Django Reinhardt
Jean Baptiste (Django) Reinhardt (Liberchies, 23 januari 1910 – Samois-sur-Seine (Fontainebleau), 16 mei 1953) was een Belgische Sinti-gitarist. Zijn voorliefde ging uit naar de jazz.
Inhoud |
[bewerk] Biografie
Reinhardt werd geboren in Liberchies, een dorp in de Belgische gemeente Pont-à-Celles (Henegouwen), en werd daar op 28 januari gedoopt. Het dorp lag destijds op de grens van drie gemeenten (Liberchies, Luttre en Buzet) en zou door de Sinti zijn gekozen omdat ze hun woonwagens dan gemakkelijk naar een andere gemeente konden verplaatsen als ze dreigden te worden uitgewezen. De familie trok door Frankrijk, Corsica en Noord-Afrika en Reinhardt groeide tenslotte op in een woonwagenkamp bij Parijs. Samen met zijn jongere broer leerde hij gitaar, banjo en viool spelen zonder ooit muzieklessen te volgen. Django leerde zelfs nooit lezen of schrijven.
Toen ze nog tieners waren traden ze op in Parijs en namen deel aan de Bals musette. In 1928 ontmoet hij Louis Vola, die enkele jaren later lid zou worden van zijn kwintet. In datzelfde jaar nam hij ook zijn eerste plaat op. In de winter van 1928 raakte Reinhardt (18) bij een brand in zijn woonwagen zwaargewond. De hele linkerzijde van zijn lichaam was zwaar verbrand en zijn linkerbeen moest geamputeerd worden. De bijgelovige Django weigerde dit pertinent. Door zijn linkerhand - waarbij de pink, ringvinger en middelvinger verlamd en misvormd waren - leek gitaarspelen aanvankelijk onmogelijk. Zijn broer bracht toch een gitaar naar zijn ziekenkamer en met veel volharding - Django verbleef nagenoeg twee jaar in het ziekenhuis - leerde hij zichzelf opnieuw spelen. Zijn handicap heeft hem -zo bleek achteraf - niet verhinderd om alsnog een van de grootste gitaarvirtuozen te worden.
In 1931 liet de schilder Emile Savitry hem jazzmuziek horen, via opnames van Louis Armstrong en Duke Ellington en vanaf dan zocht Reinhardt aansluiting bij de Franse jazzmuzikanten. In 1934 ontmoette hij de violist Stéphane Grappelli in een nachtclub in Montparnasse. Het tweetal richtte samen met Reinhardts broer Joseph (slaggitaar), Roger Chaput (slaggitaar), en Louis Vola (contrabas) het Quintet du Hot Club de France op. Een unieke combinatie alleen bestaande uit snaarinstrumenten. Viool, sologitaar, slaggitaar en contrabas. Hun eerste optreden had zoveel succes dat de platenfirma (Ultraphone) hen een contract aanbood. In 1937 traden Reinhardt en Grapelli met Eddie South, een Amerikaanse jazzviolist, op. Het kwintet bleef optreden tot vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1939. Stéphane Grappelli bleef toen in Londen en Reinhardt reisde terug naar Parijs. Door de Amerikaanse troepen raakte hij intussen in de Verenigde Staten bekend. Hoewel de nazi's tijdens de Tweede Wereldoorlog de zigeuners vervolgden, lieten ze Reinhardt ongemoeid. Reinhardt speelde onder andere het liedje "Bei mir bist du schön" – een Jiddisch lied van de hand van Sholom Secunda uit 1932 - dat in Duitsland bijzonder populair was en werd de beroemdste zigeunermuzikant van Europa. Hij werd zelfs gevraagd in Berlijn te komen spelen voor het Duitse opperbevel. In plaats daarvan probeerde hij te vluchten. Bij de grens tussen Frankrijk en Zwitserland werd hij opgepakt, maar vervolgens - op voorspraak van een Duits officier die dol was op zijn muziek- werd hij weer vrijgelaten. In 1943 trad hij ook weer in zijn geboortedorp op.
In 1946 speelde Reinhardt in Amerika, op uitnodiging bij het orkest van Duke Ellington. De leden van dit fameuze orkest en de orkestleider vielen van hun stoel wanneer Django simpelweg zei: "Speel maar, ik volg wel" en vervolgens 'out of the blue' de mooiste improvisaties uit de mouw schudde. Toch werd zijn Amerikaanse tournee geen succes. Django kon niet aarden in de States en hield zich,zoals gebruikelijk niet aan de afspraken. In Parijs kon dat nog wel maar in Amerika lag dat wel gevoeliger. Django kwam er wel in contact met Les Paul. Les Paul en B.B. King stellen dat ze door hem zijn beïnvloed. Trouwens... De meeste beroemde gitaristen - ook in de rockmuziek- vertellen graag hoe ze door Django beïnvloed zijn. In 1947 en 1949 maakte hij weer opnamen met Stéphane Grappelli, maar vervolgens legde hij zich steeds meer toe op schilderen en vissen in het schilderachtige Samois-sur-Seine.
Hij overleed in 1953 op 42-jarige leeftijd te Samois-sur-Seine (Fontainebleau) aan een hersenbloeding.
[bewerk] Stijl
Reinhardt bespeelde vaak grote akoestische gitaren, ontworpen door Mario Maccaferri gebouwd bij Henri Selmer. Zijn muziek getuigt van virtuositeit en emotionele rijkdom. Hij speelde ooit voor Andres Segovia, die zo onder de indruk was dat hij hem vroeg waar hij zijn partituren kon kopen. Django lachte en zei dat hij alleen maar wat geïmproviseerd had. Reinhardt kon geen noten lezen, en kon zijn muziek ook niet opschrijven; dat moesten anderen voor hem doen. Toch was hij een vruchtbaar componist die honderden stukken schreef, waarvan er enkele uitgroeiden tot ware 'standards' in de jazzmuziek. Door zijn virtuositeit in uitvoering worden zijn talenten als componist wel eens over het hoofd gezien.
Zijn composities hebben een verrijkende bijdrage geleverd - de enige jazzrichting die niet uit de States kwam- en behoren tot het beste wat voor akoestische gitaar is geschreven:
- Djangology (1945)
- Nuages (1940)
- Minor Swing (1937)
- Swing 42 (1941)
[bewerk] Festivals
Elk jaar vinden er overal ter wereld Django Reinhardtfestivals plaats. Onder meer in Samois-sur-Seine, de plaats waar hij overleed. Sinds 2003 wordt in zijn geboortedorp in België een festival gehouden ter gelegenheid van zijn sterfdag. In 2004 werd besloten dat het festival jaarlijks rond zijn sterfdag zal plaatsvinden. Te Liberchies staat een gedenksteen bij het weiland waar Reinhardt is geboren. Op de steen wordt overigens zijn naam verkeerd gespeld - Reinhart in plaats van Reinhardt. In Brussel wordt jaarlijks, ter gelegenheid van zijn verjaardag 'Djangofollies' georganiseerd.
[bewerk] Invloeden
Op dit moment zijn er veel groepen en artiesten die in de stijl van Django spelen. In België is Jokke Schreurs een adept. Maar vooral Koen Decauter en zijn Waso-quintet timmerden jarenlang aan de verspreiding van deze muziek in België en Nederland. Vooral Fapy Lafertin schittert als solist. Ook De Piotto's houden de traditie in leven, aangevuld met authentieke zigeunermuziek. Nederland kent het Rosenberg Trio, Hot Club de Frank, Pigalle 44, Basily, Raisa, Jelle van Tongeren Group en het Daniel Versteegh Trio. In Frankrijk behoren Birelli Lagrene en Angelo Debarre tot de top van gitaristen die in de traditie van Django spelen. Talloos zijn de vele Sintimuzikanten in Frankrijk, België, Duitsland en Nederland die de muziek van hun meester springlevend houden. Overal ter wereld - van Canada tot Japan - spelen duizenden gitaristen met heel veel liefde en toewijding deze schitterende jazz à la Manouche.
[bewerk] Discografie
[bewerk] Albums
| Titel | Jaar release | Label |
|---|---|---|
| Paris 1945 | 1945 | Columbia |
| At Club St. Germain | 1951 | Honeysuckle Rose |
| Django Reinhardt and the Hot Club Quintet | 1951 | Dial |
| Django Reinhardt et Ses Rythmes | 1953 | Blue Star |
| The Great Artistry of Django Reinhardt | 1954 | Clef |
| Django's Guitar | 1955 | Angel |
| Django Reinhardt and His Rhythm | 1959 | Felsted |
| Imagine | 1996 | RDC |
| All Star Sessions | 2001 | Note |
| Jazz in Paris: Nuages Gitanes | 2003 | Productions |
| Jazz in Paris: Nuits de Saint-Germain des-Prés | 2003 | Sunnyside |
| Le Genie | 2004 | Vagabond |
[bewerk] Trivia
- In het jaar 2002 werden enkele van zijn liedjes gebruikt in het computerspel "Mafia"
- "Minor Swing" is verschenen op de soundtrack van de film "Chocolat"
- In 2005/2006 hield Jan Akkerman een theatertour ter ere van Django Reinhardt
- In 2005 werd hij genomineerd tijdens de verkiezing van De Grootste Belg. Hij eindigde in de Vlaamse versie op nr. 66 en in de Waalse op 76.
- Hij is heel even te zien in de begingeneriek van de tekenfilm Les Triplettes de Belleville.
