چىڭگىزخان
From Wikipedia
XII - ﺋﻪﺳﯩﺮﻧﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻯ XIII - ﺋﻪﺳﯩﺮﻧﯩﯔ ﺑﺎﺷﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺗﺎﺷﻘﻰ ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﯘﺭﯗﻟﯘﻥ، ﺋﯘﻧﯘﻥ ﺩﻩﺭﻳﺎﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ ﺋﻮﺯ ﺋﺎﺭﺍ ﺑﯩﺮﻟﻪﺷﻤﯩﮕﻪﻥ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﻯ ﻳﺎﺷﺎﻳﺘﺘﻰ. ﺑﺎﻳﻘﺎﻝ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺑﻮﻟﺴﺎ، ﺗﺎﺗﺎﺭ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﻯ، ﺗﻮﻏﻼﺭ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﻰ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ ﯞﻩ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺋﺎﻟﺘﺎﻳﺪﺍ ﻛﯩﺮﻩﻳﻠﻪﺭ، ﻧﺎﻳﻤﺎﻧﻼﺭ، ﻣﻪﺭﻛﯩﺘﻠﻪﺭ(ﺑﯘﻻﺭ ﺗﯘﺭﻛﯩﻲ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭ ﺋﯩﺪﻯ)ﻳﺎﺷﺎﻳﺘﺘﻰ. ﻣﺎﻧﺎ ﻣﯘﺷﯘ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭ ﺋﻮﺯ ﺋﺎﺭﺍ ﺋﯘﺭﯗﺷﯘﭖ ﺗﯘﺭﺍﺗﺘﻰ. ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭ ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺋﻮﺯﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﺳﺎﻥ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﻛﻮﭖ، ﺋﺎﺑﺮﻭﻳﻠﯘﻕ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺗﯘﺭﻛﯩﻲ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺑﯩﺮﻯ- ﺗﺎﺗﺎﺭ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﻰ ﻧﺎﻣﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ <<ﺗﺎﺗﺎﺭﻻﺭ >>ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ ﺋﯩﺪﻯ. ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭ ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺋﯘﺗﯘﻕ- ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﻩﺗﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺧﯘﺳﯘﺳﯩﻴﻪﺗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺳﺎﻗﻠﯩﻐﺎﻥ ﻓﯧﺌﻮﺩﺍﻟﻠﯩﻖ ﺟﻪﻣﺌﯩﻴﻪﺗﺘﻪ ﻳﺎﺷﺎﻳﺘﺘﻰ. ﻣﯩﻼﺩﻯ 1156- ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯘﻧﯘﻥ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﭼﯩﻴﻴﺎﻥ ﺑﻮﺭﻯ ﺗﯧﮕﯩﻦ ﺋﺎﺗﻠﯩﻖ ﺋﯘﺭﯗﻗﻨﯩﯔ ﺧﺎﻧﻰ ﺳﻴﯘﻛﻪﻱ ﺑﺎﺗﯘﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﻳﺎﻟﻰ ﺋﻮﻏﯘﻝ ﺗﯘﻏﺪﻯ، ﺋﻮﻏﯘﻟﻐﺎ ﺗﻮﻣﯘﺭﭼﻰ(ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭ ﺗﯧﻤﯘﭼﯩﻦ ﺩﯨﻴﯩﺸﯩﺪﯗ) ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺕ ﻗﻮﻳﺪﻯ، ﺗﻮﻣﯘﺭﭼﻰ ﺋﺎﺟﺎﻳﯩﭗ ﻗﺎﯞﯗﻝ، ﭼﺎﻗﻘﺎﻥ، ﺑﻪﻛﻤﯘ ﮬﻮﺷﻴﺎﺭ ﺋﻮﻏﯘﻝ ﺋﯩﺪﻯ. 1167- ﻳﯩﻠﻰ ﺳﻴﯘﻛﻪﻱ ﺑﺎﺗﯘﺭﻧﻰ ﺗﺎﺗﺎﺭﺧﺎﻧﻰ ﺗﯘﻏﺮﯗﻟﺨﺎﻥ ﺯﻩﮬﻪﺭﻟﻪﭖ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﺩﻯ. ﺩﺍﺩﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﻳﯧﺘﯩﻢ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺗﻮﻣﯘﺭﭼﻰ ﺋﻮﺭﺧﯘﻥ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﻳﯧﻨﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯩﺮ ﻛﺎﻧﺪﺍ ﭘﯘﺗﯩﻐﺎ ﭼﯧﺘﯩﻖ ﺳﯧﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﭘﯧﺘﻰ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻳﯩﻞ ﺗﺎﺗﺎﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﻗﻮﻝ ﺋﺎﺳﺘﯩﺪﺍ ﻗﯘﻝ ﺋﻮﺭﻧﯩﺪﺍ ﺋﯩﺸﻠﯩﺪﻯ. ﺗﻮﻣﯘﺭﭼﻰ ﻗﯘﻟﻠﯘﻗﺘﯩﻦ ﻗﺎﭼﻘﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﺋﻮﺯ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﯩﮕﻪ ﺧﺎﻥ ﺑﻮﻟﺪﻯ. ﺋﯘ ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﺘﻪ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﯩﺮﻟﻪﺷﺘﯘﺭﺩﻯ. ﺋﺎﻧﺪﯨﻦ ﻣﯩﻼﺩﻯ 1202- ﻳﯩﻠﻰ ﺗﺎﺗﺎﺭ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺗﺎﺭﻣﺎﺭ ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﻤﯘ ﮬﻮﻛﯘﻣﺮﺍﻧﻠﯩﻘﻰ ﺋﺎﺳﺘﯩﻐﺎ ﺋﺎﻟﺪﻯ. 1204- ﻳﯩﻠﻰ ﻧﺎﻳﻤﺎﻥ ﺧﺎﻧﻰ ﺗﺎﻳﺎﻧﺨﺎﻧﻨﻰ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﺩﻯ. ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﻧﺎﻳﻤﺎﻧﻼﺭ ﻛﯘﭼﻠﯘﻛﺨﺎﻥ(ﺗﺎﻳﺎﻧﺨﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﻮﻏﻠﻰ)ﻧﯩﯔ ﻳﯧﺘﻪﻛﭽﯩﻠﯩﻜﯩﺪﻩ ﻳﻪﺗﺘﯩﺴﯘﻏﺎ ﻗﯧﭽﯩﭗ ﺑﯧﺮﯨﭗ، ﻗﺎﺭﺍﻗﯩﺘﺎﻥ ﺧﺎﻧﻰ ﭼﻮﺭﻭﻗﺘﯩﻦ ﭘﺎﻧﺎﮪ ﺗﯩﻠﯩﺪﻯ. ﺗﺎﻳﺎﻧﺨﺎﻧﻨﯩﯔ ﺗﺎﻣﻐﯩﭽﯩﺴﻰ ﺗﺎﺗﺎﺗﯘﯕﺎ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﻮﻣﯘﺭﭼﯩﮕﻪ ﺑﺎﺵ ﯞﻩﺯﯨﺮ ﺑﻮﻟﺪﻯ. ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭ ﻣﯩﻼﺩﻯ 1206- ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯘﻧﯘﻥ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ 5000ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﻚ ﺑﯩﺮ ﭼﻮﯓ ﭼﯧﺪﯨﺮ ﺗﯩﻜﯩﭗ ﻗﯘﺭﯗﻟﺘﺎﻱ ﭼﺎﻗﯩﺮﺩﻯ. ﻗﯘﺭﯗﻟﺘﺎﻱ ﺗﻮﻣﯘﺭﭼﯩﻨﻨﻰ <<ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ>>ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﭖ، ﺋﺎﻕ ﻛﯩﮕﯩﺰﮔﻪ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﻏﯘﺯﯗﭖ ﺧﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺗﯩﻜﻠﯩﺪﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﻳﯧﯖﻰ ﻗﯘﺭﯗﻟﻐﺎﻥ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﺩﻭﻟﯩﺘﯩﮕﻪ ﺧﺎﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﺑﯩﺮ ﺗﻪﺭﻩﭘﺘﯩﻦ ﺋﻮﺯﯨﮕﻪ ﺧﻮﺷﻨﺎ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺟﺎﻳﻼﺭﺩﺍ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﺩﯨﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯘﻗﯘﻣﯘﺷﻠﯘﻕ ﺗﺎﻻﻧﺘﻠﯩﻘﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﻮﺭﺩﯨﺴﯩﻐﺎ ﻳﯩﻐﯩﭗ ﺋﯘﻻﺭﻧﻰ ﻛﻪﯓ ﭼﻮﯓ ﮬﻪﺭﺑﯩﻲ ﯞﻩ ﻣﻪﻣﯘﺭﻯ ﺋﯩﺸﻼﺭﻏﺎ ﺗﻪﻳﯩﻨﻠﯩﺪﻯ؛ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﺗﻪﺭﻩﭘﺘﯩﻦ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﻗﻮﺭﺍﻟﻼﻧﻐﺎﻥ، ﺟﻪﯕﮕﯩﯟﺍﺭ، ﺑﻪﻛﻤﯘ ﺋﯩﻨﺘﯩﺰﺍﻣﻠﯩﻖ ﺋﺎﺗﻠﯩﻖ ﻗﻮﺷﯘﻥ ﺗﻪﺷﻜﯩﻠﻠﯩﺪﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺑﯘ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺋﯩﺸﻨﻰ ﺋﻮﺭﯗﻧﺪﺍﭖ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﺳﯩﺮﺗﻘﺎ ﻗﺎﺭﯨﺘﺎ ﺑﯩﺮ ﻗﺎﺗﺎﺭ ﻛﯧﯖﻪﻳﻤﯩﭽﯩﻠﯩﻚ ﺋﯘﺭﯗﺷﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺑﺎﺭﺩﻯ. 1207- ﻳﯩﻠﻰ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻨﯩﯔ ﭼﻮﯓ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﺟﯘﺟﯩﺨﺎﻥ ﻳﯩﻨﺴﻪﻱ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰﻻﺭﻧﻰ، ﺑﯘﺭﻳﺎﺗﻼﺭﻧﻰ، ﺑﺎﻳﻘﺎﻝ ﺋﻪﺗﺮﺍﭘﻰ ﯞﻩ ﺋﺎﻟﺘﺎﻳﺪﻛﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﻰ ﺑﻮﻳﺴﯘﻧﺪﯗﺭﺩﻯ. ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﻧﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﻩ ﺑﺎﺵ ﻛﻮﺗﯘﺭﮔﻪﻥ ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭﻧﯩﯔ ﺧﺎﻧﻰ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻨﯩﯔ ﺷﻮﮬﺮﯨﺘﻰ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﮔﻪﭘﻠﻪﺭ ﺧﯘﺩﺩﻯ ﻗﺎﻧﺎﺗﻠﯩﻖ ﻗﯘﺷﺘﻪﻙ ﺋﯘﭼﯘﻥ ﺩﯗﻧﻴﺎﻏﺎ ﺗﺎﺭﺍﻟﺪﻯ. ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﯩﺪﯨﻘﯘﺕ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ(850- 1335)ﻧﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻗﯩﺘﺎﻥ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﺑﯧﻘﯩﻨﺪﻯ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﻐﯩﻨﯩﻐﺎ ﺧﯧﻠﻰ ﺋﯘﺯﺍﻕ ﻳﯩﻠﻼﺭ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺋﯩﺪﻯ.ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﯩﺪﯨﻘﯘﺕ ﺧﺎﻧﻰ ﺑﺎﺋﯘﺭﭼﯘﻕ ﺋﺎﺭﺕ ﺗﯧﮕﯩﻦ (1209- 1235)ﺋﻪﺗﺮﺍﭘﯩﺪﺍ ﻳﯘﺯ ﺑﯧﺮﯨﯟﺍﺗﻘﺎﻥ ﯞﻩﻗﻪﻟﻪﺭﺩﯨﻦ ﺋﯘﻧﯘﻣﻠﯘﻙ ﭘﺎﻳﺪﯨﻠﯩﻨﯩﭗ، ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻗﯩﺘﺎﻧﻼﺭﻏﺎ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺑﯧﻘﯩﻨﺪﯨﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻦ ﻗﯘﺗﯘﻟﯘﺷﻘﺎ ﺑﻪﻝ ﺑﺎﻏﻠﯩﺪﻯ. 1209- ﻳﯩﻠﻰ ﺑﺎﺵ ﯞﻩﺯﯨﺮ ﺗﺎﺭﻗﺎﻥ ﺑﯩﻠﮕﻪ ﺑﯘﻗﺎ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻣﻪﺳﻠﻪﮬﻪﺗﻠﯩﺸﯩﭗ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻗﯩﺘﺎﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﻪﻟﭽﯩﺴﯩﻨﻰ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﺩﻯ. ﺑﺎﺋﯘﺭﭼﯘﻕ ﺋﺎﺭﺕ ﺗﯧﮕﯩﻦ 1211- ﻳﯩﻠﻰ ﻗﯘﺭﯗﻟﯘﻥ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﯩﺪﯨﻜﻰ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺋﻮﺭﺩﯨﺴﯩﻐﺎ ﺑﯧﺮﯨﭗ ، ﺋﯘﻧﻰ ﺯﯨﻴﺎﺭﻩﺕ ﻗﯩﻠﺪﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺑﺎﺋﯘﺭﭼﯘﻕ ﺋﺎﺭﺕ ﺗﯧﮕﯩﻨﻨﻰ ﺋﯩﺰﺯﻩﺗﻠﻪﭖ <<5- ﺋﻮﻏﻠﯘﻡ>>ﺩﯦﺪﻯ. ﺑﻮﺭﺗﺎ ﺋﺎﺗﻠﯩﻖ ﻗﻪﺩﯨﻨﺎﺱ ﺋﺎﻳﺎﻟﯩﺪﯨﻦ ﺟﯘﺟﯩﺨﺎﻥ، ﺋﻮﻛﺘﺎﻳﺨﺎﻥ، ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻳﺨﺎﻥ، ﺗﻮﻟﯩﺨﺎﻥ ﺋﺎﺗﻠﯩﻖ ﺗﻮﺕ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﺑﺎﺭ ﺋﯩﺪﻯ. ﺑﺎﺋﯘﺭﭼﯘﻕ ﺋﺎﺭﺕ ﺗﯧﮕﯩﻦ ﻗﯘﺭﯗﻟﯘﻥ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﯩﺪﯨﻦ ﻗﺎﻳﺘﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﭼﯩﯖﮕﺨﺰﺧﺎﻥ ﺋﻮﺯﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺭﺯﯗﻟﯘﻕ ﻗﯩﺰﻯ ﺋﻘﺎﻝ ﺋﺎﻟﺘﯘﻥ (ﺋﺎﻟﺘﯘﻥ ﺑﯩﻜﻪ)ﻧﻰ ﺋﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﻳﺎﺗﻠﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯗﺭﺩﻯ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺋﺎﻝ ﺋﺎﻟﺘﯘﻥ ﺭﻩﺳﻤﯩﻴﻪﺕ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﺑﺎﺋﯘﺭﭼﯘﻕ ﺋﺎﺭ ﺗﯧﮕﯩﻨﮕﻪ ﻳﺎﺗﻠﯩﻖ ﺑﻮﻟﻐﯘﭼﻪ ﺋﺎﻟﻪﻣﺪﯨﻦ ﺋﻮﺗﺘﻰ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﯩﺪﯨﻘﯘﺕ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺗﯩﻨﭻ ﻳﻮﻝ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﻮﻟﻐﺎ ﭼﯘﺷﯘﺭﯗﯞﺍﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﺷﻪﺭﻗﻘﻪ- ﺟﯘﯕﮕﯘﻏﺎ ﻳﯘﺭﯗﺵ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﺗﻪﻳﻴﺎﺭﻻﻧﺪﻯ. ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺷﯩﻤﺎﻟﻰ ﺟﯘﯕﮕﯘﻏﺎ ﺟﯘﺭﺟﯩﺘﻼﺭ(1115- ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ 1134- ﻳﯩﻠﯩﻐﯩﭽﻪ ﮬﻮﻛﯘﻡ ﺳﯘﺭﮔﻪﻥ)، ﺟﻪﻧﯘﺑﻰ ﺟﯘﯕﮕﯘﻏﺎ ﺟﻪﻧﯘﺑﻰ ﺳﯘﯓ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ (1127- ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ 1279- ﻳﯩﻠﯩﻐﯩﭽﻪ)ﮬﻮﻛﯘﻣﺮﺍﻥ ﺋﯩﺪﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺟﯘﺭﺟﯩﺖ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺗﺎﺭﻣﺎﺭ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺋﯘﭼﯘﻥ، ﺋﺎﯞﺍﻝ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﯩﺘﯩﭙﺎﻗﺪﯨﺸﻰ ﺗﺎﯕﻐﯘﺕ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺑﻮﻳﺴﯘﻧﺪﯗﺭﺩﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺋﻮﺯﯨﻨﯩﯔ ﺋﻪﺷﻪﺩﺩﻯ ﺩﯗﺷﻤﯩﻨﻰ ﺟﯘﺭﺟﯩﺖ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻳﻮﻕ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺋﯘﭼﯘﻥ 1211- ﻳﯩﻠﻰ ﭘﯘﺧﺘﺎ ﺗﻪﻳﻴﺎﺭﻟﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﭗ، 200ﻣﯩﯔ ﺋﺎﺗﻠﯩﻖ ﻗﻮﺷﯘﻧﻨﻰ ﺑﺎﺷﻼﭖ ﻳﻮﻟﻐﺎ ﭼﯩﻘﺘﻰ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪﺍﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﻗﻮﺷﯘﻧﻠﯩﺮﻯ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺧﯧﺒﯩﻲ ﺋﻮﻟﻜﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﯞﻩﻧﭽﯘﻩﻥ ﻧﺎﮬﯩﻴﯩﺴﻰ ﺋﻪﺗﺮﺍﭘﯩﺪﺍ ﺟﯘﺭﺟﯩﺖ ﺳﻪﺭﻛﻪﺭﺩﯨﺴﻰ ﻏﯩﻴﯩﺸﻼ، ﻏﻮﺷﺎﯞﯗﺭ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪﺍﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ 300ﻣﯩﯔ ﻟﻪﺷﻜﻪﺭﺩﯨﻦ ﺗﻪﺭﻛﯩﭗ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ ﺟﯘﺭﺟﯩﺖ ﻗﻮﺷﯘﻧﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺗﺎﺭﻣﺎﺭ ﻛﻪﻟﺘﯘﺭﺩﻯ. ﺑﯘ ﺋﯘﺭﯗﺷﺘﺎ ﺟﯘﺭﺟﯩﺖ ﻗﻮﺷﯘﻧﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺳﻪﺭﺧﯩﻠﻠﯩﺮﻯ، ﻣﻪﺷﮭﯘﺭ ﺳﻪﺭﻛﻪﺭﺩﯨﻠﯩﺮﻯ ﺩﯨﮕﯘﺩﻩﻙ ﮬﻪﻣﻤﯩﺴﻰ ﻳﻮﻗﯩﺘﯩﻠﺪﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺧﯧﺒﯩﻲ، ﺧﯧﻨﻪﻥ ﺋﻮﻟﻜﯩﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻝ ﻗﯩﺴﻤﯩﻨﻰ، ﺳﻪﻧﺸﻰ، ﺳﻪﻧﺪﯗﯓ ﺋﻮﻟﻜﯩﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻛﻮﭖ ﻗﯩﺴﻤﯩﻨﻰ ﺑﯧﺴﯩﯟﺍﻟﺪﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ 1215- ﻳﯩﻠﻰ ﺟﯘﺭﺟﯩﺖ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﻳﻪﻧﻪ ﮬﯘﺟﯘﻡ ﻗﯩﻠﺪﻯ. ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭ ﺑﯘ ﻗﯧﺘﯩﻤﻘﻰ ﮬﯘﺟﯘﻣﺪﺍ ﺟﯘﺭﺟﯩﺖ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﭘﺎﻳﺘﻪﺧﺘﻰ ﺑﯧﻴﺠﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻛﻪﻳﻔﯧﯖﻨﻰ ﺑﯧﺴﯩﯟﺍﻟﺪﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺟﯘﺭﺟﯩﺖ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﻗﺎﺭﺍﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺗﺮﯨﺘﻮﺭﯨﻴﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﮬﻪﻣﻤﯩﺴﯩﻨﻰ ﺩﯨﮕﯘﺩﻩﻙ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﺋﯩﻤﭙﯩﺮﯨﻴﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺗﻮﺭﯨﺘﻮﺭﺭﯨﻴﯩﺴﯩﮕﻪ ﻗﻮﺷﯘﯞﺍﻟﺪﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺑﯧﺴﯩﯟﯦﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﺟﯘﯕﮕﯘ ﺗﺮﯨﺘﻮﺭﺭﯨﻴﯩﺴﯩﮕﻪ ﺟﺎﻻﻳﯩﺮ ﻗﻪﺑﻠﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻣﻮﻏﺎﻟﻰ ﺋﺎﺗﻠﯩﻖ ﺳﻪﺭﻛﻪﺭﺩﯨﻨﻰ ﺧﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺗﻪﻳﯩﻨﻠﯩﺪﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ 1218- ﻳﯩﻠﻰ ﺟﺮﺟﯩﺘﻼﺭ ﺋﯘﺳﺘﯩﺪﯨﻦ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﭼﻮﯓ ﮬﻪﻝ ﻗﯩﻠﻐﯘﭺ ﻏﻪﻟﯩﺒﻪ ﻗﺎﺯﺍﻧﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﺷﯩﻤﺎﻟﻰ ﺟﯘﯕﮕﻮﺩﯨﻦ ﺑﯘﺭﯗﻧﻘﯩﻐﺎ ﻗﺎﺭﯨﻐﺎﻧﺪﺍ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﻛﻮﭖ ﺋﻮﻟﺠﺎ- ﺋﺎﻟﺘﯘﻥ ﯞﻩ ﻛﯘﻣﯘﺵ ﺗﺎﯞﺍﻗﻼﺭ، ﺷﺎﻳﻰ- ﺋﻪﺗﻠﻪﺱ ﻣﺎﻟﻼﺭ، ﻗﯘﻟﻼﺭ، ﺩﯦﺪﻩﻛﻠﻪﺭ ، ﺷﯘﻧﺪﺍﻗﻼ ﺧﻪﺍﻧﺰﯗﻻﺭﻧﯩﯔ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﻛﻮﭖ ﻗﻮﺭﺍﻝ - ﻳﺎﺭﺍﻏﻠﯩﺮﯨﻨﻰ، ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ ﺷﻪﮬﻪﺭﻟﻪﺭﻧﻰ ﻗﺎﻣﺎﻝ ﻗﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﻗﻮﺭﺍﻟﻼﺭﻧﻰ ﺋﻪﻣﻪﺱ، ﺑﻪﻟﻜﻰ ﺑﯘﻧﺪﺍﻕ ﻗﻮﺭﺍﻻﺭﻧﻰ ﻳﺎﺳﯩﻴﺎﻻﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﺶ ﺗﯧﺨﻨﯩﻜﯩﺴﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻼﺭﻧﯩﻤﯘ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﻛﻪﺗﺘﻰ. ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻪﻥ ﻗﺌﯘ ﺗﯧﺰ ﺋﺎﺭﯨﺪﺍ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﻗﻮﺷﯘﻧﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﻮﺯ ﺯﺍﻣﺎﻧﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﻪﯓ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﻗﻮﺭﺍﻟﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﻪﻥ ﻗﻮﺭﺍﻟﻼﻧﺪﯗﺭﺩﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ 1215- ﻳﯩﻠﻰ ﺟﯘﺭﺟﺨﺘﻼﺭﻏﺎ ﺋﻪﺟﻪﻟﻠﯩﻚ ﺯﻩﺭﺑﻪ ﺑﻪﺭﮔﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﻏﻪﺭﺑﻜﻪ ﻳﯘﺭﯗﺵ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﺗﻪﻳﻴﺎﺭﻻﻧﺪﻯ. ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﯩﺪﯨﻘﯘﺕ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ 1209- ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ﭼﯩﯖﯩﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻐﺎ ﺑﯧﻘﯩﻨﺪﻯ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭﻧﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﻜﻪ ﻳﯘﺭﯗﺷﻰ ﺋﯘﭼﯘﻥ ﺩﺍﻏﺪﺍﻡ ﻳﻮﻝ ﺋﯧﭽﯩﻠﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ، ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﻧﻰ ﭘﺎﻳﺘﻪﺧﺖ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﻧﺎﻳﻤﺎﻥ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ 1211- ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ 1218= ﻳﯩﻠﻐﯩﭽﻪ ﮬﻮﻛﯘﻡ ﺳﯘﺭﮔﻪﻥ) ﻏﻪﺭﺑﻜﻪ ﺑﺎﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻥ ﻳﻮﻟﺪﺍ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻐﺎ ﺑﯩﺮﺩﯨﻨﺒﯩﺮ ﺗﻮﺳﻘﯘﺏ ﺑﻮﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺩﯗﺷﻤﻪﻥ ﺋﯩﺪﻯ. ﺑﺎﺷﺘﺎ ﺋﯧﻴﺘﯩﭗ ﺋﻮﺗﻜﯩﻨﯩﻤﯩﺰﺩﻩﻙ 1204- ﻳﯩﻠﻰ ﭼﯩﯖﮕﺨﺰﺧﺎﻥ ﺋﺎﻟﺘﺎﻳﺪﯨﻜﻰ ﻧﺎﻳﻤﺎﻥ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺗﺎﺭﻣﺎﺭ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﻧﺎﻳﻤﺎﻥ ﺧﺎﻧﺰﺍﺩﯨﺴﻰ ﻛﯘﭼﻠﯘﻛﺨﺎﻥ ﻏﻪﺭﺑﻜﻪ- ﺑﺎﻻﺳﺎﻏﯘﻧﻐﺎ ﻛﯧﭽﯩﭗ ﻛﻪﺗﻜﻪﻧﯩﺪﻯ. 1211- ﻳﯩﻠﻰ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻗﺎﺭﺍﻗﯩﺘﺎﻥ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ (1125- 1211)ﻧﯩﯔ ﺧﺎﻧﻰ ﭼﻮﺭﯗﻕ (1178- ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ 1211- ﻳﯩﻠﯩﻐﯩﭽﻪ ﺧﺎﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ) ﺧﺎﺭﻩﺯﯨﻢ ﺷﺎﮬﻼﺭ ﺩﻭﻟﯩﺘﻰ( 1231- 1157) ﻧﯩﯔ ﺷﺎﮬﻰ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺩ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭﻧﯩﯔ ﺧﺎﻗﺎﻧﻰ ﺋﻮﺳﻤﺎﻥ ﺑﯘﻏﺮﺍﺧﺎﻥ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪﺍﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯩﺮﻟﻪﺷﻤﻪ ﻗﻮﺷﯘﻥ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﻣﻪﻏﻠﯘﭖ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﺪﺍ، ﻛﯘﭼﻠﯘﻛﺨﺎﻥ ﭘﯘﺭﺳﻪﺗﻨﻰ ﻏﻪﻧﯩﻤﻪﺕ ﺑﯩﻠﯩﭗ، ﻗﺎﺭﺍﻗﯩﺘﺎﻥ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﺎﻏﺪﯗﺭﯗﭖ، ﻧﺎﻳﻤﺎﻥ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻗﯘﺭﻏﺎﻧﯩﺪﻯ. ﺑﯘ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻨﯩﯔ ﺗﯧﺮﺭﯨﺘﻮﺭﯨﻴﯩﺴﯩﮕﻪ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺗﺎﺭﯨﻢ ﯞﺍﺩﯨﺴﻰ ﯞﻩ ﻣﺎﯞﺭﺍﺋﯘﻧﻨﻪﮬﺮﯨﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﻰ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﻛﯩﺮﻩﺗﺘﻰ. ﻛﯘﭼﻠﯘﻛﺨﺎﻥ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺟﺎﮬﯩﻞ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﺧﺮﺳﺘﯩﺌﺎﻥ ﺩﯨﻨﯩﻨﯩﯔ ﻧﯩﺴﺘﯘﺭﯨﻴﺎﻥ ﻣﻪﺯﮬﯩﭙﯩﺪﻩ ﺋﯩﺪﻯ. ﺋﯘ ﻳﻪﺗﺘﻪ ﻳﯩﻞ ﺧﺎﻧﻠﯩﻖ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﻣﻪﺯﮔﯩﻠﺪﻩ ﻣﯘﺳﯘﻟﻤﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﻰ ﺋﻮﺯ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺩﯨﺪﯨﻦ ﻳﺎﻧﺪﯗﺭﯗﭖ، ﺋﻮﺯ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺩﯨﻐﺎ ﻣﺎﺳﻼﺷﺘﯘﺭﯗﺵ ﺋﯘﭼﯘﻥ ﻗﯩﻠﻤﯩﻐﺎﻥ ﺋﻪﺳﻜﯩﻠﯩﻜﻠﯩﺮﻯ ﻗﺎﻟﻤﯩﻐﺎﻥ. ﮬﻪﺗﺘﺎ ﺧﻮﺗﻪﻧﺪﯨﻜﻰ ﻣﻪﺷﮭﯘﺭ ﺋﯩﺴﻼﻡ ﺋﺎﻟﯩﻤﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺩﺍﺭﻏﺎ ﺋﯧﺴﯩﭗ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﮔﻪﻧﯩﺪﻯ. ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺋﯘﭼﯘﻥ، ﻛﯘﭼﻠﯘﻛﺨﺎﻥ ﻣﯘﺳﯘﻟﻤﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻟﻪﻧﻪﺕ - ﻧﻪﭘﺮﯨﺘﯩﮕﻪ ﺋﯘﭼﺮﯨﻐﺎﻥ ﺋﯩﺪﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﻧﺎﻳﻤﺎﻥ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻳﻮﻕ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺋﯘﭼﯘﻥ 1218- ﻳﯩﻠﻰ ﺟﺎﺑﺎ ﻧﯘﻳﺎﻥ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪﺍﻧﻠﯩﻘﯩﺪﺍ 20ﻣﯩﯔ ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﻚ ﺋﺎﺗﻠﯩﻖ ﻗﻮﺷﯘﻧﻨﻰ ﻳﻮﻟﻐﺎ ﺳﺎﻟﺪﻯ. ﺟﺎﺑﺎﻧﯘﻳﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﺎﻟﺘﺎﻱ ﺋﺎﺗﻘﯩﻠﯩﻖ ﻳﻪﺗﺘﯩﺴﯘﻏﺎ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﻛﯧﻠﯩﯟﺍﺗﻘﺎﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻦ ﯨﻪﯞﻩﺭ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ ﻛﯘﭼﻠﯘﻛﺨﺎﻥ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰﯨﺴﺘﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﺋﯩﺴﺴﯩﻘﻜﻮﻟﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﯩﻐﺎ ﻧﺎﻳﻤﺎﻥ ﻗﻮﺷﯘﻧﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﻮﺭﯗﻧﻼﺷﺘﯘﺭﯗﺭﯗﭖ ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭ ﺑﯩﻪﻥ ﺑﻮﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺋﯘﺭﯗﺷﻘﺎ ﺗﻪﻳﻴﺎﺭﻟﯩﻨﯩﭗ ﺗﯘﺭﺩﻯ. ﻛﯘﭼﻠﯘﻛﺨﺎﻥ ﺟﺎﺑﺎ ﻧﯘﻳﺎﻥ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﻣﺎﺭ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﭗ، ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﮔﻪ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﻗﺎﭼﺘﻰ. ﺟﺎﺑﺎ ﻧﯘﻳﺎﻥ ﺩﯨﻨﻐﺎ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺩ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺋﻪﺭﻛﯩﻨﻠﯩﻜﻰ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﺍ ﺑﺎﺭﻏﺎﻧﻼ ﻳﯧﺮﯨﺪﻩ ﺗﻪﺷﯟﯨﻘﺎﺕ ﻳﯘﺭﮔﯘﺯﮔﻪﻥ ﺋﯩﺪﻯ. ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭﻧﯩﯔ ﺑﯘ ﺗﻪﺩﺑﯩﺮﻯ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺋﯘﻧﯘﻡ ﺑﻪﺭﺩﻯ. ﻣﯘﺳﯘﻟﻤﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭﻧﻰ ﻗﻮﻟﻼﭖ، ﻛﯘﭼﻠﯘﻛﺨﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﻪﺳﻜﻪﺭﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯘﭼﺮﯨﻐﺎﻧﻼ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﺩﻯ. ﻛﯘﭼﻠﯘﻛﺨﺎﻥ ﺳﯧﺮﯨﻘﻘﯘﻟﻐﺎ ﻗﺎﭼﻘﺎﻧﺪﺍ ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺗﯘﺗﯘﯞﯦﻠﯩﻨﯩﭗ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﯗﻟﺪﻯ. ﻧﺎﻳﻤﺎﻥ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻳﻮﻗﺎﺗﻘﺎﻥ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺯﯨﻤﯩﻨﯩﻨﻰ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﺋﯩﻤﭙﯩﺮﯨﻴﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻏﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﺪﯨﻜﻰ ﺯﯨﻤﯩﻨﯩﻐﺎ ﻗﻮﺷﯘﯞﺍﻟﺪﻯ. ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﯩﻠﯩﻨﻰ ﺋﯩﺪﺍﺭﻩ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﻣﺎﯕﻼﻱ ﺳﻮﻳﻪﺭ ﺩﻭﻏﯩﻼﺗﻨﻰ ﺗﻪﻳﯩﻨﻠﯩﺪﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﻧﺎﻳﻤﺎﻥ ﯨﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻳﻮﻗﺎﺗﻘﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، 1219- ﻳﯩﻠﻰ ﻏﻪﺭﺑﻜﻪ- ﺋﯘﻟﯘﻍ ﺧﺎﺭﻩﺯﯨﻢ ﺷﺎﮬﻼﺭ ﺩﻭﻟﯩﺘﯩﮕﻪ ﻳﯘﺭﯗﺵ ﻗﯩﻠﺪﻯ. ﺧﺎﺭﻩﺯﯨﻢ ﺷﺎﮬﻼﺭ ﺩﻭﻟﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺗﺮﯨﺘﻮﺭﺭﯨﻴﯩﺴﯩﮕﻪ ﻣﺎﯞﺭﺍﺋﯘﻧﻨﻪﮬﺮ، ﺧﻮﺭﺍﺳﺎﻥ، ﺋﺎﻓﻐﺎﻧﯩﺴﺘﺎﻥ ﻛﯩﺮﻩﺗﺘﻰ. ﺧﺎﺭﻩﺯﯨﻢ ﺷﺎﮬﻼﺭ ﺩﻭﻟﯩﺘﻰ (1157- 1227)ﺑﺎﻱ، ﻛﯘﭼﻠﯘﻙ ﺩﻭﻟﻪﺕ ﺋﯩﺪﻯ. 400-ﻣﯩﯔ ﻟﻪﺷﻜﻪﺭﺩﯨﻦ ﺗﻪﺭﻛﯩﭗ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ، ﻳﺎﺧﺸﻰ ﻗﻮﺭﺍﻟﻼﻧﻐﺎﻥ ﻗﻮﺷﯘﻧﻰ ﺑﺎﺭ ﺋﯩﺪﻯ.ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ 1219- ﻳﯩﻠﻰ(ﻳﯩﻼﻥ ﻳﯩﻠﻰ) ﻛﯘﺯﺩﻩ 210ﻣﯩﯔ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﺋﺎﺗﻠﯩﻖ ﻗﻮﺷﯘﻧﯩﻐﺎ ﺋﻮﺯﻯ ﺑﺎﺵ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪﺍﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﻏﺎ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﻣﺎﯕﺪﻯ. ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺑﯘ ﻳﯘﺭﯗﺷﯩﮕﻪ ﻣﻪﺷﮭﯘﺭ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﮬﻪﺭﺑﯩﻲ ﺋﯩﺴﺘﯩﺮﺍﺗﯧﮕﻠﯩﺮﻯ ﺗﻮﺭﺍ ﻗﺎﭘﺎ، ﺑﯘﻻ ﻗﺎﭘﺎ ﯞﻩ ﺋﻮﺯ ﺋﻮﻏﯘﻟﻠﯩﺮﻯ ﺟﯘﺟﻰ، ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ، ﺋﻮﻛﺘﺎﻱ، ﺗﻮﻟﻰ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭ ﯞﻩ ﻣﻪﺷﮭﯘﺭ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﺳﻪﺭﻛﻪﺭﺩﯨﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺳﯘﺑﯘﺗﺎﻱ ﺑﺎﺗﯘﺭ، ﺟﺎﭘﺎ ﻧﯘﻳﺎﻥ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭ ﮬﻪﻣﺮﺍ ﺑﻮﻟﺪﻯ. ﺧﺎﺭﻩﺯﯨﻢ ﺷﺎﮬﻰ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺩ ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﻮﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺋﯘﺭﯗﺷﺘﺎ ﻗﺎﻧﺪﺍﻕ ﺗﺎﻛﺘﯩﻜﺎ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﺶ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺟﯩﺪﺩﯨﻲ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﺑﯩﺮ ﺗﻪﺭﻩﭖ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺋﯘﭼﯘﻥ ﮬﻪﺭﺑﯩﻲ ﻛﯧﯖﻪﺵ ﭼﺎﻗﯩﺮﺩﻯ. ﻛﯧﯖﻪﺷﺘﻪ، ﺷﺎﮬﺎﺑﯩﺪﯨﻦ ﺧﯟﺍﻛﻰ: <<ﻣﯘﯞﺍﭘﯩﻖ ﺑﯩﺮ ﺟﺎﻳﻐﺎ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﭼﻮﯓ ﻗﻮﺷﯘﻥ ﺗﻮﭘﻼﺵ ﻛﯧﺮﻩﻙ. ﺑﯘ ﻗﻮﺷﯘﻥ ﺋﻮﺯﯨﮕﻪ ﺋﻪﭘﻠﯩﻚ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﺟﺎﻳﻨﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﻪﭖ ﯞﻩ ﺋﻪﭘﻠﯩﻚ ﭘﯘﺭﺳﻪﺗﻨﻰ ﭘﺎﻳﻼﭖ ﺗﯘﺭﯗﭖ، ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻲ ﻛﯘﭼﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﻗﺎﺭﺷﻰ ﺟﻪﯕﮕﻪ ﻛﯩﺮﺳﯘﻥ، ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪﺍ ﺑﯘ ﻗﻮﺷﯘﻥ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﻗﻮﺷﯘﻧﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺗﺎﺭﻣﺎﺭ ﻛﻪﻟﺘﯘﺭﻩﻟﻪﻳﺪﯗ ﯞﻩ ﻣﻪﻣﻠﯩﻜﻪﺕ ﭼﯩﮕﺮﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﮬﻪﻳﺪﻩﭖ ﭼﯩﻘﯩﺮﺍﻻﻳﺪﯗ>> ﺩﯦﮕﻪﻥ. ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺩ ﺑﯘ ﺗﻪﻛﻠﯩﭙﻜﻪ ﻗﯘﻻﻕ ﺳﺎﻟﻤﺎﻱ، ﺧﺎﺭﻩﺯﯨﻢ ﺷﺎﮬﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﮬﺎﻻﻛﻪﺗﻜﻪ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺑﺎﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻥ ﺧﺎﺗﺎ ﺗﺎﻛﺘﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﯨﻐﺎ ﻗﻮﻳﯘﭖ، ﺧﺎﺭﻩﺯﯨﻢ ﻗﻮﺷﯘﻧﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﺑﻮﻟﻪﻛﻜﻪ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﺷﻪﮬﻪﺭﻟﻪﺭﻧﻰ ﻣﯘﺩﺍﭘﯩﺌﻪ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﺋﻮﺭﯗﻧﻼﺷﺘﯘﺭﻏﺎﻥ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺷﺎﮬﻰ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺩﻧﯩﯔ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﺧﺎﺗﺎ، ﺧﻪﺗﻪﺭﻟﯩﻚ ﺗﺎﻛﺘﯩﻜﺎ ﻗﻮﻟﻼﻧﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻦ ﺧﻪﯞﻩﺭ ﺗﯧﭙﯩﭗ، ﺷﯩﺪﺩﻩﺕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﮬﯘﺟﯘﻡ ﺑﺎﺷﻼﭖ، ﺧﺎﺭﻩﺯﯨﻢ ﺷﻪﮬﻪﺭﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﯩﺮ- ﺑﯩﺮﻟﻪﭖ ﺋﯩﮕﯩﻠﻪﭖ، 1221-ﻳﯩﻠﻰ ﺧﺎﺭﻩﺯﯨﻢ ﺷﺎﮬﻼﺭ ﺩﻭﻟﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺗﯧﺮﯨﺘﻮﺭﺭﯨﻴﯩﺴﯩﻨﻰ ﭘﯘﺗﯘﻧﻠﻪﻱ ﺑﯧﺴﯩﯟﺍﻟﺪﻯ. ﺧﺎﺭﻩﺯﯨﻢ ﺷﺎﮬﻰ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺩ ﭘﺎﻧﺎﮪ ﺑﻮﻟﻐﯘﺩﻩﻙ ﻳﻪﺭ ﺗﺎﭘﺎﻟﻤﺎﻱ، ﻛﺎﺳﭙﻰ ﺩﯦﯖﯩﺰﯨﺪﯨﻜﻰ ﻣﺎﺧﺎﯞ ﻛﯧﺴﻪﻟﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﭘﺎﻻﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﻳﯧﺮﯨﻢ ﺋﺎﺭﺍﻟﻐﺎ ﻗﯧﯩﭽﯩﭗ ﺑﯧﺮﯨﭗ، ﺧﺎﺭ- ﺯﺍﺭﻟﯩﻘﺘﺎ ﺋﻮﻟﺪﻯ. ﺋﯘﻧﯩﯔ ﯞﺍﺭﯨﺴﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﭼﻮﯓ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﺟﺎﻻﻟﯩﺪﺩﯨﻦ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻳﯩﻞ ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭﻏﺎ ﻗﺎﺭﺷﻰ ﺗﯘﺭﻏﺎﻥ ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ، ﻏﻪﻟﯩﺒﻪ ﻗﯩﻼﻟﻤﺎﻱ، 1231- ﻳﯩﻠﻰ ﻛﺎﯞﻛﺎﺯﺩﺍ ﺋﻮﻟﺪﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺧﺎﺭﻩﺯﯨﻢ ﺷﺎﮬﻼﺭ ﺩﻭﻟﯩﺘﯩﻨﻰ ﻳﻮﻗﺎﺗﻘﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﺳﯘﺑﯘﺗﺎﻱ ﺑﺎﺗﯘﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺟﺎﺑﺎ ﻧﯘﻳﺎﻥ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪﺍﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ 200ﻣﯩﯔ ﺋﺎﺗﻠﯩﻖ ﻗﻮﺷﯘﻧﻨﻰ ﻏﻪﺭﺑﻜﻪ ﻣﺎﯕﺪﯗﺭﺩﻯ. ﺋﯘﻻﺭ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﺩﯨﻦ ﻛﺎﺳﭙﻰ ﺩﯦﯖﯩﺰﯨﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﻰ ﻗﯩﺮﻏﯩﻘﯩﻨﻰ ﺑﻮﻳﻼﭖ(ﺋﯩﺮﺍﻥ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ) ﻛﺎﯞﻛﺎﺯﻏﺎ ﺋﻮﺗﯘﭖ، ﺋﻪﺭﻣﻪﻧﻠﻪﺭ ﯞﻩ ﮔﺮﻭﺯﯨﻨﻼﺭﻧﻰ ﺑﻮﻳﺴﯘﻧﺪﯗﺭﯗﭖ، ﺋﺎﻧﺪﯨﻦ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﻲ ﺭﻭﺳﯩﻴﻪﮔﻪ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﻣﺎﯕﺪﻯ. ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺑﯩﺮﻟﻪﺷﻜﻪﻥ ﻛﯘﭼﻠﯘﻙ ﺭﯗﺱ ﺩﻭﻟﯩﺘﻰ ﻳﻮﻕ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﺭﯗﺳﻼﺭ ﺋﺎﻳﺮﯨﻢ- ﺋﺎﻳﺮﯨﻢ، ﻛﯘﭼﺴﯩﺰ ﻛﯧﻨﻪﺯﻟﯩﻜﻠﻪﺭ(ﺑﻪﮔﻠﯩﻜﻠﻪﺭ) ﻧﯩﯔ ﮬﻮﻛﯘﻣﺮﺍﻧﻠﯩﻘﯩﺪﺍ ﺋﯩﺪﻯ. ﺳﯘﺑﯘﺗﺎﻱ ﺑﺎﺗﯘﺭ 1223- ﻳﯩﻠﻰ ﺋﺎﺯﯗﯞ ﺩﯦﯖﯩﺰﯨﻐﺎ ﻗﯘﻳﯘﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﻗﺎﻟﻘﺎ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ ﺋﺎﯞﯞﺍﻝ ﻗﯩﭙﭽﺎﻗﻼﺭﻧﻰ، ﺋﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺭﯗﺱ ﻛﯧﻨﻪﺯﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮﻟﻪﺷﻤﻪ ﻗﻮﺷﯘﻧﯩﻨﻰ ﺗﺎﺭﻣﺎﺭ ﻗﯩﻠﺪﻯ. ﺳﯘﺑﯘﺗﺎﻱ ﺑﺎﺗﯘﺭ ﻗﺎﻟﻘﺎ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ ﺋﻪﺳﺮﮔﻪ ﭼﯘﺷﻜﻪﻥ ﺋﻮﻥ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﺭﯗﺱ ﻛﯧﻨﻪﺯﻟﯩﺮﻯ (ﺑﻪﮔﻠﯩﺮﻯ)ﻧﯩﯔ ﻛﺎﻟﻠﯩﺴﯩﻨﻰ ﺋﯧﻠﯩﭗ، ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺋﺎﻟﺘﯘﻥ- ﻛﯘﻣﯘﺷﻨﻰ ﻏﻪﻧﯩﻴﻤﻪﺕ ﺋﯧﻠﯩﭗ، ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﻏﺎ- ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﺎﻟﺪﯨﻐﺎ( ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺗﺎﻻﺱ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ ﺋﯩﺪﻯ) ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﺪﻯ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﻣﯩﻼﺩﻯ 1227- ﻳﯩﻠﻰ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﺩﯨﻦ ﺷﻪﺭﻗﻘﻪ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﯧﻠﯩﺸﺘﯩﻦ ﺑﯘﺭﯗﻥ، ﺷﻪﺭﻗﺘﻪ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﻛﻮﺭﯨﻴﻪﺩﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭗ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺩﯨﻨﭙﯩﺮ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﻐﯩﭽﻪ ﺗﯘﺗﺎﺷﻘﺎﻥ ﺋﯘﻟﯘﻍ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﺋﯩﻤﭙﯩﺮﯨﻴﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺗﯧﺮﺭﯨﺘﻮﺭﯨﻴﯩﺴﯩﻨﻰ ﻗﻪﺩﯨﻨﺎﺱ ﺋﺎﻳﺎﻟﻰ ﺑﻮﺭﺗﺎﺩﯨﻦ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ ﺋﻮﻏﯘﻟﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺑﻪﺭﺩﻯ. ﺋﺎﻧﺪﯨﻦ ﺋﯘﻻﺭﻏﺎ ﯞﻩﺳﯩﻴﻪﺕ ﻗﯩﻠﯩﭗ: <<ﺳﯩﻠﻪﺭ ﺋﻮﻗﻴﺎﻧﯩﯔ ﺑﺎﺷﯩﻘﯩﻐﺎ ﺋﻮﺧﺸﺎﻳﺴﯩﻠﻪﺭ، ﺗﻮﺕ ﺗﺎﻝ ﺑﺎﺷﺎﻗﻨﻰ ﺟﯘﭘﻠﯩﮕﻪﻧﺪﻩ ﺋﯘﻧﻰ ﮬﯩﭽﻜﯩﺸﻰ ﺳﯘﻧﺪﯗﺭﯗﯞﯦﺘﻪﻟﻤﻪﻳﺪﯗ. ﺋﻪﮔﻪﺭ ﺑﺎﺷﺎﻗﺘﯩﻦ ﺑﯩﺮﻯ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺗﺎﺷﻼﻧﺴﺎ، ﺋﯘﭺ ﺗﺎﻝ ﺑﺎﺷﺎﻗﻨﻰ ﮬﻪﺭ ﻗﺎﻧﺪﺍﻕ ﻛﯩﺸﻰ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺑﯧﺸﯩﺪﯨﻦ ﻗﺎﻳﺮﯨﭗ ﺳﯘﻧﺪﯗﺭﯗﯞﯦﺘﻪﻟﻪﻳﺪﯗ. ﺷﯘﯕﺎ ﻣﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﺪﺍ ﺗﻮﺕ ﺑﯩﺮﺗﯘﻗﻘﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﻳﺎﻗﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﺵ ﭼﯩﻘﯩﺮﯨﭗ، ﺑﯩﺮﻟﯩﻜﺘﻪ ﺋﻮﺗﯘﯕﻼﺭ. ﮬﻪﺭﮔﯩﺰ ﺋﺎﻳﺮﯨﻠﯩﭗ ﻛﻪﺗﻤﻪﯕﻼﺭ>> ﺩﯦﮕﻪﻥ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺋﻮﺯ ﯞﻩﺳﯩﻴﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺗﻮﻏﺮﯨﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﯩﺴﭙﺎﺗﻼﭖ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﺋﯘﭼﯩﻨﭽﻰ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﺋﻮﻛﺘﺎﻳﻨﻰ ﺋﻮﺯﯨﻨﯩﯔ ﯞﺍﺭﯨﺴﻰ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺗﻪﻳﯩﻨﻠﯩﮕﻪﻥ ﯞﻩ ﺋﻮﻏﯘﻟﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﻮﻛﺘﺎﻳﻐﺎ ﺑﻮﻳﺴﯘﻧﯘﺷﯩﻨﻰ ﺗﺎﭘﯩﻠﯩﻐﺎﻥ. ﺧﯧﻠﯩﺪﯨﻦ ﺑﯧﺮﻯ <<ﺩﺍﺩﺍﻣﻨﯩﯔ ﺋﻮﺭﻧﯩﻐﺎ ﯞﺍﺭﺱ ﺑﻮﻟﯘﺵ ﻣﺎﯕﺎ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﭗ >>ﺩﻩﭖ ﻳﯘﺭﮔﻪﻥ ﺟﯘﺟﯩﺨﺎﻥ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﻮﻛﺘﺎﻳﻨﻰ ﯞﺍﺭﺱ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﻧﺎﺭﺍﺯﻯ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ 1225- ﻳﯩﻠﻰ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰﯨﺴﺘﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﭼﯘ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ ﮬﻪﺭﺑﯩﻲ ﻛﯧﯖﻪﺵ ﭼﺎﻗﯩﺮﻏﺎﻧﺪﺍ ﺟﯘﺟﯩﺨﺎﻥ: ﺳﺎﻻﻣﻪﺗﻠﯩﻜﯩﻢ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺋﻪﻣﻪﺱ، ﺩﯨﮕﻪﻥ ﺑﺎﮬﺎﻧﯩﻨﻰ ﻛﻮﺭﺳﯩﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﻤﯩﮕﻪﻥ. ﺟﯘﺟﯩﺨﺎﻧﻨﯩﯔ ﻳﯧﻨﯩﺪﯨﻜﻰ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻨﯩﯔ ﺟﺎﺳﯘﺳﻠﯩﺮﻯ ﺳﺎﻻﻣﻪﺗﻠﯩﻜﯩﻨﯩﯔ ﻳﺎﺧﺸﯩﻠﯩﻘﯩﻨﻰ، ﮬﻪﻣﯩﺸﻪ ﺋﻮﯞﺩﯨﻦ ﻗﺎﻟﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﯘﻟﯘﻍ ﺧﺎﻧﻐﺎ ﻣﻪﺧﭙﯩﻲ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺟﯘﺟﯩﺨﺎﻧﻨﯩﯔ ﻗﯩﻴﺪﺍﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﯧﻨﯩﻖ ﺑﯩﻠﮕﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﻣﻪﺧﭙﯩﻲ ﺋﺎﺩﻩﻡ ﺋﻪﯞﻩﺗﯩﭗ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﮔﯘﺯﮔﻪﻥ. ﺋﯩﺸﻪﻧﭽﯩﻠﯩﻚ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ ﺋﺎﺳﺎﺳﻼﺭﻏﺎ ﻗﺎﺭﯨﻐﺎﻧﺪﺍ، 1176- ﻳﯩﻠﻰ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺑﻮﺭﺗﺎﻏﺎ ﺋﻮﻳﻠﻪﻧﮕﻪﻥ ﻛﯧﭽﯩﺴﻰ ﻣﻪﺭﻛﯩﺘﻠﻪﺭ ﺗﯘﻳﯘﻗﺴﯩﺰ ﮬﯘﺟﯘﻡ ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﺑﻮﺭﺗﺎﻧﻰ ﺑﯘﻻﭖ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ. ﺑﯘ ﯞﻩﻗﻪ ﻳﯘﺯ ﺑﯧﺮﯨﭗ ﺋﻮﻥ ﺋﺎﻱ ﺋﻮﺗﻜﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻐﺎ ﺳﺎﺩﯨﻖ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﻣﻪﺭﻛﯩﺖ ﺑﯧﮕﻰ ﺑﻮﺭﺗﺎﻧﻰ ﺋﯘﺷﺘﯘﻣﺘﯘﺗﻼ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻐﺎ ﺳﺎﻻﻣﻪﺕ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ. ﺑﻮﺭﺗﺎ ﺷﯘ ﻛﯘﻧﻰ ﻛﻪﭼﺘﻪ ﺑﯩﺮ ﺋﻮﻏﯘﻝ ﺗﯘﻗﻘﺎﻥ. ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭ ﺑﯘ ﺋﻮﻏﯘﻟﻐﺎ ﺟﯘﺟﯩﺨﺎﻥ (ﻣﯩﮭﻤﺎﻥ ﻛﻪﻟﺪﻯ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﺪﻩ) ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺕ ﻗﻮﻳﻐﺎﻥ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺑﺎﻟﯩﻨﯩﯔ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﺪﯨﻦ ﺗﻮﺭﻩﻟﮕﻪﻧﻠﯩﻜﯩﮕﻪ ﮔﯘﻣﺎﻥ ﭼﯘﺷﻜﻪﻥ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﮔﯘﻣﺎﻧﺨﻮﺭ ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭﺩﯨﻦ ﺋﺎﺗﻤﯩﺶ- ﻳﻪﺗﻤﯩﺸﻨﻰ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﯗﭖ ﺗﺎﺷﻠﯩﻐﺎﻥ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻤﯘ ﮔﯘﻣﺎﻧﺪﯨﻦ ﺧﺎﻟﻰ ﺑﻮﻻﻟﻤﯩﻐﺎﭼﻘﺎ، ﺟﯘﺟﯩﺨﺎﻧﻨﻰ ﺋﻮﺯﯨﮕﻪ ﯞﺍﺭﺱ ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﯩﻦ ﺋﯧﮭﺘﯩﻴﺎﺕ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ: ﺋﻪﮔﻪﺭ ﺟﯘﺟﯩﺨﺎﻧﻨﻰ ﯞﺍﺭﺱ ﻗﯩﻠﺴﺎﻡ، ﻣﻪﻥ ﺋﺎﻟﻪﻣﺪﯨﻦ ﺋﻮﺗﻜﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﮔﯘﻣﺎﻧﻨﻰ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﺳﺎﻗﻼﭖ ﻳﯘﺭﮔﻪﻧﻠﻪﺭ ﻏﻮﯞﻏﺎ ﻗﯩﻠﺴﺎ ﻗﺎﻧﻠﯩﻖ ﯞﻩﻗﻪ ﺗﯘﻏﯘﻟﯩﺪﯗ، ﺩﻩﭖ ﺋﻮﻳﻼﭖ، ﺧﯧﻠﯩﺪﯨﻦ ﺑﯧﺮﻯ ﺋﻮﻛﺘﺎﻳﻨﻰ ﯞﺍﺭﺱ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﻗﺎﺭﺍﺭﯨﻐﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﻳﯘﻗﯩﺮﯨﻘﻰ ﺋﯩﺸﻼﺭﻧﻰ ﺋﻮﺭﯗﻧﺪﺍﭖ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، 1227- ﻳﯩﻠﻰ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﺩﯨﻦ ﻗﺎﻳﺘﻘﺎﻥ ﯞﻩ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﻧﯩﯖﺸﯩﻴﺎﻧﯩﯔ ﻳﯩﯖﭽﯘﻩﻥ ﺷﻪﮬﺮﻯ ﻳﯧﻨﯩﺪﺍ 70 ﻳﯧﺸﯩﺪﺍ (1156- 1227) ﺋﺎﻟﻪﻣﺪﯨﻦ ﺋﻮﺗﻜﻪﻥ.
ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ مەقبەرىسى
- موڭغۇلىيە
- يعصةك يولع
