Mathematik
Van Wikipedia
Mattemetik of wiskónde weurt vaak gedefinniiert as 't besjtudiere van patroene van sjtruktuur, verangering en roemte; minder formael kinne ver zigke dat 't de sjtudie is van 'figure en getalle'. Mië formalisties is 't 't ongerzeuk noa aksiomaties gedefiniierde absjtrakte sjtrukture mit behulp van logika en mattematiese notasie; angere menere om mattematik te zeen weure besjreve in de filosofie van mattemetik. Mattemetik weurt vaak de "taal van 't universum" genumt.
Väöl wiskundige ongerwerpe zunt oorsjpronkelik probleme oet exacte weitensjappe zoeës natuurkónde en sjtarrekónde.
[bewirk] Deilgebede
'n Väöl gemak ongerschied in de mattemetik is dat tusje zuvere, of theoretische, en toegepaste mattemetik. 'n Sjtrikte sjeiing tusje dees gebede is mujlik aon te gaeve. De theoretische wiskunde weurd verongersjtèld deilgebede as algebra, getaltheorie en topologie te omvatte, terwiel de toegepaste wiskunde besjtit oet onger angere numerieke wiskunde, cryptografie en de sjtudie van differentiaalvergeliekingen.
Hie 'n liest mit deelgebede van de mattemetik, neet ongerverdeild in kategorieë:
- Abstractie en Deductie
- Algebra
- Algoritmes
- Analyse
- Asymptote en Limiete
- Besjliskunde
- Booleaanse logica
- Chaostheorie
- Codieringstheorie
- Combinatoriek: Combinatie - Permutatie - Variatie - Magische veerkante
- Complexe getalle en Complexe functies
- Cryptografie
- Differentiaalmaetkónde
- Differentiaaltopologie
- Differentiaalraekening - Differentiaalvergeliekinge
- Discrete wiskunde
- Elementaire raekenkundige bewerkinge: optèlle, aaftrèkke, vermenigvuldige, etc.
- Functies en Functieanalyse
- Speciale functies (bv. de Betafunctie)
- Functionaalanalyse
- Getaltheorie
- Goniometrie
- Grafetheorie
- Groepetheorie
- Integraalraekening
- Speciale integralen: Sinusintegraal - Cosinusintegraal - Exponentiële integraal - Fresnelintegraal
- Kansraekening en Maattheorie
- Lineaire algebra
- Logaritmen en exponentiële functies
- Logica
- Maetkónde, Analytische maetkónde en Neet-Euclidische maetkónde
- Numerieke mattemetik
- Ongeliekhede
- Polynomen: Chebyshev - Hermite - Laguerre
- Priemgetalle en Priemfactore
- Reikse: Binomiaalreikse - Machtreikse - Taylorreikse - Maclaurin
- Roemdemaetkónde
- Rieë
- Sjpeltheorie
- Stattestiek
- Talsjtèlsels
- Topologie
- Transformaties: Fourieranalyse - Laplacetransformatie - Z-transformatie
- Trigonometrie
- Vergeliekinge - Oplosse van vergeliekinge
- Verzamelingelier
[bewirk] Belangrieke mattematici
- Awdhied: Pythagoras en Plato, Euclides, Archimedes
- Europiese Middelièwe: Boethius, Leonardo Fibonacci, Muhammad al-Khwarizmi
- Grondsjlaag: Georg Cantor, Richard Dedekind, Gottlob Frege, Giuseppe Peano, Bertrand Russell
- Ontwikkeling van de infinitesimaalreikening: René Descartes, Pierre de Fermat, Isaac Newton, Gottfried Leibniz
- Stattestiek: Blaise Pascal, Christiaan Huygens, Jakob Bernoulli, Abraham de Moivre, Thomas Bayes, Pierre Simon Laplace, Adolphe Quetelet, Simeon Poisson, Francis Galton, Karl Pearson
- Achttiende ièw: Jakob Bernoulli, Jean Le Rond d'Alembert, Leonhard Euler
- Neugetiende ièw: Carl Friedrich Gauss, Augustin Louis Cauchy, Niels Henrik Abel, Evariste Galois, Bernhard Riemann, Felix Klein, Karl Weierstrass
- Twintegste ièw: Tom Apostol, Luitzen Brouwer, Pál Erdős, David Hilbert, Kurt Gödel, Don Knuth, John von Neumann, John Nash, Alan Turing, André Weil, Andrew Wiles
