijke kampen waren Huize de Biezen te Barneveld en Villa Bouchina te Doetinchem.
Nadat de Joden op transport naar Theresienstadt waren gesteld, werden er in De Schaffelaar bejaarden ondergebracht die wegens bombardementen de Randstad waren ontvlucht. Vervolgens huisvestte het gebouw na de oorlog achtereenvolgens een revalidatiecentrum voor oorlogsinvaliden, de Stafschool Bescherming Bevolking, een typeschool en een sportschool.
[bewerk] Huidige omstandigheden
In 1967 verkocht de toenmalige eigenaar, mevrouw J.L.A. Clifford Kocq van Breugel - baronesse van Nagell, het "kasteel" voor het symbolische bedrag van fl. 1,- aan de gemeente Barneveld. Het landgoed eromheen werd eigendom van Het Geldersch Landschap. De gemeente liet het vervolgens in de periode september 1977 tot december 1979 volledig restaureren en in 1987 werd er een door oud-gevangene Ralph Prins ontworpen monument onthuld, waarna het tot 2002 werd het gebruikt als huisvesting voor buitenlandse studenten.
Het Schaffelaarsebos, de tuin en de zogenaamde Koewei zijn in 2005 opgeknapt en de Oranjerie is herbouwd en wordt als theeschenkerij gebruikt.
[bewerk] Externe link
- Onderzoek naar de rol van De Schaffelaar in WOII
- De geschiedenis van huize De Schaffelaar in het kort
| Plan-Frederiks |
|---|
|
