Graffiti
 |
|
|
Graffiti (meervoud van graffito, het verkleinwoord van graffio (kras, krab) van het Latijnse werkwoord graffiare (krassen, krabben), "graffiti" betekent "krasjes") is het op straat of in andere min of meer openbare plaatsen met verf of viltstift aanbrengen van mededelingen of afbeeldingen. Vaak wordt graffiti in verband gebracht met vandalisme. Graffiti bestaat echter ook als kunstvorm.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis van graffiti
[bewerk] Oude graffiti
Graffiti is eigenlijk van alle tijden. Er is ook een spreekwoord over: gekken en dwazen schrijven hun naam op muren en glazen. Het volk van de Vandalen was al bekend om zijn graffiti. De Romeinen uit de klassieke oudheid schreven ook in hun eigen muren en op monumenten. In Rome is er graffiti gevonden die de Vikingen daar hebben aangebracht.
Eind van de jaren zestig nemen New Yorkse jongeren de gewoonte over van de straatjeugd uit Philadelphia om met een viltstift hun schuilnamen vliegensvlug op treinstellen te plaatsen. Die handtekening wordt de Tag genoemd. Een Throw-up is een grote uitgewerkte Tag. In New York werd de viltstift al snel vervangen door de spuitbus en het metrostel werd de ideale drager om een miljoenenpubliek te bereiken. Naar gelang de grootte der schildering op de treinen onderscheidt men; All-overs, Top-to-bottom, Window-down of End-to-end. Een volledig beschilderde wagon, ramen inclusief noemt men een Whole car piece. Maar er zijn ook Double whole car (ook wel married couple genoemd) pieces gemaakt die bestaan uit twee Whole train pieces.
[bewerk] Moderne graffiti
Graffiti op straat wordt meestal gemaakt met behulp van spuitbussen met verschillende kleuren verf. Het zijn vaak korte teksten en afbeeldingen, variërend van tags (korte parafen waaraan de maker door zijn collega's wordt herkend) tot pieces (grotere, met kunstzin uitgevoerde afbeeldingen). Vaak ziet men tientallen tags die dicht bij elkaar zijn neergezet. Er zijn duidelijke stijlen te herkennen. Er is zeker sprake van een ondergrondse graffiti-subcultuur. Tegenwoordig is in Nederland vrijwel overal graffiti aan te treffen.
In de loop der jaren is graffiti deels vanuit het illegale circuit als geaccepteerd verschijnsel in de maatschappij terechtgekomen. Zo bevinden zich graffiti-uitingen bij wijze van kunstuiting in meerdere scholen en clubhuizen. Op meerdere plaatsen zijn graffitiworkshops te volgen, waaronder in buurthuizen en tijdens festivals. Toen er in 2002 in Delft een nieuw stuk aan het stadscentrum werd bijgebouwd werd de houten bouwmuur die rondom de bouwput stond met graffiti beschilderd door 50 Delftse jongeren in samenwerking met kunstenaar Hugo Kaagman. Voorwaarde is dat er alleen van de kleur (Delfts) blauw gebruikgemaakt mag worden. Als voortzetting hiervan initieerde de stad Delft in mei 2003 enkele legale graffitiplaatsen verspreid over de stad.
[bewerk] Graffiti als kunstvorm
Ook in de meer maatschappelijk geaccepteerde kunstvormen is de graffiti-kunst doorgedrongen. De consumenten-objecten uit de Amerikaanse Pop-Art, de allergie voor de galerie-kunst en de happening-en-performance-drang van de conceptualisten zijn zovele elementen, die de spuitbus-schilders tot de Graffiti-kunst brachten, in de zeventiger jaren.
Zonder zijn leraren Joseph Kossuth en Keith Sonnier aan de New Yorkse School for Visual Arts te willen negeren, riep Keith Haring toch uit:"The metro-stations are my galeries and there is my public". Een andere bekende graffiti kunstenaar is Jean-Michel Basquiat.
Graffiti-schilders produceren evengoed figuratieve als non-figuratieve creaties, op om het even welke drager. Zonder enige voorbedachtheid laat de kunstenaar zich alleen leiden door zijn spontaniteit en een opvallend snelle uitvoering. (Noodgedwongen omdat de techniek dit enigszins vereist en hij anders risico loopt te worden gearresteerd.)
