Okinavo
El Vikipedio
Geografio > Azio > Orienta Azio > Japanio > Okinavo
Okinavo estas esperantigita lokonomo de "Okinaŭa" 沖縄 en Japanio. (Hepburn/Kunrei: Okinawa) Regiono situanta en sudokcidenta parto de Japanio.
En Japana lingvo, originale "Okinaŭa" signifis Okinava Ĉefinsulo(沖縄本島) kaj ceteraj insuloj:Okinavaj Insuloj(沖縄諸島). Nun pleparte "Okinaŭa" vaste signifas Okinava prefektujo(沖縄県) kaj inkluzas Okinavan Ĉefinsulon kaj multajn insulojn:Mijako-insulo,Iŝigaki-insulo,Iriomote-insulo ktp.
Supozeble en Esperanto, plejparte "Okinavo" signifas "Okinava prefektujo".
Ne konfuzu! "Okinava Urbo"(沖縄市) estas urbo en Okinava prefektujo.
Ties alinomo "Rjukju"(琉球) devenis de Ĉinlingva nomo.
- Okinava prefektujo(沖縄県)
- Okinava Cefinsulo(沖縄本島 aŭ 沖縄島) kaj Okinavaj Insuloj(沖縄諸島)
- Okinava Urbo(沖縄市) en Okinava prefektujo
En frua de 15-a jarcento, Rjukju-Reĝlando konstruiĝis. 1609,Shimazu(Japanio) obeigis la reĝlandon, dum la reĝilando tributis al Qing Dinastio(Ĉinio). En 1872 Japanio fondis Rjukju-provincon, kaj en 1879 fondis Okinavan prefektujon. En Pacifika Milito, Usono atakis Okinavon (Batalo de Okinavo) kaj okupadis ĝin ĝis 1972.
En Okinavo oni parolas Okinavan lingvon(aŭ Rjukju-lingvo).
Enhavo |
[redaktu] Teruraj akcidentoj pro la usonaj armeoj
Ĉar vastaj usonaj militbazoj kuŝas en areoj, kie abundas domoj, lernejoj, hospitaloj k.a., kaŭziĝas damaĝoj unikaj en Okinavo.
Unue, la timo de eventualaj akcidentoj ĉiam obsedas loĝantojn ĉirkaŭ la bazoj. En lasta aprilo (1999), helikoptero el bazo Futenma(Hutenma) falis sur la marbordon en areo, kie estas elektra centralo. En lasta junio (1999), atakaviadilo Harrier el bazo Kadena fiaskis ekflugi kaj enflamiĝis. En Okinavo tiaj akcidentoj estas preskaŭ ĉiutagaj eventoj. Kompreneble okazas armeaj akcidentoj en iuj ajn landoj. Sed en la kazo de Okinavo, eta eraro kondukas grandan katastrofon, ĉar lernejoj kaj domoj kuŝas nur kelkcent metrojn for de dromoj.
Ekzemple temas pri akcidento ĉe paraŝutaj ekzercoj en Jomitan(Yomitan) kaj Insulo Ieĵima(Iezima). En 1965, kiam paraŝuta ekzerco estis farata en aerbazo Jomitan, remorko, falanta de transporta aviadilo, estis rekte trafonta proksiman domon. Rimarkinte la danĝeron, knabino el 5-a elementalerneja jaro avertis sian familion kaj kuris eksteren de la domo. Sed trafinte foston de elektro, la remorko ŝanĝis la direkton rekte sur la knabinon. Ŝi estis mortinta kiam oni portis ŝin en hospitalon.
Ankaŭ kraŝo de jeto estas tragika. En 1959, jeto el Flugbazo Kadena kraŝis sur elementan lernejon kaj enflamiĝis. Ankaŭ ĉirkaŭaj deksep domoj kaj civitana domo forbrulis tute. Klasĉambroj fariĝis infero kun krioj de lernantoj provantaj eskapi el la flamoj. En la akcidenta sceno ankoraŭ fumanta, troviĝis 11 braĝigitaj kadavroj de infanoj. Ankaŭ ses najbaroj estis mortigitaj kaj vunditoj gravaj kaj negravaj atingis 210.
Ankoraŭ nun daŭre okazas paraŝutaj ekzercoj, kaj tre ofte kraŝas kaj brulas jetoj. Loĝantoj ĉirkaŭ la bazoj estas ĉiam eksponitaj antaŭ la danĝero de eventuala katastrofo. Kelkaj lernejoj faris ekzercon por saviĝi el fajro supozante kraŝon de usonaj aviadiloj. Kompreneble ni ne pensas, ke okaze de akcidento usonaj soldatoj intence celas domojn aŭ lernejojn. Tamen najbare de la bazoj plie multiĝis domoj kaj lernejoj pro la multiĝo de loĝantoj. Kiel ajn usona soldato klopodos trovi taŭgan spacon por eviti katastrofon okaze de akcidento, tio estos vana en tiel dense loĝata areo ĉirkaŭ la bazoj.
