Motî:tchinisse
Èn årtike di Wikipedia.
tchinisse [o.n.]
1. sacwè ki n' sieve a rén. Après, i sont capåbes di nos tchôkî des tchirlikes k' on lome pairmetes po nos fé payî tos les noveas tchinisses k' il åront metous so les voyes. (C. Massaux). Djel doe co aveur dins on ridant ås tchinisses; dji l' a wårdé po l' sovnance (J. Schoovaerts). Ses djins rindît å Djåcob tos les diès des etrindjîs k' il avént, et co les aneas k' il avént d' pindous a leus orayes; li Djåcob etera tos les tchinisses å pî do tchinne dilé Sichem (Li Djneze, rat. pa L. Hendschel). rl a: viyreye, raxhisse. F. bibelot, vieillerie, pacotille. >> vî tchinisse: a) vî cayet. b) abwesson des Walons do Wisconsin, fwaite tot maxhant do wiski, do djus d' ceréjhe, ene ou deus yebes ki dinnut del boune gosse, on blanc spå, et des bokets d' glaece. On dit eto: viye façon.
2. usteye ki n' va nén. Sacré nodidju d' tchinisse ! rl a: troyreye. Franwal: ahåyant po: "foutu engin".
3. sacwè ki n' est nén bon, ki fwait do toirt. Eco on tchinisse ki les grands coboys ås coûtès idêyes rispårdèt totavå l' daegn, avou leus Macdos et leu noere abwesson d' apoticåre ! (J.P. Dumont). Les araedjîs avou leu påye, K' i lomèt d' Fexhe et ki l' diale åye, Cisse påye ki dji lome on tchinisse Di chagrin m' a fwait vni l' djaenisse ! (Marian de Saint-Antoine). On dit eto: troyreye, salopreye. F. saloperie, nuisance, merde, poisse, calamité.
4. disdut. Et nos piede, nos dispårpiyî, sins cåtes ni ôres; ké tchinisse ! (W. Bal). F. désordre, anarchie, chaos. >> fé on tchinisse: fé do disdut. Li "xh" a fwait on tchinisse emey les waloneus, co pé k' on rnåd å mitan d' ene poytreye (L. Mahin). F. raffut, potin, tapage, vacarme, scandale.
5. tote pitite sacwè; tot court moumint. Vos les chal rivnous, les condjîs ! nén des tchinisses come les cis k' on-z a-st avou chal et la d' tinzintins. Nonna ! Des condjîs podbon ! (P.H. Thomsin). On-z esteut-st ashious so des ptits tchinisses di bancs, k' estént tot bas, et les djnos vos rmontént disk' å stoumak (H. Forir). I n' leyént ki les ramis: ptitès coxhetes et tchinisses ki dvént siervi pus tård (S. Fontaine). On dit eto: tchikete. F. débris, miete, avorton, bribe, fragment.
6. sacwè. Dj' a dvou sinte mi tchmin, e fjhant bén atincion di n' mi nén ramoyî en arocant so on tchinisse; pinsez bén, l' brut k' ça freut padzeu l' martchî ! (J.F. Brackman). C' esteut li mwaisse di scole ki pormoennéve les efants; elzî esplikéve des tchinisses k' i roveyrént (R. Dedoyart). Loukîz a: cayet, åk. F. chose, objet, truc.
Etimolodjeye: bodje "tchén" (avou candjmint d' voyale), cawete -isse 1, sacwè djusse boune po les tchéns.
| tchinisreye u tchinistreye [f.n.]
1. vî tchinisse (viye sacwè ki n' sieve a rén).
2. biesse codujhance. On-z a todi fwait des noveatés, dins les siekes k' ont shuvou l' Moyinådje, mågré les tchinistreyes di gueres ki n' finixhént nén (A. Hauwaert). F. connerie, bêtise, ineptie, foutaise.
