Alexander Dubček

Alexander Dubček (27 november 1921 — 7 november 1992) was een Slowaaks politicus. Tijdens de Praagse Lente (1968-1969) was hij de politiek leider van Tsjechoslowakije.

Alexander Dubček werd geboren in Uhrovec (Slowakije) op 27 november 1921. Van 1925 tot 1938 woonde hij met zijn ouders in de Sovjet-Unie. Na zijn terugkeer sloot hij zich in 1939, samen met zijn vader, aan bij de illegale Communistische Partij van Slowakije (KSS). In 1944 nam hij deel aan de Slowaakse Nationale Opstand tegen het nazi-regime. Vanaf die tijd werd hij actiever in de KSS.

In 1948 wonnen de communisten de verkiezingen in Tsjechoslowakije. Dubček maakte vervolgens carrière: in 1949 werd hij secretaris van de afdeling in Trenčín, van 1951 tot 1954 was hij parlementslid. In 1955 ging hij studeren in Moskou, aan de Politieke Hogeschool. Bij zijn terugkeer in 1958 werd hij lid van zowel het Centraal Comité van de Communistische Partij van Slowakije als het Centraal Comité van de Communistische Partij van Tsjechoslowakije (KSČ).

Vanaf 1963 was Dubček lid van het presidium van de KSČ, en in 1968 werd hij als eerste secretaris de facto politiek leider van Tsjechoslowakije. In die tijd breekt de Praagse Lente aan, een periode van liberalisatie en het socialisme met een menselijk gezicht. Op 21 augustus 1968 vielen de landen van het Warschaupact Tsjechoslowakije binnen om een einde te maken aan de Praagse Lente.

Alexander Dubček trad op 17 april 1969 af als eerste secretaris van de KSČ, en verloor in de loop van 1970 zijn laatste politieke functie. Tot zijn pensioen in 1985 was hij technisch-economisch medewerker bij het Slowaakse Staatsbosbeheer. In die periode onderhield hij contacten met (illegale) oppositie in Tsjechoslowakije en uitte meermalen openbaar kritiek op de normalisatie van de samenleving die het communistische regime in die tijd doorvoerde.

Tijdens de fluwelen revolutie in november 1989 keerde hij terug in het politieke leven. Hij ondersteunde het Burgerforum van onder andere Václav Havel. Hij werd gekozen in het federaal parlement en was daar vanaf 28 december 1989 tot juni 1992 voorzitter, eerst als vertegenwoordiger van de VPN (de Slowaakse tegenhanger van het Burgerform: Openbaarheid tegen Geweld), later namens de Sociaal-Democratische Partij van Slowakije.

Op 7 november 1992 overleed Alexander Dubček in het ziekenhuis aan de gevolgen van een auto-ongeluk enkele maanden eerder in Praag. Speculaties over een opzet om Alexander Dubček te vermoorden werden in een onderzoek ontzenuwd (zie Dubček's death declared an accident, not murder).

Voor zijn inzet voor mensenrechten kreeg hij van het Europees Parlement de Sacharov-prijs.