[redaktu] Krimoj fare de usonaj soldatoj
En septembro 1995, lerneja knabino estis forrabita kaj seksatencita de tri usonaj soldatoj. La polico de Gubernio Okinavo postulis, ke la suspektitoj estu transdonitaj al Japanio, sed la usona armeo rifuzis. Tiu ĉi okazaĵo vekis koleron de okinavanoj, kiuj okazigis Gubernianan Kunvenon en oktobro kun 92,000 partoprenantoj el la tuta gubernio. Ili kune forte postulis elradikigon de krimoj fare de usonaj soldatoj, revizion de la Interkonsento inter Japanio kaj Usono pri Statuso de Armeoj(SOFA), kaj redukton kaj rearanĝon de la militbazoj.
La krimo okazis ne hazarde. Tial eksplodis subpremita indigno de okinavanoj. Tuj post la reveno de Okinavo al Japanio, unu virino estis sekseatencita kaj mortigita (en Urbo Ginoŭan[Ginowan] en 1972); unu junulo permesite enirinta manovrejon por falĉi herbojn, estis persekutita kaj pafita la brakon intence de usonaj soldatoj per lumbombo kaj severe vundiĝis (en Insulo Ieĵima en 1974). En la jaro kiam okazis la seksatenco al la lernantino, ankaŭ unu virino estis batmortigita de usona soldato, kiu perforte eniris ŝian ĉambron de apartamento(en Urbo Ginoŭan). Eĉ post tio, krimoj kaj akcidentoj faritaj de usonaj soldatoj ofte okazis, ekz. mortigo de patrino kaj ŝiaj du infanoj en aŭtomobila akcidento, fuĝo post kolizio al lernantino de altlernejo, k.a.
La nombro de krimoj fare de usonaj soldatoj ekde la reveno de Okinavo en 1972 estas ĉirkaŭ 5 mil, el kiuj pli ol 10 procentoj estas kruelaj krimoj kiel murdo, rabado kaj seksatenco. Cetere ĉi tiu cifero montras nur tion, kion traktis la gubernia polico de Okinavo. Estas nemalmultaj kazoj, kiuj ne aperis en statistiko, kiam la krimuloj ne estis identigitaj, aŭ la suferantoj ne akuzis, k.a. Laŭ esploro de usona ĵurnalo (Dayton Daily News, 7-8an de oktobro 1995), la nombro de seksaj krimoj de la usona mararmeo kaj la marinfanterio en Japanio estas la plej granda el usonaj bazoj en la mondo. 70 procentoj de la usona mararmeo kaj la marinfanterio en Japanio koncentriĝas en Okinavo, tial multaj krimoj okazas tie. Okinavanoj estas devigataj vivi sub la danĝero de eblaj krimoj fare de usonaj soldatoj, eĉ survoje al kaj de lernejoj kaj hejme. Troviĝas lernejo, kie oni instrukcias lernantojn eviti vojojn apudajn al la bazoj eĉ se ili estas malpli longaj.
[redaktu] damaĝo de bruo pro usonaj militbazoj
Laŭ Gubernio Okinavo, ĉirkau 470000, nome 37 procentoj de loĝantoj suferas de bruo pro militaj agadoj de usonaj militbazoj. Ĝenerale parolate, damaĝo de bruo povas esti iagrade mildigita de sonizola domkonstruado. Tamen en loĝareo nur kelkcent metrojn for de dromoj, brua polucio estas tiel severa ke sonizolado ne efikas.
En areoj apud usonaj aerbazoj, mateno komenciĝas kun bruego de jetaj motoroj de militaviadiloj. Lernantojn en klasĉambroj ĝenas la bruego dum lecionoj. En elementa lernejo Jara(Yara), 800 metrojn for de la dromoj de la Aerbazo Kadena, bruoj(daŭrantaj pli ol 5 sekundoj) estis registritaj averaĝe ĉirkaŭ dek foje dum unuhora leciono en januaro 1996. Loĝantoj ĉirkaŭ bazoj ne povas ĝui kvietan dormon en nokto. Ekzemple laŭ esploro en areo ĉirkaŭ usona Flugbazo Futenma(Hutenma) en junio 1995, bruoj okazis 2244 foje dum unu monato, el kiuj 595 fojoj, nome pli ol 26 procentoj, okazis inter 7:00 ptm. kaj 7:00 atm. de la sekva tago.
En marto 1999, esplora komisiono de Gubernio Okinavo, ĉefe konsistanta el medicinistoj, publikigis la finan raporton de sia kvarjara esplorado pri influo pro aviadila bruo al sano de loĝantoj. La specimenado estis la plej ampleksa el tiuspeca scienca esploro en la mondo. La esploro medicine kaj science pruvas interalie ke la bruo multigas problemajn kondutojn inter infanoj, kaŭzas naskon de malpeza bebo kaj perdon de aŭdokapablo. Oni povas konkludi, ke tiuj problemoj konekse rilatas al la fakto, ke usonaj bazoj kuŝas en dense loĝataj areoj en Okinavo.
Faktoroj barantaj ekonomian evoluon de la regiono Ekonomia evoluo en regiono estas barata de usonaj militbazoj, ĉar ili situas en la centra parto de urboj en Okinavo.
Usona marinfanteria Flugbazo Hutenma(Futenma) okupas kvaronon de la tuta areo de Urbo Ginoŭan, kaj plue, ĝi okupas ĝuste la centron de la urbo. Tial vojoj, akvoprovizoj kaj kloakoj devas ĉirkaŭiri por eviti la bazon. Ĝi estas ĉefa obstaklo por plibonigo de la urba infra- strukturo. Krom tio, por eviti malkonvenon al usonaj aviadiloj surteriĝontaj al la bazo, alteco de konstruaĵoj estas limigitaj ĉirkaŭ la bazo. Pro tio la plano de reevoluado, planata de urbo Ginoŭan, ne povas esti praktikata. Eĉ okazis, ke nova privata apartamento estis malkonstruita ĉar oni juĝis ke ĝi malhelpos flugon de usonaj militaviadiloj.
En Urbeto Ĉatan(Tyatan) estas vastaj usonaj bazoj kiel Flugbazo Kadena, Kampo Kuwae, Kampo Zukeran k.a. kiuj okupas 56 procentojn de la areoj de la urbeto. Tio malfaciligas konstrui publikajn konstruaĵojn simple pro manko de tero. Pro tio oni devis konstrui kelkajn elementajn lernejojn kaj infanĝardenon de la urbeto en apuda Urbo Okinavo. Se la bazoj estus redonitaj al la urbeto, oni povus tie konstrui publikajn instalaĵojn kaj domojn. Ĉar tio ne estis ebla, por la urbeto restis nenia elekto krom akiri la necesan teron el ŝutplenigita maro kun granda elspezo.
La fervojoj, kiujn Okinavo havis ĝis la fino de la Dua mondmilito, estis detruitaj dum la surtera batalo. Post la milito, usonaj armeoj konfiskis la terenon kaj fermis ilin por konstrui militbazojn. La ekzisto de usonaj militbazoj estas obstaklo por konstrui fervojon ligantan la nordon kaj la sudon. Rezulte, ankoraŭ nun estas nenia fervoja servo en Okinavo.
En kelkaj areoj de Vilaĝo Onna kaj Urbeto Kin, la fonto de akvoprovizo estas en usonaj militbazoj. En tiuj areoj necesas permeso de la usonaj armeoj eĉ por purigi la fonton.
Grandega kvanto da jeta fuelo eliĝis kaj fluis en riveron. (januaro 1989)
[redaktu] problemoj kaŭzataj de Prerogativoj, Donitaj al Usonaj Armeoj
En la aerospaco de Okinavo troviĝas 16 trejnareoj de 92,000 kvadrataj kilometroj, 40-oblo de tuta areo de Gubernio Okinavo, ekskluzive rezervitaj por usonaj armeoj. Krome en la aerspaco super Ĉfinsulo Okinava ĝis la alteco de 6000 metroj, la usonaj armeoj regas la aerotrafikon. Ne nur aeroplanoj, kiuj uzas la usonajn militbazojn, sed ankaŭ komercaj aeroplanoj enirontajn la flughavenon Naha bezonas permeson de la aerobazo Kadena. Neniu nacio en la mondo krom Japanio cedas ĝian trafikregadon al fremda armeo.
Pli malfeliĉe, militaj aferoj havas prioritaton de la aerotrafika regado. Komercaj aeroplanoj uzantaj la flughavenon Naha, devas flugi je la alteco de 300 metroj kelkdek kilometrojn por ne malhelpi la vojon de usonaj militaj aeroplanoj, kiuj alteriĝas kaj deteriĝas ĉe la aerobazo Kadena. Normale, oni ekipas civilajn flughavenojn per rezervaj radarsistemoj por hazarda paneo de radaro. Sed la aerobazo Kadena havas nenian rezervan radarsistemon, ĉar la usonaj militaj aeroplanoj povas altiriĝi kaj detiriĝi per vida flugo, kiam la radaro paneas. En novembro de 1999 kiam la radaro paneis, komercaj aeroplanoj devis esti sub administrado sen radaro dum pli ol unu tago.
[redaktu] Media polucio neriproĉebla
Oni donas al usonaj armeoj en Japanio ekskluzivajn rajtojn administri iliajn militbazojn, kie aplikeblas neniaj japanaj enlandaj leĝoj nek usonaj leĝoj. Tial ne troviĝas metodo por protekti valoran nauran medion kontraŭ ĝia detruo.
En la kampejo Hansen, ekzemple, usonaj armeoj operacias realan pafadon kutime, ofte kaŭzas brulegon ĉe la trafpunktoj. Rezulte la montoj ĉirkaŭ trafpunktoj perdis iliajn verdaĵojn kaj la montoj rivelas mizere sian nudan teraĵon. Iam grandkvante da ruĝa argilo fluis el la vunditaj montoj en la gulfon Kin, akumuliĝis kaj la koralan rifon malpurigis granda kvanto da ŝlimo.
Polucio per venena PKB (poliklorizita bifenilo) estas ankaŭ tre severa. Iam kofroj, kiuj enhavis PKB-on, troviĝis amasigitaj ekstere en la aerobazo Kadena. Kiam Usono redonis la komunikadejon Onna en 1995, oni detektis PKB-on en la loko. Kvankam oni rekolektis 20 tunojn da teraĵo malpurigita per PKB, oni ankoraŭ ne havas ideon kiel disponi ĝin. Oni redonis parton de la municikonservejo en junio 1999, sed oni ne informis la terposedanton ĝis la tago de la redono, ke jam detektiĝis venenaj substancoj kiel sesvalenta kromo kaj plumbo en kvanto super media standardo.
La Norda Trejnejo de la Usonaj Armeoj estas trezorejo de raraj vivaĵoj kiel noguĉigera (speco de pegoj; Sapheopipo noguchii) kaj janbarukuina (speco de raloj; Gallirallus okinawae). Sed nek la registaro nek la rilataj municipoj havas rajton ekzameni la usonan militareon, kaj ne povas scii ĉu la naturaj provizaĵoj estas protektataj aŭ ne.
[redaktu] Eĉ protekto por usonaj soldatoj, kiuj krimis
Ofte okazas krimoj de usonaj soldatoj kiel ni jam prezentis. Estas grava afero, ke krimintaj usonaj soldatoj estas protektataj de prerogativoj.
Rilate al krimoj kaj akcidentoj, faritaj de usonaj soldatoj dum oficiala servo en Japanio kaj Eŭropo, Usono, kiu sendis la armeojn, havas unuan jurisdikcion laŭ la Interkonsento pri Statuso de Armeoj. La pilotoj, kiuj tranĉis la kablojn de la telfero dum sia malaltnivela flugekzercoj en Italio estis juĝitaj en milita tribunalo laŭ tiu interkonsento.
La situacio en Japanio estas tre malsama. Pli ol 45 mil krimoj kaj akcidentoj faritaj de usonaj soldatoj dum ilia oficiala servo kaŭzis 512 mortojn, sed neniu el ili estis juĝita en milita tribunalo. Eĉ kiam loka polico provis aresti usonajn soldatojn pro malobservo pri trafikaj reguloj, usonaj armeoj kutimas ruze senkulpigi ilin profitante de ĉi tiu sistemo, eldonante ateston ke ili "estis dum oficiala servo". Tio okazas ankoraŭ nun ĉiutage.
En kazo, kiam usonaj soldatoj krimis ne dum oficiala servo, estas komuna en ĉiuj landoj, ke la unua jurisdikcio apartenas al la gastiganta lando, kaj ke en apartaj kazoj troviĝas mekanismo por la gastiganta lando forlasi la jurisdikcion. Sed Japanio forlasas la jurisdikcion pli ofte ol aliaj gastigantaj landoj. Ne troviĝas lastatempa materialo por internacia komparo de tiaj kazoj, sed telegramo, kiun usona ambasadoro en Japanio sendis al sia registaro en 1957, montras, ke Japanio uzis sian jurisdikcion en 3 procentoj el tiuj krimoj, dum tutmonda avaraĝo en similaj cirkonstancoj estis 28 procentoj.
libera fonto de teksto/PROBLEMOJ DE USONAJ MILITBAZOJ EN OKINAVO Japana Komunista partio