[bewerk] Typologie van graffiti
Er zijn verschillende soorten graffiti te onderscheiden op grond van hun vorm en doel:
| Naam/type | Vorm | Doel |
|---|---|---|
| doodling | krabbels op schoolbanken en dergelijke | uiting van losse gedachten, verdeelde en afgeleide aandacht, vaak tieners |
| latrinalia | namen, beledigingen en grappen in publieke toiletten | uiting en discussie van onderdrukte ideeën, emoties en politiek |
| tags | subculturele bijnamen of symbolen: geschreven op een grote en simpele manier op belangrijke locaties | Het drukken van de stempel van de schrijver op zichtbare plaatsen, waar deze kunnen worden gelezen door hun 'gelijken'. Hoe zichtbaarder in de publieke ruimte en hoe meer, hoe groter de erkenning en de faam die wordt gegenereerd |
| gang graffiti | markeringen van bendes (gangs), geplaatst aan de randen van het gebied van een bende, bijvoorbeeld in de vorm van omgekeerd geschreven woorden of geheimtaal | aanduiden/afbakenen van het 'bendegebied' als waarschuwing voor andere bendes |
| politieke murals | afbeeldingen en tekst op muren die politieke gebeurtenissen en boodschappen uitbeelden | protesteren tegen onderdrukking of het uitdragen van specifieke politieke initiatieven |
| activistische graffiti | tekst geplaatst op reclamebeelden in de publieke ruimte. Dit kunnen bijvoorbeeld billboards, reclameborden of bushokjes zijn. | Het bekritiseren van het reclamebeeld vanuit een bepaalde ideologie door er een aan verwante boodschap op te plaatsen (bijvoorbeeld bekritiseren van schaarsgeklede vrouwen vanuit feministisch, religieus of zedenlijk oogpunt) |
| pieces | complexe afbeeldingen die gebruik maken van een combinatie van tekst en beeld en een relatief groot oppervlak beslaan | Hetzelfde als bij tags, waarbij er hier ook gelet wordt op de stijl en het verhaal dat wordt afgebeeld. Kunnen zowel illegaal als legaal zijn. |
| post-graffiti | pieces geschilderd in gallerieën of op een schilderdoek | beschikbaar gestelde werken voor kunstgallerieën of kopers. Verkoop voor levensonderhoud of voor het ondersteunen van de ondergrondse levensstijlen van graffititekenaars |
| Bron: Winchester, H.P.M., et al. (2003) Landscapes, ways of imaging the world, p. 60-61, Pearson Education ltd, Harlow | ||
[bewerk] Vandalisme
Vaak wordt graffiti in verband gebracht met vandalisme. Een groot aantal mensen ergert zich aan de, in hun ogen, verminkingen van de openbare ruimte. Graffitispuiters beschadigen ook eigendommen van privépersonen en jagen deze daarmee op kosten om de graffiti te verwijderen. Graffiti wordt ook vaak aangebracht op bouwwerken die niet van privépersonen zijn, maar van de overheid of van grote organisaties. Vaak zijn ook verrijdbare zaken het doelwit, zoals treinen en portacabins, en ook op straatmeubilair zoals verdeelkasten van het electriciteitsbedrijf of van het telefoon- of kabelbedrijf. Ongewenste graffiti wordt beschouwd als beschadiging van gebouwen. Daarom maakt de politie hiervan een procesverbaal en wordt de dader gestraft. Deze moet meestal de kosten van het verwijderen betalen.
Ongewenste graffiti kan op meerdere manieren worden verwijderd, afhankelijk van de soort verf die voor de graffiti is gebruikt:
- Door gebruik te maken van chemische oplosmiddelen om de verf op te lossen, bijvoorbeeld terpentine.
- Door biologisch afbreekbare middelen te gebruiken. Gemeenten bevelen aan: "Graffiti Go". Dit werkt op ondergronden als hout, alle metalen, steen, baksteen, marmer, beton, de meeste plastics en kunststoffen. Het is onschadelijk, niet-giftig, volkomen veilig en makkelijk afspoelbaar. Een ander middel is "HG Graffiti Remover", een soort gel met ionogene oppervlakteactieve stoffen in een mengsel van glycolderivaten. Hoewel het biologisch afbreekbaar zegt te zijn kan het allergische reacties veroorzaken en moet contact met de huid en ogen worden vermeden.
- Spuiten met perslucht waar bakpoeder aan wordt toegevoegd. Bakpoeder is zacht en bros en zal daardoor objecten niet beschadigen of opruwen. Zo kunnen ondergronden zoals glas, natuursteen, geglazuurde tegels en RVS schoon gestraald worden. Door de energieoverdracht van het bakpoederkorreltje wordt de graffiti van de ondergrond geschrobd. Een kleine hoeveelheid water wordt gebruikt om stofoverlast tot een minimum te beperken.
[bewerk] Uitspraak
Graffiti is een van oorsprong Italiaans woord en wordt in Italië uitgesproken als gra-fié-tie. Hoewel het verschijnsel als kunstuiting uit Amerika is overgewaaid, wordt het in Nederland soms uitgesproken als gráf-fi-ti, hetgeen dan vaak klinkt als gravity (zwaartekracht).
[bewerk] Zie ook
| Bron(nen): |
|
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Graffiti op Wikimedia Commons. |
