Friesche Adelaar
De zwarte adelaar die de rechterhelft van het schild vult komt in de heraldiek van Friesland veel als wapendier voor. Deze figuur wordt daarom wel "de Friesche Adelaar" of, in een pleonasme, de "halve Friesche Adelaar" genoemd.
Het wapenschild van Friesland vertoont daarentegen twee gouden leeuwen.
Over de Friesche Adelaar werd vroeger vaak vermeld dat deze zou verwijzen naar een in de middeleeuwen uitgeoefende functie als rechter of grietman. De adelaar zou de Keizerlijke Adelaar van het Heilige Roomse Rijk van de Duitse Natie zijn en proclameren dat de Friesche edelman geen andere Heer dan de Keizer erkende. Voor deze stelling die nog door Gongrijp maar niet door Pama werd aangehangen zijn geen bewijzen te vinden en zij vindt in de Friesche Raad voor de Heraldiek geen steun meer.
Zeker is wel dat de figuur langs de gehele Noordzeekust, van Alkmaar tot Denemarken voorkomt.
De correcte heraldische beschrijving is:
Gedeeld: I in goud een zwarte Friesche adelaar komende uit de deellijn (hierna volgt de beschrijving van de andere velden van het wapenschild)
[bewerk] Geschiedenis van de Friesche Adelaar
De Friesche Adelaar is als wapendier niet erg oud; de oudste bekende wapens met deze figuur stammen uit de vroege 16e eeuw toen Friesland aan het gezag van de Stad Groningen en de Saksische en Oostfriesche graven was onderworpen. Na het eerste kwart van de 16e eeuw namen de Habsburgers het ooit "vrije" Friesland op in hun Nederlandse gebiedsdelen.
De Friesche hoofdelingen hebben deze Friesche Adelaar dus niet gevoerd.
In de 17e eeuw voerden ook Friesche boerenfamilies en advocatengeslachten de Friesche Adelaar. Bij de Adel van Friesland is in deze tijd de behoefte zichtbaar om het wapen weer, als brisure, van de Friesche Adelaar te ontdoen en terug te keren tot vóórsaksische tijden van Friese Vrijheid. In de 18e eeuw is het gebruik van de Friesche Adelaar zo algemeen dat men van een gezonken cultuurgoed spreekt.
[bewerk] Literatuur:
- C.F.E. Gongrijp, "Friesche eigenerfdenwapens" Naarden 1943
- C. Pama, "Heraldiek" Kaapstad 1958
- R.P. Prummel, "De Roordawapens" Groningen 2001
