Circumpolair
Sterren en sterrenbeelden die het gehele jaar zichtbaar zijn aan de hemel noemt men circumpolair.
Omdat de aarde om haar as wentelt lijken alle sterren en sterrenbeelden banen aan de hemel te beschijven, net zoals de zon en de maan dat doen. De sterren komen in het oosten op en gaan onder in het westen. Nu is dat niet voor alle sterren het geval. Omdat de aardas (waaromheen de aarde draait) nagenoeg gericht is op de poolster, zullen de sterren die daar in de buurt staan nooit ondergaan of opkomen. Omdat zij een cirkel beschrijven rond de hemelpool, noemt men ze circumpolair. Andere sterren gaan op of onder, zoals bijvoorbeeld de sterrenbeelden van de dierenriem.
De grootte van het circumpolaire gebied is afhankelijk van de plaats op aarde (of op een andere planeet) waar men zich bevindt: vanaf de evenaar kan de hemelpool niet worden gezien. Alle sterren komen daar op en gaan weer onder. De beide hemelpolen liggen daar namelijk op de horizon. Op de polen is de hele zichtbare hemelkoepel circumpolair.
De grens is eenvoudig te bepalen: alle sterren waarvan de declinatie groter is dan (90 - geografische breedte) van de waarnemer zijn circumpolair. Sterren die op het andere halfrond op dezelfde breedte circumpolair zijn komen op de plaats van de waarnemer nooit boven de horizon.
In Nederland en België zijn de volgende sterren en sterrenbeelden circumpolair:
- Cassiopeia
- Cepheus
- Giraffe
- Kleine Beer met de Poolster
De volgende sterrenbeelden zijn gedeeltelijk circumpolair (op 52° noorderbreedte):
- Andromeda
- Draak
- Grote Beer
- Hagedis
- Hercules
- Kleine Leeuw (zeer klein deel)
- Lier met Wega
- Lynx
- Noorderkroon (zeer klein deel)
- Ossenhoeder
- Perseus
- Voerman
- Zwaan
Op hoge breedtes (boven de poolcirkel) is ook de Zon voor een gedeelte van het jaar circumpolair, en gaat dus niet onder.
Zie ook: hemelequator
