Tridekjara milito
El Vikipedio
Tridekjara milito estas religia kaj politika kompleksa sekvo de militoj disvolviĝintaj precipe en Germanio, kun interveno de multaj aliaj eŭropaj regnoj. Ĝi estis kruela kaj ruiniga por Germanio: post ĝi estis mortinta triono de la loĝantaro, en suda Germanio eĉ du trionoj.
Sufiĉe simila afero disvolviĝis ankaŭ en Francio dum la dua parto de la 16-a jarcento, vidu Francaj militoj pri religio.
Enhavo |
[redaktu] La unua periodo de la milito (1618-1624)
Tiu periodo estis karakterizita de ribelo de ĉeĥoj kontraŭ la ekonomia, politika kaj religia potenco de la Habsburgoj en Bohemio. Protestantoj en Germanio eksubtenis la ĉeĥojn kaj daŭrigis batalon post la detruo de la ribelo.
[redaktu] La dua periodo (1625-1629)
Tiun periodon karakterizis la eniro de pluraj aliaj potencoj, ĉefe flanke de la protestantoj. Danio, kun subteno de i.a. Francio kaj Anglio, ekgvidis la protestantojn.
[redaktu] La tria periodo (1630-1635)
Tiu periodo estis la sveda: eniris Svedio kun subteno de Francio kaj la reĝo de Anglio. Malgraŭ morto de la heroo, la sveda reĝo Gustav Adolf la 2-a, Svedio gajnis grandajn batalojn.
[redaktu] La kvara, la sveda-franca periodo (1635-1648)
Tiu periodo komenciĝis, kiam Francio ekagis post la morto de la sveda reĝo, kaj aldoniĝis Nederlando (pli ĝuste, tiam la "Unuiĝintaj Provincoj" (kiu ribelis kontraŭ Hispanio) kaj kelkaj italaj princlandoj al la kontraŭ-habsburga koalicio. Fine oni devis intertrakti pri paco.
[redaktu] Post la t.n. Vestfalia Paco
subskribita en Osnabrück (ĝi estis la lasta eŭropa traktato, kiu disvolviĝis per latina lingvo) la 24-an de oktobro 1648, Germanio estis dispecigita inter la venkintoj Svedio kaj Francio. Aŭstrio kaj Hispanio malfortiĝis. Profitis krome Nederlando kaj Svisio. Entute 18 milionoj da germanoj pereis en tiu ĉi milito.
Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi.
