Duizend-en-één nacht
De vertellingen van Duizend-en-één nacht (Arabisch:الف ليلة وليلة / alf laila wa-laila [letterlijk: duizend nachten en nacht]; of هزار و یک شب in het Perzisch / Hezar-o-yek shab) is een verzameling verhalen in de vorm van een raamvertelling uit het Midden-Oosten. Sommige van deze verhalen zijn ouder dan de christelijke jaartelling. Anderen stammen uit de Middeleeuwen. De kern van deze verhalen is het Perzische boek Hezar-afsana ("Duizend mythen") (in het Perzisch: هزارافسانه).
Inhoud |
[bewerk] Oorsprong
Lang dacht men dat de verhalen van Duizend-en-één nacht van oorsprong Perzisch waren. Dit blijkt niet het geval te zijn. Deze verhalen zijn afkomstig uit India. Er bestaat een Jaïnistische versie uit de 5e eeuw[1].
[bewerk] Opzet
Het verhaal gaat dat koning Sjahriaar in de huwelijksnacht zijn bruid Sheherazade (o.a. ook: Sjahrazaad) wil laten doden. Om aan de executie te ontkomen vertelt zij hem in de huwelijksnacht een verhaal dat nog niet af is. Om te weten hoe het afloopt spaart hij haar. De volgende nacht komt het vervolg, maar ook dat verhaal is niet af. De koning gunt haar nog een nacht. Dit houdt Sheherazade 1001 nachten vol en elke nacht wordt afgesloten met een onvoltooid verhaal. Ondertussen schenkt zij hem enkele kinderen. Uiteindelijk ontvangt zij van de koning gratie.
[bewerk] Bekendheid
Gedeelten van deze verhalenbundel waren in Europa al bekend in de 18e eeuw. De oorspronkelijke verhalen waren erotisch getint. Toen de Britse avonturier en ontdekkingsreiziger Richard Francis Burton in 1850 een volledige maar ongekuiste vertaling publiceerde, werd hij van pornografie beschuldigd. In later tijden (1885-1888) werden de verhalen uitgegeven zonder de erotische bestanddelen en werden ze populair als sprookjes voor kinderen en volwassenen.
[bewerk] Functie
Toch zijn de verhalen niet alleen pornografisch van karakter. In de bloeitijd van de islam hanteerde de mullah deze verhalen om zijn toehoorders een les te geven. Door de tijd heen werd het ook volkstherapie. Een Perzische arts en psychotherapeut heeft de verhalen aangewend in de psychosomatische geneeskunde voor het behandelen van conflicten en therapeuthische situaties. In het boek "De Koopman en de Papegaai" maakt hij de toepassing van deze verhalen toegankelijk voor de lezer.
[bewerk] Vertalingen
De vertaling van J.C. Mardrus is halverwege de jaren zeventig in het Nederlands vertaald door een aantal schrijvers onder leiding van Albert Helman, die zelf ook een bijdrage heeft geleverd. Deze vertaling is in zestien delen uitgegeven door Manteau.
De nieuwe standaard is de vertaling van Dr Richard van Leeuwen (UvA, Islam Studies) Aan deze vertaling is zes jaar gewerkt en het laatste deel kwam gereed in de herfst van 1999. Van Leeuwen heeft gebruik gemaakt van belangrijke Arabische bronnen waaronder de Cairo-editie uit 1835 en de Calcutta-editie uit 1842. De verzameling is uitgebracht in zeven banden bij uitgeverij BULAAQ. De illustraties in dit standaardwerk zijn van Jean-Paul Franssens.
[bewerk] Verhalen
De bekendste verhalen uit de verzameling zijn:
Overigens zijn Ali Baba en Aladin toegevoegd door de Europese vertalers en hoorden ze er oorspronkelijk niet bij. Dat is wellicht de reden dat er sprookjes zijn die er nogal op lijken. Het sprookje Sesam Open U! van de gebroeders Grimm is een ingekorte variant op Ali Baba en de sprookjes Het Blauwe Licht (Grimm) en De Tondeldoos (van Hans Christian Andersen) tonen parallellen met Aladin.
De Russische componist Nikolaj Rimski-Korsakov heeft eind 19e, begin 20e eeuw ballet-muziek geschreven voor uitvoeringen van het klassiek ballet Scheherazade, waarin ook het stuk van Sindbad de Zeeman voorkomt. De compositie wordt tegenwoordig minder als balletstuk uitgevoerd maar meer als concertmuziek.
Minder bekende verhalen zijn:
- De visser en de geest
- Prins Ahmed en de fee Pari Banoe
- De bochel
- Prins Kamar Alzaman en Boedoer
- Abukier en Abuzier (Abu Kir en Abu Sir)
[bewerk] Voetnoten
- ↑ Zie Emmanuel Georges Cosquin, 1922, Les contes indiens et l’occident Paris : Champion pagina:290-301
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe link
- 1001 nacht online Engelse vertaling door de 19e eeuwse Britse ontdekkingsreiziger Richard Francis Burton
