Filippo Brunelleschi
Filippo Brunelleschi (Florence, 1377 - aldaar, 15 april 1446) was een Italiaans architect.
Inhoud |
[bewerk] Biografie Filippo Brunelleschi
Filippo Brunelleschi was een Italiaanse architect en beeldhouwer, hij was een van de eerste renaissance-architecten en direct een van de grootste van die tijd. Zijn hoofdwerken staan in Florence. In Florence was de herinnering aan het klassieke verleden van Italië nooit geheel verloren gegaan. Filippo Brunelleschi is geboren in 1377 in Italië, namelijk in Florence. Hij begon als goudsmid en beeldhouwer en won in 1402 samen met Lorenzo Ghiberti de prijsvraag voor een ontwerp van bronzen deuren voor een gebouw in Florence, hij kreeg de opdracht niet. De opdracht werd toevertrouwd aan Lorenzo Ghiberti. Als beeldhouwer was Brunelleschi nog enige tijd werkzaam, maar na enkele kleinere architectonische opdrachten zou hij zich vanaf 1418 geheel aan de bouwkunst wijden. In Rome werden klassieke bouwwerken door hem opgemeten en vooral onderzocht op constructieve elementen en ruimtewerking. Door zijn pogingen om zijn gegevens goed op papier te krijgen werd door hem het lineaire perspectief ontwikkeld. Het werken met verdwijnpunten waar alle zichtassen samenkomen werd door hem het eerst toegepast. Het was een goed middel om de driedimensionale ruimte op een vlak oppervlak weer te geven. Hierbij waren alle afstanden meetbaar. Deze wetenschappelijke ontdekking had een enorme uitwerking op de kunsten. Filippo Brunelleschi was een architect aan wie de Europese beeldende kunst één van de belangrijkste vernieuwingen te danken heeft. Hij was erin geslaagd om de tweedimensionale schilderijen weer te geven in een driedimensionaal vlak, waarmee het mogelijk werd om voorwerpen en personen op een tweedimensionaal vlak af te beelden zoals ze in werkelijkheid in de driedimensionale ruimte zijn opgesteld. Vermoedelijk met behulp van een zogenaamd dradenkruis, een soort vizier, heeft hij zijn onderwerp vanaf een onveranderlijk waarnemingspunt in talloze punten en lijnen op een beeldvlak getekend, dat was bedekt met een regelmatig rasterpatroon. Volgens de optische wetten van de waarneming kwamen alle in de diepte gaande vluchtlijnen samen in een vast verdwijnpunt waarvan de positie in het beeld door het standpunt van de beschouwen vaststond. Zoals de biograaf van Brunelleschi uiteenzette, werd door deze methode 'een goede en systematische verkleining of vergroting verkregen, zoals het op het menselijk oog overkomt, van alle onderwerpen, ver weg of heel dichtbij - gebouwen, vlakten, gebergten of landschappen -en van alle figuren en voorwerpen op welke plaats dan ook, op het formaat dat ze vanwege hun grotere of geringere afstand lijken te hebben'.
Brunelleschi demonstreerde zijn methode van de illusionistisch-ruimtelijke weergave van de werkelijkheid door middel van twee legendarische panelen van het baptisterium en het Palazzo della Signoria in Florence, die helaas niet bewaard zijn gebleven.
Het gebouw dat zijn eerste echte renaissance gebouw was is het Ospedale degli Innocenti, en wordt beschouwd als het eerste renaissancegebouw. Het vertoonde al verschillende karakteristieke kenmerken van de nieuwe architectuur. Er zat een bepaalde helderheid in het gebouw, de betekenis van elk onderdeel is duidelijk, waarbij de relatie onderling ook duidelijk is. Verder zijn de toepassing van onderdelen ontleend aan de klassieke oudheid, zoals zuilen, lijstwerk ook kenmerken van de nieuwe architectuur.
Brunelleschi (spreek uit: Broenelèskie) werd geboren in Florence ten tijde van de Renaissance. Er is niet erg veel bekend over zijn leven, wel is duidelijk dat hij zijn stempel op Florence heeft gedrukt. Hij heeft ook samen met Lorenzo Ghiberti de bronzen deuren van het baptisterium ontworpen, dat pal voor de Duomo in Florence staat. Verder heeft Brunelleschi nog andere gebouwen ontworpen zoals het Sagrestia Vecchia, de grafkapel van Cosimo de' Medici, deze werd vastgebouwd aan de San Lorenzo kerk. Maar hij is ongetwijfeld het meest beroemd om zijn befaamde koepel van de Santa Maria del Fiore, ook wel liefkozend Duomo genoemd door de Florentijnen.
De koepel is zo revolutionair omdat hij geen steunpilaren of draagbalken vergt. Doordat hij de opwaartse druk en de neerwaartse druk tegen elkaar wist uit te spelen zodat deze elkaar zouden neutraliseren, was het mogelijk een grotere koepel te bouwen dan normaal zou hebben gekund, want dan zou men steunconstructies nodig hebben gehad. Door de nieuwe werkconstructie van Brunelleschi was dit niet meer nodig en was de koepel zowel binnen als buiten mooi afgewerkt. en was het ook mogelijk door de koepel heen boven in de lantaarn van de kathedraal te staan. De kathedraal werd omstreeks 1420 voltooid. Brunelleschi stierf op 69-jarige leeftijd in Florence.
[bewerk] Opdracht tot de bouw
Het ei van Columbus zou eigenlijk het ei van Brunelleschi moeten heten omdat hij de eigenlijke bedenker is van de truc om een ei rechtop te plaatsen. Volgens de overlevering heeft Brunelleschi ook de opdracht tot het ontwerpen van de Santa Maria del Fiore aan dit foefje overgehouden.
Brunelleschi was eigenlijk uitgesloten van deelname aan de inschrijving voor de bouw maar imponeerde de opdrachtgevers door te stellen dat 'iemand die geen ei rechtop kon zetten ook niet in staat zou zijn een imponerende koepel te bouwen'. Door hiermee zijn opponenten te imponeren en te overtroeven sleepte hij de opdracht binnen.
[bewerk] De bouw van Santa Maria del Fiore
Om de muren van de toren te steunen tijdens de bouw zouden de trapgangen volgestort moeten worden met zand omdat een steiger construeren veel te moeilijk zou zijn. Na de bouw moest al dit zand weer naar beneden gebracht worden. Brunelleschi had al ingeschat dat men hier, na de bouw die vele jaren duurde, geen zin meer in zou hebben. Hij zou bij het storten van het zand muntstukken tussen het zand gooien, dit om mensen aan te moedigen het zand te verwijderen waarbij ze de muntstukken mochten houden.
[bewerk] Lineair perspectief
Brunelleschi vond het lijnperspectief (Lineair perspectief) uit, waardoor driedimensionale situaties tweedimensionaal konden worden gemaakt. Wanneer je ernaar keek, was het of je naar de (driedimensionale) werkelijkheid keek. In de Renaissance is het lijnperspectief vaak in schilderijen verwerkt.
Alle naar achter lopende lijnen komen samen in een verdwijnpunt dat ergens op de middenlijn van het schilderij ligt. De wetten van het perspectief werden reeds na korte tijd door andere toegepast en de bijna wetenschappelijke wijze waarop men te werk ging bij de weergave van de ruimte, treffen we ook aan bij de uitbeelding van de anatomie van mensen en dieren.
