Devolutieoorlog
De Devolutieoorlog was een oorlog tussen Frankrijk en Spanje die uitgevochten werd tussen 8 mei 1667 tot 2 mei 1668. Inzet was de heerschappij over de Spaanse Nederlanden. De oorlog ontstond na de dood van koning Filips IV van Spanje en kwam tot een einde met het Verdrag van Aken op 2 mei 1668. Met dit verdrag verkreeg Frankrijk zeggenschap over het zuidelijk deel van Vlaanderen tussen Duinkerke en Rijsel.
Inhoud |
[bewerk] Aanloop tot de oorlog
[bewerk] Voorgeschiedenis
Ter bezegeling van de Vrede van de Pyreneeën trouwde Lodewijk XIV op 9 juni 1660 met de dochter van de Spaanse koning Filips IV, de infante Maria Theresia van Spanje. Om te beletten dat Frankrijk daardoor in de toekomst aanspraak zou maken op Spaanse bezittingen deed Maria Theresia afstand van haar erfrechten in ruil voor een reusachtige bruidsschat, die Spanje echter nooit zou betalen.
Daardoor bleef Maria Theresia en haar Franse nakomelingen een potentiële erfgename van Spaanse bezittingen, te meer daar Filips IV, die weduwnaar was, geen zoon had. Om dit te voorkomen trad Filips IV een tweede maal in het huwelijk, met als voornaamste inzet de geboorte van een zoon. Een zoon zou volgens Spaans recht voorgaan op oudere dochters. Deze onderneming bleek succesvol en er werd inderdaad een zoon geboren in de Spaanse lijn. Na Filips' dood besteeg deze op vierjarige leeftijd de troon onder de naam Karel II.
[bewerk] Devolutierecht
Lodewijk XIV liet dit echter niet allemaal over zijn kant gaan en deed een beroep op het devolutierecht. Dit in Vlaanderen en Brabant gebruikelijke erfrecht hield in dat dochters uit een eerder huwelijk voorrang hadden op zoons uit een later. Volgens dit recht zou heerschappij over de Spaanse Nederlanden dus toekomen aan Maria Theresia en vervolgens aan haar oudste zoon. Om deze claim kracht bij te zetten verklaarde Frankrijk op 2 mei 1667 de oorlog aan Spanje.
[bewerk] Oorlog en vrede
[bewerk] Verloop van de strijd
Op 13 juli rukte het Franse leger onder leiding van d'Aumont op naar Kortrijk, waar het op een zwakke weerstand stootte. De Franse voorhoede verjoeg de Spanjaarden en achtervolgde ze tot in Harelbeke. De Spanjaarden namen daarna verder de vlucht naar Gent. In deze periode werden ook de steden Rijsel, Doornik, Dowaai, Kamerijk, en Armentiers door de Franse troepen ingenomen.
In Harelbeke had markies de Villequier zich met 600 ruiters, waaronder de 2e compagnie koninklijke musketiers, van de brug meester gemaakt. De Leiebrug werd hersteld om met kanonnen te kunnen passeren tijdens het beleg van Kortrijk. Harelbeke werd daarna bezet door de Franse markies de Bellefroid.
Op 29 augustus verbleef Lodewijk XIV in Kortrijk. Na een Te Deum bijgewoond te hebben, overnachtte hij in het kamp van Harelbeke. Daarna trok hij verder op naar Deinze. Door de belegering van markies de Bellefroid met 10.000 man en het verblijf van de koning in Harelbeke had de stad het zwaar te verduren gehad.
Door de inname van de bovengenoemde steden bevonden de Fransen zich in een buitengewoon sterke onderhandelingspositie. Vanuit Spanje was de streek nu zowel over land als over zee geïsoleerd. Om de Franse (onderhandelings-)positie kracht bij te zetten wordt ook Franche-Comté ingenomen.
[bewerk] Bemiddeling door de Triple Alliantie
Spanje kon uit financiële en militaire overwegingen weinig weerstand bieden aan de Franse expansie, zoals Lodewijk al voorzien had. De Republiek, Zweden en Engeland, verenigd in de Triple Alliantie, brachten een troepenmacht op de been om verdere opmars van de Fransen in Vlaanderen een halt toe te roepen, al was de officiële beweegreden van de Alliantie het bemiddelen tussen Spanje en Frankrijk. Met de herinnering aan de verschrikkingen van de Dertigjarige Oorlog nog vers in het geheugen drong de Alliantie aan op een snelle formalisering van de nieuwe situatie. Dit gebeurde met het Verdrag van Aken, waarna Franche-Comté weer verlaten werd maar Rijsel, Dowaai, Kortrijk, Menen, Veurne, Oudenaarde, Doornik en Charleroi bij Frankrijk werden aangehecht.
[bewerk] Europese destabilisatie als Franse inzet
De Devolutieoolog paste geheel in het door Richelieu en Mazarin ingezette beleid dat er op gericht was de grootmachten van het Europese vasteland, met name Spanje en de Republiek, uit te putten en de invloed van Engeland te beperken. Met name tijdens de eerste twintig jaar van het bewind van Lodewijk XIV was deze politiek zeer succesvol gebleken en had de Franse kroon veel terrein gewonnen. Spanje moest genoegen nemen met een rol in de marge. Lodewijk zou nu zijn pijlen gaan richten op de Verenigde Provinciën, wat in 1672 tot de Hollandse Oorlog leidde.
