Grutto
| Grutto | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||||||||
| Foto: Fred Vloo | ||||||||||||
| Taxonomische indeling | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Soort | ||||||||||||
| Limosa limosa | ||||||||||||
 |
De grutto, Limosa limosa, is een in Nederland vrij veel voorkomende weidevogel die behoort tot de Steltlopers. Naast de gewone grutto bestaat ook de rosse grutto.
Inhoud |
[bewerk] Kenmerken
De baltsroep van de grutto klinkt met wat fantasie als utto utto utto, dat hij snel achter elkaar roept. Aan deze roep dankt de grutto zijn naam. In de zomer heeft het mannetje van de grutto een oranjebruine kop, nek en borst. Ook de snavel is aan de kopzijde oranje. De flanken en de buik zijn gevlekt. Hij heeft een lange vrijwel rechte snavel, die iets naar boven is omgebogen. Als de grutto vliegt vallen de witte strepen boven en onder de vleugels op. De grutto is 36-44 cm groot en heeft een spanwijdte van 62-70 cm. Een grutto weegt 280-500 gram. Zijn levensduur bedraagt 10-15 jaar.
[bewerk] Voedsel
De grutto eet wormen, insecten en de larven van insecten.
[bewerk] Voortplanting
De grutto broedt in veenweidegebieden. Oorspronkelijk broedde de grutto in open moerassen en in hoogveen. Toen Nederland steeds meer in cultuur gebracht werd met weilanden, heeft hij zich aangepast aan de omstandigheden.
De broedtijd van de grutto loopt van eind maart tot juni. De broedduur bedraagt 24 à 25 dagen. Een legsel bestaat gewoonlijk uit 4 eieren van gemiddeld 55 x 37 mm.
Nesten worden vooral gemaakt op grasland, in een ondiep kuiltje. Als het gras lang genoeg is buigt de grutto de halmen over het nest, dat daardoor moeilijk te zien is. Halflang gras biedt ook bescherming voor uitgekomen kuikens; in langer gras blijken ze zich slecht te kunnen voortbewegen.
[bewerk] Populatie in Nederland
Van alle grutto's in Noordwest-Europa broedt 90 procent in Nederland. Daarom is Nederland van groot belang voor de populatie.
In 1990 broedden er in Nederland jaarlijks nog ongeveer 100.000 paren van de grutto. Men schat dat tussen 1990 en 2000 het aantal grutto's met de helft is afgenomen. De grutto wordt vanwege de gevoeligheid voor omgevingsfactoren als indicatorsoort beschouwd voor veel milieufactoren.
In 2003 is onder de naam Nederland Gruttoland een driejarige campagne gestart voor het behoud van de grutto.
Oorzaken van de afname zijn mogelijk:
- Verstedelijking, industrie en versnippering door wegaanleg
- Intensieve landbouw, zoals te vroeg maaien, ontwatering van de grond en veel bemesten.
- Predatie, door onder andere vossen, katten en kraaien. Het blijkt dat in sommige grutto gebieden meer predatoren voorkomen dan in de rest van Nederland. Predatoren roven de eieren en de jongen. Men meent dat predatie niet de oorzaak kan zijn van de landelijke achteruitgang van de grutto. Verder is ook gebleken dat de vos niet de hoofdschuldige is bij predatie. Veel vogels als meeuwen, buizerd en kraaien en ook hermelijnen blijken grotere predatoren van weidevogels te zijn.
- Verlichting. Grutto's hebben last van straatverlichting, en proberen minstens 300 meter afstand te nemen van de lantarenpaal.
- Geluid. In mindere mate hebben grutto's last van geluid van wegen en spoorlijnen.
Voor spoorweggeluid geldt volgens de figuur hieronder dat statistisch gezien de dichtheid van grutto's iets afneemt van de onverstoorde dichtheid (op de verticale as bij het getal 1). Vanaf een drempelwaarde van 47 dB(A), gemeten in LA,eq,24h, neemt de dichtheid iets af. De statistische onzekerheid van dit verband, aangegeven met de bovenste en onderste lijn, is echter vrij groot, omdat het voorkomen van de grutto voornamelijk wordt bepaald door het beheer van het weiland en in veel mindere mate door het geluidsniveau.
Verband tussen aantal grutto's en geluid van spoorwegen.
[bewerk] Gruttoreservaten?
De achteruitgang van de grutto blijkt niet alleen plaats te vinden in agrarische gebieden, maar ook, en in nog sterkere mate in de natuurreservaten. Hiervoor denkt men in 2003 aan drie oorzaken:
- In de reservaten wordt te weinig dierlijke mest gestrooid, waardoor verzuring optreedt, met als gevolg minder voedsel (regenwormen) voor de grutto.
- Het beheer in de reservaten is gericht op bijzondere weidevogels, zoals kemphaan en watersnip, die een ander beheer nodig hebben.
- De reservaten verruigen en er treedt meer bosgroei op, omdat er niet meer jaarlijks wordt gemaaid.
[bewerk] Verspreiding
De grutto is een trekvogel die eind februari, begin maart Nederland binnen begint te komen. In juli zijn de meeste alweer vertrokken. Grutto's overwinteren in West-Afrika, waar hij in grote groepen verblijft bij riviermondingen met modderoevers. In Afrika schakelen ze voor een groot deel over op vegetarisch voedsel. Daar wordt hoofdzakelijk gefourageerd op rijst dat blijft liggen op traditioneel beheerde rijstvelden.
[bewerk] Waarnemingen in Nederland
| Bron(nen): |
[bewerk] Externe links
- SoortenBank.nl beschrijving, afbeeldingen en geluid
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Limosa limosa op Wikimedia Commons. |
