Breten Vyghan
Dhiworth Wikipedia, an godhoniador rydh
| Breten Vyghan (Bretagne, Breizh, Bertaèyn) | ||||
|---|---|---|---|---|
|
||||
| Derivadow | Rannvro Vreten Vyghan | Liger-Atlantek | ||
| Penn-sita: | Roazon | Naoned | ||
| Poblans (2003): Doeneth: |
2 972 700 triger 107 triger/km² |
1 134 266 triger 166 triger/km² |
||
| Enep: | 27 208 km² | 6 815 km² | ||
| Lywydh an Konsel: | Jean-Yves Le Drian | Patrick Mareschal | ||
| Départements: | Alsyow-an-Arvor Il-ha-Gwilen Mor-Byghan Penn-an-Bys |
Liger-Atlantek | ||
 |
||||
Breten Vyghan yw pow keltek yn Repoblek Frynk. (Y's gelwir Bretagne yn frynkek, Breizh yn bretonek, Bertaèyn yn gallo, ha nep-prys Lysow yn Kernewek, rag ensompel gans Eduard Lhuyd y'n lytherennans Lezou.) Diberthys yw hi yntra diw rannvro (régions) frynkek, Rannvro Vreten Vyghan ha Rannvro Broyow an Liger. Y'n kynsa rannvro yma peswar a'n pymp département an pow; an pympes (Liger-Atlantek) yw yn Broyow an Liger, warbarth gans départements a-dhiworth powyow erell.
[chanjya] Istori
Lies gorhengeugh a'n Vretonyon a asas Vreten Veur wosa tegh an Romanyon yn 410 OK. Y'n 9ves kansblydhen, kesunya Breten Vyghan oll yn rywvaneth unnik a wrug Nevenoioù (Nominoë yn Frynkek).
Bresel an Eretons Bretonek yntra 1341 ha 1364 a enebas keffrysysi Pow Sows erbynn keffrysysi an gurun a Bow Frynk. An pow o governys gans dugys les-serghek.
- Erthygel leun a vanylyon: Dugeth Vreten Vyghan.
An Kevambos a Unyans a dhiwedhas anserghogeth Breten Vyghan yn 1532, mes yth esa gensi hwath omrewl a-ji dhe Frynk bys 1789. Keffrysysi an Sowson erbynn Domhwelans Frynkek o an Chouanted.
[chanjya] Yeth
A-dhia an Oesow Kres, yma dyffrans kler yntra Breten Vyghan Isel (y'n Howlsedhes: Breizh-Izel po Goueled-Breizh; Basse-Bretagne) ha Breten Vyghan Ughel (y'n Howldrehevel: Breizh-Uhel po Gorre-Breizh; Haute-Bretagne po Pays Gallo). Yma'n brassa niver a Vretonegoryon yn Breten Vyghan Isel, le may ma trevow Kemper, Brest, an Oryans, ha Venetens. Yn Breten Vyghan Ughel, yn fordh arall, an teythyogyon a gewsa Gallo, hag ena yma diw sita veur (Naoned ha Roazon) ha lies tre arall, rag ensompel Sen Malo, Sen Naser, Pontivi ha Sen Briek. An 'or' wonisogethel a ystynn a Sen Briek dhe dre Venetens.
An yeth Vretonek res omwannhas a-dhia 1945. Y'n dydhyow ma, moyha pobel yn Breten Vyghan Isel hag Ughel a gows Frynkek avel vammyeth.
[chanjya] Rannow arnowydh ha hengovek
Yn termyn an Domhwelans Frynkek, Breten Vyghan a veu diberthys yn pymp département:
- 22. Alsyow-an-Arvor (Côtes-d'Armor/Aodoù an Arvor) : Sen Briek
- 29. Penn-an-Bys (Finistère/Penn-ar-Bed) : Kemper
- 35. Il-ha-Gwilen (Ille-et-Vilaine/Il-ha-Gwilen) : Roazon
- 44. Liger-Atlantek (Loire-Atlantique/Liger-Atlantel) : Naoned
- 56. Mor-Byghan (Morbihan/Mor-Bihan) : Venetens
Kyns henna, Breten Vyghan o diberthys yn naw bro po 'epskobeth'. Lies den a'n aswonn hwath avel ranndiryow istorek:
- Bro Gernow
- Bro Dhol
- Bro Leon
- Bro Naoned
- Bro Roazon
- Bro Sen Briek
- Bro Sen Malo
- Bro Dreger
- Bro Venetens
 |
Keltia |  |
|---|---|---|
|
Gwelewgh ynwedh: Keltyon · Yethow Keltek |
|
||||
| Frynk hweghkornek | Alsass · Akwitayn · Avon Ros–Alpow · Bourgoyn · Breten Vyghan · Broyow an Liger · Champayn-Ardennys · Deghowbarth–Pyreneow · Konteth Frank · Korsika · Kres · Langadok-Rosselyon · Limousin · Lorren · Normandi Isel · Normandi Ughel · North-Pas-de-Calais · Overni · Pikardi · Poitou-Charentes · Provence-Alpes-Côte d'Azur · Ynys Frynk | |||
| Rannvroyow tramor | Gwadeloup · Gwayana Frynkek · Martinik · Reunyon | |||
| Tiredhow tramor | Kelesoni Nowydh · Mayotte · Polynesi Frynkek · Sen Peder ha Miquelon · Tiryow Antarktik · Wallis ha Futuna · Ynys Clipperton | |||
