Avusturya
Vikipedi, özgür ansiklopedi
|
|||
 |
|||
| Resmi dil | Almanca, Hırvatça (bölgesel), Slovence (bölgesel), Macarca (bölgesel) | ||
| Başkent | Viyana | ||
| Cumhurbaşkanı | Heinz Fischer | ||
| Şansölye (Başbakan) | Wolfgang Schüssel | ||
| Yüzölçümü - Toplam |
Ülkeler arasında 112'nci 83.858 km² |
||
| Nüfus - Toplam (2000) |
Ülkeler arasında 86'ncı 8.150.835 |
||
| Bağımsızlık | 15 Mayıs 1955 | ||
| Para birimi | Avro(Euro) (€); 1 Ocak 2002'den önce: Avusturya Şilini (ATS) | ||
| Saat dilimi | UTC +1 | ||
| Ulusal marş | Land der Berge, Land am Strome | ||
| İnternet alan adı | .at | ||
| Uluslararası arama kodu | 43 | ||
Avusturya Cumhuriyeti ya da kısaca Avusturya, Orta Avrupa'da denize kıyısı olmayan, dokuz eyaletten oluşan bir federasyondur. Batıda Lihtenştayn ve İsviçre, güneyde İtalya ve Slovenya, doğuda Macaristan ve Slovakya, kuzeyde ise Almanya ve Çek Cumhuriyeti ile komşudur.
|
[değiştir] Tarihçe
Çok eski tarihlerden beri insanların yaşadığı bu ülke, M.Ö. 100 yıllarında Romalılar tarafından işgal edilmiştir. Almanya ile beraber olan Avusturya'ya 803 senesinde Şarlman tarafından "Doğu Marklığı" unvanı verildi. Böylece Germen İmparatorluğunun bir parçası olarak kurulmuş oldu. Daha sonraları başa geçen Habsburg hanedanı, ülkenin sınırlarını genişletmişlerdir. On beşinci asırda Avrupa'nın ve Hıristiyanların en güçlü devleti haline gelen Avusturya, Osmanlılara ve Müslümanlara karşı arkası kesilmeyen saldırılara liderlik etmiştir. On altıncı asır başlarında yapılan saldırılara son vermek ve İslamiyeti yaymak gayesiyle Osmanlı Devleti çeşitli seferler ile 1529'da Macaristan'ı daha sonra 1540'ta Avusturya'yı yendi. Kral I. Ferdinand, Macaristan'ın Osmanlı Devletine bırakılması ve senede 30.000 duka altını vergi vermek şartları ile bir andlaşma imzaladı. Böylece Avusturya'nın saldırıları son buldu.
Çeşitli savaş ve isyanlarla Osmanlı Devletinden ayrılan Macaristan ile birleşerek Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nu kurdular. Birinci Dünya Savaşında parçalanan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'ndan Avusturya harp sonunda Almanya ile birleşmek istemesine rağmen, galip devletler buna müsaade etmediler. Müstakil bir devlet olarak kurulan Avusturya Cumhuriyeti, İkinci Dünya Savaşında Hitler tarafından 1938'de Almanya'ya katıldı. Savaş sonunda Almanya'nın yenilmesi ile Avusturya; ABD, Rusya, İngiltere ve Fransa tarafından işgal edildi. 1955'te bu devletlerle bir andlaşma yapıldı. Buna göre Avusturya hiçbir devletle birlik kuramayacak ve herhangi siyasi bir bloka dahil olamayacaktı. Bu şartlarla bugünkü Avusturya Cumhuriyeti kurulmuş oldu.
[değiştir] Coğrafya
Doğu Alpler üzerinde kurulmuş bulunduğundan ülkenin aşağı yukarı dörtte üçü dağlık arazidir. Kuzeyde ülkeyi batıdan doğuya kateden Tuna Nehri'nin ülkedeki uzunluğu 350 kilometredir. Bu kısımlar en alçak yerlerdir. Alpler Avusturya'da ülkeyi batıdan doğuya doğru üç sıra halinde kaplamışlardır. Ülkenin en yüksek dağı 3798 m ile "Gross Glockner"dir. Tuna Nehrinden sonra en önemli akarsuyu Morova ırmağıdır.
Göller bakımından çok zengin olmasına rağmen bu göller çok küçüktür. En büyük gölü Neusiedler gölü'dür ki, yüzölçümü 320 km² dir. Bunun bir kısmı da Macaristan'a aittir.
[değiştir] İklim
Kara iklimine sahiptir. Kışlar çok sert ve yağışlı geçer. Yağışlar genellikle kar şeklinde olup, alçak yerlerde yağmur halinde olur. Hava sıcaklığı kışın genellikle 0°C'ın altında bulunur. Bu zamanda dahi hava açık ve berrak olduğundan kış sporlarına elverişlidir. Tuna Nehri kış aylarında donduğundan, ulaşımın aksamaması için buz kırma çalışmaları devamlı yapılır. Yükseklerde fırtınalar bazen çok şiddetli olur. Kara iklimi özelliğinden dolayı yaz ayları sıcak geçer. Sıcaklık ortalaması 20°C'ın üzerindedir. Bu mevsimde az miktarda da olsa yağış görülür.
[değiştir] Doğal kaynaklar
Ülkenin aşağı yukarı %40'ı ormanlarla kaplıdır. Orta Avrupa'nın en fazla ormana sahip ülkesidir. Alplerin 2150 metreye kadar olan yüksekliklerinde mevcut olan ormanların büyük bir kısmı özel şahıslara aittir.
Madenler bakımından oldukça zengin sayılan Avusturya'da demir, magnezyum, grafit ve kömür elde edilir. Dünyada en çok grafit üreten ülkedir. Petrol ve doğal gaz üretiminde Avrupa'da dördüncü sıradadır. Bunlardan başka bakır, çinko, kurşun, antimon, boksit ve tungsten madenleri de kafi miktarlarda üretilmektedir.
[değiştir] Nüfus ve sosyal hayat
8 milyon civarındaki nüfusun hemen hemen hepsi Cermen olup, Katolik mezhebindendir. Az miktarda Slav, Hırvat ve Macar bulunur. Nüfusun %18,6'sını 1-14 yaş grubu, %61,6'sını 15-59 yaş grubu, %19,8'ini de 60 yaşından yukarısı teşkil etmektedir. Halkın yarısı şehirlerde yaşar.
En önemli şehirleri Viyana, Graz, Linz, Salzburg ve İnnsbruck'dur. Tabiat şartları icabı kış sporlarının merkezi durumundadır. Dolayısıyla turizm ve kış sporları çok gelişmiştir.
Okuma-yazma oranı oldukça yüksektir (% 98 (1983)). Ülkedeki eğitim kurumları Avrupa'nın en eski eğitim kurumlarındandır. Mesela Viyana Üniversitesi 1365'te kurulmuştur. Ülkede mevcut dört üniversite ve buna bağlı çeşitli fakülte ve üniversite seviyesinde akademiler vardır. Kilisenin eğitim ve öğretimde büyük bir ağırlığı vardır. Avrupa'nın kavşak noktası olduğu için taşımacılık ve ulaşım çok gelişmiştir.
[değiştir] Siyasi Hayat
Avusturya anayasasına göre ülke demokratik federal bir cumhuriyettir. Burgenland, Kaernten, Aşağı Avusturya, Yukarı Avusturya, Salzburg, Steiermark, Tirol, Vorarlberg ve Viyana olmak üzere dokuz eyaletten oluşmaktadır.
Devlet Başkanı, Federal Cumhurbaşkanı sıfatı taşır. Anayasa, dört yıllık bir devre için devlet başkanının meclis tarafından seçilmesini şart koşmuştur. Federal Cumhurbaşkanı dış meselelerde devleti temsil eder. Anlaşma ve kanunları imzalar, bakan ve diğer yetkilileri tayin eder. Başkan aynı zamanda meclisi toplar, fesheder ve tatile sokabilir.
Hükümet başkanı ise Şansölye olarak da bilinen Federal Başbakan'dır.
Parlamento (veya Federal Kongre) iki kamaralıdır: Bundesrat (Üst Meclis), eyalet parlamentoları tarafından seçilen 62 milletvekilinden; Nationalrat (Alt Meclis) ise nisbi temsil ile doğrudan seçilen 183 üyeden oluşmaktadır. Nationalrat adaylarının en az 26 yaşında olmaları şartı vardır.
Avusturya'da oy kullanma yaşı 21'dir.
[değiştir] Genel (2006)
- Federal Cumhurbaşkanı - Dr. Heinz Fischer (SPÖ)
- Başbakan - Dr. Wolfgang Schüssel (ÖVP)
- Parlamento Başkanı - Dr. Andreas Khol (ÖVP)
- Dışişleri Bakanı - Dr. Ursula Plassnik (ÖVP)
- Hükümet - Halk Partisi (ÖVP) ve Avusturya’nın Geleceğinin Vizyonu Koalisyonu (BZÖ).
(Hükümet 28 Şubat 2003 tarihinde ÖVP–FPÖ tarafından kurulmuş ve 6 Mart 2003 günü yapılan güven oylamasıyla görevine başlamıştır. Ancak 2005 yılı Nisan ayında FPÖ’lü bütün Bakanlar ve 18 milletvekinden 17 tanesi Parti’den ayrılarak Haider tarafından kurulan BZÖ’ye bağlılıklarını açıklamışlardır.)
[değiştir] Hükümet Üyeleri (2006)
- Başbakan - Dr. Wolfgang Schüssel (ÖVP)
- Başbakan Yardımcısı ve Ulaştırma, Teknoloji ve İcatlar Bakanı - Hubert Gorbach (BZÖ)
- Dışişleri Bakanı - Dr. Ursula Plassnik (ÖVP)
- Maliye Bakanı - Karl-Heinz Grasser (ÖVP)
- Ekonomi Bakanı - Martin Bartenstein (ÖVP)
- İçişleri Bakanı - Liese Prokop (ÖVP)
- Eğitim, Bilim ve Kültür Bakanı - Elisabeth Gehrer (ÖVP)
- Sosyal Güvenlik, Nesiller ve Tüketiciyi Koruma Bakanı - Ursula Haubner (BZÖ)
- Sağlık ve Kadın Konuları Bakanı - Maria Rauch-Kallat (ÖVP)
- Savunma Bakanı - Günther Platter (ÖVP)
- Tarım, Orman, Çevre ve Su Ekonomisi Bakanı - Josef Pröll (ÖVP)
- Adalet Bakanı - Karin Gastinger (BZÖ)
Avusturya'da Kabine mensubu sayılan Devlet Sekreterlerinin listesi ise şöyledir:
- Kültürden sorumlu Devlet Sekreteri - Franz Morak (ÖVP)
- Spordan sorumlu Devlet Sekreteri Karl - Schweitzer (BZÖ)
- Maliyeden sorumlu Devlet Sekreteri - Dr. Alfred Finz (ÖVP)
- Sosyal Güvenlikten sorumlu Devlet Sekreteri - Sigisbert Dolinschek (BZÖ)
- Altyapıdan sorumlu Devlet Sekreteri - Helmut Kukacka (ÖVP)
- Altyapıdan sorumlu Devlet Sekreteri - Eduard Mainoni (BZÖ)
[değiştir] Siyasi Partiler ve Başkanları (2006)
- Sosyal Demokrat Parti (SPÖ) - Dr. Alfred Gusenbauer
- Halk Partisi (ÖVP) - Dr. Wolfgang Schüssel
- Özgürlük Partisi (FPÖ) - Heinz-Christian Strache
- Yeşiller Partisi - Dr. Alexander van der Bellen
- Avusturya’nın Geleceğinin Vizyonu (BZÖ) - Joerg Haider (2005 yılı Nisan ayında FPÖ’den koparak kurulmuştur.
[değiştir] 2000'li Yıllarda Siyasi Yaşam
24 Kasım 2002 tarihinde yapılan erken genel seçimlerden (ülkede erken genel seçimlere gidilmesinin nedeni FPÖ içinde yaşanan anlaşmazlıkların su yüzüne çıkması ve FPÖ Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Susanne Riess-Passer’in görevinden istifa etmesi olmuştur) sonra kurulan ikinci ÖVP-FPÖ koalisyon hükümetinin gündemini AB kapsamında ve küresel gelişmeler çerçevesinde iktisadi politikaların yönlendirilmesi çabaları meşgul etmektedir. Bu çerçevede, işsizlik oranını azaltma, sosyal güvenlik ile vergi politikalarını yenileme ve devlet kadroları ile refah devleti uygulamalarında değişiklikler üzerinde durulmaktadır. Ayrıca, bütçe açığını kapatmak ve kamu borcunu azaltmak amacıyla yapısal reformların gerçekleştirilmesi de gündemde yer almaktadır.
FPÖ’nün bilahare gerçekleştirilen seçimlerde dikkate değer oy kaybına uğraması ve 2004 yılının ikinci yarısında yapılan eyalet seçimlerinde de oy kaybının devam etmesi bu partide çalkantılara yol açmış ve ilk aşamada FPÖ’deki aşırı sağ kanat tasfiye edilmiştir. Bilahare partinin gayriresme lideri konumunda bulunan Karinthia Eyaleti Guvernörü Haider FPÖ’den ayrıldığını ve “Avusturya’nın Geleceğinin Vizyonu” (BZÖ) adlı bir parti kurduğunu açıklamıştır. Bu gelişmeler çerçevesinde FPÖ’nün resmi lideri ve Haider’in kızkardeşi Ursula Haubner, koalisyon Hükümetindeki Bakanların tümü ve Parlamento’daki 18 milletvekilinden 17 tanesi yeni partiye katıldıklarını açıklamışlardır. Hükümetin FPÖ’lü üyeleriyle Parlamento’daki FPÖ milletvekillerinin Haider’e bağlılıklarını açıklamalarıyla Şansölye Schüssel Hükümeti devam ettirme kararı almıştır.
[değiştir] Ekonomi
Avusturya ekonomisi, sanayi, turizm ve tarıma dayanmaktadır. Tarıma elverişli toprakları azdır. Bol ürün alabilmek için modern tarım İkinci Dünya Savaşından sonra hızla gelişmiştir. Ülkenin alçak bölgelerinde bulunan çayırlık alanlarda hayvancılık gelişmiştir.
Ekonomisinin ana kaynağını meydana getiren sanayi dalında, pik demir ve ham çelik, alüminyum üretimi ön sıralarda yer alır. Kağıt, kimyasal madde ve plastik diğer sanayi ürünleridir.
Avusturya, dünyanın önde gelen tabii magnezit üreticisidir. Schwechat'taki büyük petrol rafinerisi, ülkenin toplam petrol ve petrol ürünleri tüketiminin dörtte üçünü karşılar.
Geniş ormanlarından elde edilen kerestenin sadece bir bölümü ülkede işlenir. İşlenmemiş kereste ülkenin başlıca ihraç ürünleri arasında yer alır.
En önemli ihraç ürünlerini; makinelar, elektronik araçlar, maden ürünleri, kağıt, elektrik enerjisi, gıda maddeleri meydana getirir.
[değiştir] Turizm
Avusturya'nın dağları, ormanları ve vadileri yaz ve kış aylarında ideal tatil yerleridir. Göller, dağlar ve vadiler, çeşitli sporları ile ünlüdür. Viyana ise müzik, güzel sanatlar ve tarihi eserlerin merkezidir. Operalar, sanat galerileri bale gösterilerinin verildiği salonlar başşehirde toplanmıştır. Kış aylarında binlerce ziyaretçi, kayak yapmaya Avusturya'ya gelmektedir.
[değiştir] Avusturya'nın Eyaletleri
Federal bir cumhuriyet olan Avusturya, dokuz eyaletten oluşur:
| Eyalet (Bundesland) | Başkent | ||
|---|---|---|---|
 |
|||
| 1 | Burgenland | Eisenstadt | |
| 2 | Karintiya (Kärnten) | Klagenfurt | |
| 3 | Aşağı Avusturya (Niederösterreich) | St. Pölten | |
| 4 | Yukarı Avusturya (Oberösterreich) | Linz | |
| 5 | Salzburg | Salzburg | |
| 6 | Styria (Steiermark) | Graz | |
| 7 | Tirol (Tirol) | Innsbruck | |
| 8 | Vorarlberg | Bregenz | |
| 9 | Viyana (Wien) | Viyana (Wien) |
[değiştir] Türkiye-Avusturya İlişkileri
İki ülke ilişkileri Osmanlı dönemine kadar gider. Osmanlı döneminde iki rakip olan bu iki ülke 20. yüzyılda farklı bir ilişki formatına girmişlerdir. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Avusturya tarafsız ülke haline gelmiş, Türkiye ise NATO kanadında yer almıştır.
Avusturya ayrıca Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliğinde de ciddi sorunlar çıkarmaktadır. Türkiye'nin AB'ye tam üye olmasına şüphe ile yaklaşan Avusturya daha çok imtiyazlı ortaklık üzerinde durmaktadır.
[değiştir] Türkiye-Avusturya Ekonomik İlişkileri
[değiştir] İthalat-İhracat
Aşağıdaki tablo yıllara göre Türkiye'nin Avusturya'ya yaptığı ihracat ve Avuturya'dan yaptığı ithalatı göstermektedir. Rakamlar "milyon ABD Doları" cinsindendir.
| Yıllar | İhracat | İthalat | Denge | Hacim |
|---|---|---|---|---|
| 1998 | 304,0 | 608,3 | - 304,3 | 912,3 |
| 1999 | 312,2 | 508,4 | - 196,2 | 820,6 |
| 2000 | 292,7 | 515,1 | - 222,4 | 807,8 |
| 2001 | 341,5 | 415,5 | -74 | 757,0 |
| 2002 | 362,6 | 579,0 | - 216,4 | 941,6 |
| 2003 | 472 | 823 | - 351 | 1.295 |
| 2004 | 561,4 | 1.071,8 | - 510,4 | 1.633,2 |
| 2005 | 658,2 | 931,1 | -272,9 | 1.589,3 |
İki ülke arasındaki dış ticarette, 1996-2006 dönemindeki en önemli gelişme, ticarete konu malların çeşitlendirilmesi olmuştur. Türkiye'nin Avusturya’ya yönelik ihracatında, 1990 yılında en önemli malı oluşturan tekstil ve konfeksiyon ürünleri, 2003 yılında da ilk sırada yer almış, başta taşıt araçları, TV alıcıları olmak üzere, oto yedek parçaları, pistonlar, yanmalı motorlar, alüminyum ve seramik mamuller mal çeşitliliğinin önemli gruplarını oluşturmuşlardır. Bununla birlikte, Türkiye'den Avusturya'ya yapılan ihracatta başı çeken fındık, magnesit, yaş üzüm ve narenciye satışlarında da kayda değer bir artış gözlemlenmiştir. 2004 yılında Avusturya’ya yönelik mobilya ihracatında da kayda değer bir artış sağlanmıştır. Avusturya’dan ithal edilen mallar arasında en önemlileri, makine, ekipman, kağıt, elektronik-teknik cihazlar ve optik aletlerdir.
[değiştir] Türkiye’deki Avusturya Yatırımları
2004 yılı itibariyle Türkiye’de faaliyet gösteren 106 Avusturya sermayeli firmanın, toplam yabancı sermaye içindeki payı % 0,46’dır. Sözkonusu firmaların toplam sermaye miktarı 140 milyon Dolar civarındadır. 1980 – 2002 döneminde ülkemize girmesine izin verilen yabancı sermaye bakımından, Avusturya firmaları 175,91 milyon Dolar ile 17. sırada yer almaktadırlar.
[değiştir] Avusturya’daki Türk Yatırımları
Türkiye'nin Avusturya'daki yatırımlarıda, bankacılık sektörünün başı çekmektedir.1990'lı yılların ikinci yarısında önce Denizbank ve bilahare Vakıfbank, temsilcilik faaliyetlerinin yanısıra Avusturya'da “anonim şirket” olarak örgütlenerek bankacılık işlemlerine başlamışlardır.
Bankalar haricinde, Avusturya'da yerleşik vatandaşlarımızın kurduğu ithalatçı, toptancı ve perakendeci firmalar da bulunmakla birlikte, bu firmaların ekmek üretimi ve sınırlı ölçüde kuru gıda paketleme dışında üretime yönelik faaliyetleri mevcut değildir.
[değiştir] Dış bağlantılar
2007'de birliğe katılması beklenen ülkeler: Bulgaristan • Romanya Diğer aday ülkeler: Türkiye • Hırvatistan • Makedonya Cumhuriyeti
