آریا
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
واژه آریا که معنای آزاده، شریف و بزرگوار می‌دهد به قومی از نژاد هندواروپایی گفته می‌شد که نیاکان مردمان سرزمینهای ایران، بخشی از آسیای میانه و هندوستان و بخشهایی از اروپا‌هستند. (البته گسترهٔ تاریخی این دو سرزمین که در برگیرندهٔ بخشهایی از شبه قارهٔ هند، آسیای میانه، خاور میانه و آسیای کوچک امروزین است).
در دورهٔ نزدیک البته بسیاری خود را از این نژاد خواندند از آن گروه هواداران آدولف هیتلر و دیگران بودند تا آنجا که مفهوم هندواروپایی را با مفهوم آریایی یکی می‌دانند. آریا را به گونهء آیریا و ایریا هم گفته اند.کسی که از این تبار باشد را آریایی ،آرین یا آریان می‌خوانند که البته دو واژه پسین بیشتر ریخت اروپایی دارند.نام کشور ایران نیز از ریشه همین واژه است که البته ساده شده ریخت پیچیده تر ایریانا یا آریانا است. نامهای بسیاری از آن دسته اران، اِرانشهر در پهلوی و ایرانشهر در پارسی کنونی، آران، و ...از این نام یادگار مانده اند.
[ویرایش] خاستگاه آریاییان
درباره خاستگاه آریاییان - که در نوشته‌های کهن اوستا از آن به نام ایرانویج نام برده شده است- چند دیدگاه و نگره طرح شده است.
یکی از این نگره‌ها می‌گوید که آریایی‌ها در حدود هشت‌هزار سال پیش در جنوب سیبری و در اطراف دریاچه آرال می‌زیستند که با مهاجرتی که به طرف جنوب داشتند بخشی به هند و افغانستان و بخشی نیز به طرف کوههای قفقاز حرکت کرده‌اند که قوم‌های ماد و پارس از کوههای قفقاز گذشتند و در اطراف دریاچه ارومیه سکنی گزیداند و بخش دیگری به سمت اروپا حرکت کردند.
دیگر نگره‌ها آناتولی؛آذرآبادگان؛قفقاز و... را خاستگاه نخست این قوم می‌داند.
تازه‌ترین نگره را در این باره جهانشاه درخشانی طرح کرده است. وی خاستگاه این قوم را بستر کنونی خلیج فارس می‌داند که در دوران یخبندان بی آب بوده و پس از بالا آمدن آبهای دریای آزاد آریاییان به تدریج به فلات ایران و پهنه‌های میانرودان تا فلسطین کوچ کرده‌اند و تمدن‌های آغازین آن دیارها را بنیاد گذارده اند. بر پایه همین نگره پهنه‌های شمالی نمی‌توانسته‌اند خاستگاه آریاییان بوده باشند زیرا هوای سرد دوران یخبندان امکان زیست در آن مناطق را نمی‌داده‌است.
