Nhà Kim
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
 |
||||||
| Tam Hoàng Ngũ Đế | ||||||
| Nhà Hạ | ||||||
| Nhà Thương | ||||||
| Nhà Chu | ||||||
| Xuân Thu | Nhà Đông Chu | |||||
| Chiến Quốc | ||||||
| Nhà Tần | ||||||
| Nhà Tây Hán | Nhà Hán | |||||
| Nhà Tân | ||||||
|
Nhà Kim
|
||||||
| THDQ (Đài Loan) | ||||||
Nhà Kim (金, pinyin: Jīn; Anchu trong tiếng của người Nữ Chân) từ 1115 đến 1234, còn được nhắc đến như vương triều của người Nữ Chân, được sáng lập bởi họ Hoàn Nhan (完顏 Wányán), đây cũng là tổ tiên của những người Mãn Châu đã sáng lập ra triều đại nhà Thanh khoảng 500 năm sau.
Được thành lập năm 1115 tại miền bắc Mãn Châu, quốc gia này đã lần lượt xâm lấn và cuối cùng đã tiêu diệt vương triều nhà Liêu của người Khất Đan (Khiết Đan) vào năm 1125 (liên minh cùng nhà Tống để diệt Liêu), những người đã thống trị khu vực Mãn Châu và biên giới phía bắc Trung Quốc trong vài thế kỷ trước. Vào ngày 9 tháng 1 năm 1127 lực lượng nhà Kim đã chiếm Khai Phong, thủ đô của triều đại Bắc Tống, bắt giữ cả hai vua nhà Tống là Tống Khâm Tông, và cha của ông là vua Tống Huy Tông, là người đã từ bỏ ngôi báu do sợ hãi lực lượng nhà Kim. Sau khi Khai Phong thất thủ, lực lượng nhà Tống dưới sự lãnh đạo của nhà Nam Tống kế tiếp vẫn tiếp tục chiến đấu với nhà Kim trong hơn mười năm tiếp theo, cuối cùng đã dẫn đến ký kết hiệp ước hòa bình năm 1141, và cắt toàn bộ miền bắc Trung Quốc cho nhà Kim năm 1142 để đổi lấy hòa bình.
Sau khi chiếm toàn bộ miền bắc Trung Quốc nhà Kim trở nên bị Hán hóa nhiều hơn, chuyển kinh đô từ phủ Hội Ninh (会宁) ở miền bắc Mãn Châu (phía nam của Cáp Nhĩ Tân thuộc tỉnh Hắc Long Giang ngày nay) về Yên Kinh (Bắc Kinh ngày nay). Từ đầu thế kỷ 13 nhà Kim bắt đầu chịu áp lực từ người Mông Cổ ở phía bắc. Năm 1214 nhà Kim chuyển kinh đô về Biện Kinh (tức Khai Phong -kinh đô cũ nhà Tống) để tránh người Mông Cổ; nhưng dưới sức mạnh của đế chế Mông Cổ đứng đầu là đại hãn Oa Khoát Đài (窝阔台), con trai thứ ba của Thành Cát Tư Hãn và tướng Mộc Hoa Lê (Mugali), cũng như liên minh của họ với nhà Nam Tống thì nhà Kim đã sụp đổ vào năm 1234.
Năm 1616, người Mãn Châu dưới sự lãnh đạo của Nỗ Nhĩ Cáp Xích thuộc dòng họ Ái Tân Giác La đã thiết lập triều đại nhà Hậu Kim, lấy tên vương triều của mình theo tên của vương triều này. Nhà Hậu Kim sau đó đổi tên thành nhà Thanh năm 1636 dưới triều vua Thanh Thái Tông (Hoàng Thái Cực), sau đó xâm chiếm toàn bộ lãnh thổ Trung Quốc của nhà Minh và trở thành vương triều cuối cùng của Trung Quốc phong kiến.
[sửa] Phân chia hành chính
Nhà Kim phân chia quốc gia của họ thành ba cấp là lộ, phủ (châu), huyện，trong đó lộ là cấp hành chính lớn nhất，tổng cộng có 19 lộ.
- Thượng Kinh
- Đông Kinh
- Bắc Kinh
- Tây Kinh
- Trung Đô
- Nam Kinh
- Hà Bắc đông
- Hà Bắc tây
- Sơn Đông đông
- Sơn Đông tây
- Đại Danh phủ
- Hà Đông bắc
- Hà Đông nam
- Kinh Triệu phủ
- Phượng Tường
- Phu Duyên
- Khánh Nguyên
- Lâm Thao
- Hàm Bình
[sửa] Các vua nhà Kim
Nhà Kim trải qua mười đời vua như bảng dưới đây.
| Miếu hiệu | Thụy hiệu | Tên | Thời gian | Niên hiệu |
|---|---|---|---|---|
| Kim Thái Tổ | Hoàn Nhan A Cốt Đả | 1115-1123 | Thu Quốc (115-1116) Thiên Phụ (1117-1123) |
|
| Kim Thái Tông | Hoàn Nhan Ngô Khất Mãi hay Hoàn Nhan Thịnh | 1123-1135 | Thiên Hội (1123-1134) | |
| Kim Hi Tông | Hoàn Nhan Đản hay Hoàn Nhan Hợp Lạt | 1135-1149 | Thiên Hội(1135-1138) Thiên Quyến (1138-1141) Hoàng Thống (1141-1149) |
|
| Hải Lăng Vương | Hoàn Nhan Lượng | 1149-1161 | Thiên Đức (1149-1153) Trinh Nguyên (1153-1156) Chính Long (1156-1161) |
|
| Kim Thế Tông | Hoàn Nhan Ung | 1161-1189 | Đại Định (1161-1189) | |
| Kim Chương Tông | Hoàn Nhan Cảnh | 1190-1208 | Minh Xương (1190-1196) Thừa An (1196-1200) Thái Hòa (1200-1208) |
|
| Vệ Thiệu Vương hay Vệ Vương | Hoàn Nhan Vĩnh Tế | 1209-1213 | Đại An (1209-1212) Sùng Khánh (1212-1213) Chí Ninh (1213) |
|
| Kim Tuyên Tông | Hoàn Nhan Tuần | 1213-1223 | Trinh Hữu (1213-1217) Hưng Định (1217-1222) Nguyên Quang (1222-1223) |
|
| Kim Ai Tông | Hoàn Nhan Thủ Tự | 1224-1234 | Chính Đại (1224-1232) Khai Hưng (1232) Thiên Hưng (1232-1234) |
|
| Mạt Đế | Hoàn Nhan Thừa Lân | 1234 |
[sửa] Các chủ đề liên quan
- Lịch sử Trung Quốc
- Các dân tộc Trung Quốc
