Wilhelm Szewczyk
Z Wikipedii
Wilhelm Szewczyk (ur. 5 stycznia 1916 w Czuchowie, obecnie dzielnica miasta Czewionka-Leszczyny, zm. 8 czerwca 1991 r. w Katowicach) – prozaik, publicysta, krytyk literacki, poeta, tłumacz z języka niemieckiego, literaturoznawca w zakresie literatury niemieckiej, działacz Obozu Narodowo-Radykalnego, redaktor naczelny czasopisma "Odra". Barwna postać katowickiej bohemy, zawsze z nieodłącznym cygarem, miał swój stolik w nieistniejącym już klubie pracy twórczej Marchołt.
Długoletni prezes Oddziału Związku Literatów Polskich w Katowicach. Autor ok. 500 książek – wierszy, opowiadań, powieści, esejów, reportaży. Znawca problemów polsko-niemieckich, autor licznych przekładów z literatury niemieckiej.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Wilhelm Szewczyk urodził się w kamienicy czynszowej przy dzisiejszej ul. Młyńskiej w Czuchowie. Ukończył obecne I Liceum Ogólnokształcące im. Powstańców Śląskich w Rybniku. Przez wiele lat mieszkał przy ul. Kościuszki w Czerwionce skąd przeniósł się na stałe do Katowic.
Debiutował jako poeta w 1935 roku na łamach czasopisma "Kuźnica" wychodzącego w Katowicach. W 1938 r. ukazał się jego poemat Hanys, przedstawiający dramatyczne losy Ślązaka – górnika oraz splot narastających na Górnym Śląsku konfliktów społecznych i narodowych. Do 1939 r. pracował w redakcji literackiej katowickiej rozgłośni Polskiego Radia.
Podczas II wojny światowej został wcielony do Wehrmachtu i przebywał w latach 1941-1942 na froncie zachodnim w Normandii oraz wschodnim w Rosji. W sierpniu 1941 roku został ranny pod Smoleńskiem. Po okresie leczenia w Turyngii został skierowany ponownie na front do Alzacji. Za demonstrowaną postawę pacyfistyczną oraz krytykę Hitlera został aresztowany, wydalony z oddziału a następnie w 1942 roku osadzony w więzieniu w Katowicach. Udało mu się jednak zbiec podczas przepustki do Generalnego Gubernatorstwa, gdzie brał udział do 1945 roku w tajnym nauczaniu.
Po zakończeniu wojny ponownie powrócił do Katowic, gdzie do 1950 r. był redaktorem naczelnym tygodnika "Odra", jak także w latach 1947-1951 kierownikiem literackim Teatru Śląskiego im. S. Wyspiańskiego. Następnie od 1951 r. pełnił funkcję redaktora "Życia Literackiego" wydawanego w Krakowie, później w latach 1952-1956 był także dyrektorem Studium Teatralnego w Katowicach, w l. 1956-1957 redaktorem naczelnym czasopisma "Przemiany", w l. 1962-1983 redaktorem naczelnym dwutygodnika "Poglądy".
W 1966 roku otrzymał nagrodę miesięcznika "Odra" za całokształt twórczości literackiej i publicystycznej.
Był także wielokrotnym posłem na Sejm – pełnił tą funkcję aż 5 kadencji, zasiadał w Sejmie od 1957 roku z przerwą w latach 1965-1969 aż do 1980. (II kadencja – II 1957-II 1961. III kadencja – IV 1961-IV 1965. V kadencja – VI 1969-II 1972. VI kadencja – III 1972-III 1976. VII kadencja – III 1976 – III 1980.)
Zmarł 8 czerwca 1991 roku w Katowicach. Został pochowany na katowickim Cmentarzu Ewangelickim (naprzeciw Biblioteki Śląskiej) przy ul. Francuskiej w Katowicach.
[edytuj] Dorobek literacki
Jest autorem wiele powieści, nowel oraz szkiców na tematy śląskie. Do jego dorobku literackiego należą m.in.:
- "Posągi" – zbiór wierszy (1945)
Powieści:
- "Wyprzedaż samotności" (1959)
- "Od wiosny do jesieni" (1965)
- "Skarb Donnersmarcków" (1956)
- "Kleszcze"
- "Czarne słońce"
- "Klara Krause" – zbiór opowiadań
Szkice:
- "Z kraju Lompy" (1957)
- "Literatura niemiecka w XX wieku" (1962, wyd. 2 uzupełnione 1964)
- "Syndrom śląski" – zbiór esejów (1985)
[edytuj] Nagrody i odznaczenia
Otrzymał liczne nagrody i odznaczenia państwowe, z których ważniejsze to m.in.:
- 1945 – Złoty Krzyż Zasługi
- 1959 – Order Sztandaru Pracy II klasy
- 1963 – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki
- 1964 – Order Sztandaru Pracy I klasy
- 1972 – Nagroda Państwowa II stopnia
- 1976 – Order Budowniczych Polski Ludowej
- 1978 – Złota Odznaka Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Czechosłowacji
- 1984 – Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji
- 1986 – Nagroda im. K. Miarki
- 1986 – Nagroda Państwowa I stopnia
- 1986 – Odznaka "Zasłużony w Rozwoju Województwa Katowickiego"
- 1988 – Nagroda im. J. Ziętka
[edytuj] Pamięć o Wilhelmie Szewczyku
Rokrocznie pod patronatem miasta Czerwionka-Leszczyny odbywa się międzynarodowy konkurs literacki "O złote cygaro Wilhelma".
W czerwcu 2001 r. nazwano jego imieniem Zespół Szkół w Czerwionce-Leszczynach oraz jest także patronem ulicy w Czuchowie oraz placu obok dworca PKP w Katowicach.
W 2000 roku Wilhelm Szewczyk zajął 18 miejsce w plebiscycie ogłoszonym przez "Gazetę Wyborczą" na "Najwybitniejszego Ślązaka XX wieku" wyprzedzając m.in. Józefa Rymera (19 miejsce), Arke Bożka (22 miejsce), abpa Damiana Zimonia (28 miejsce), błogosławionego ks. dra Emila Szramka (31 miejsce) oraz Franciszka Pieczkę (56 miejsce).
[edytuj] Opracowania
- Wilhelm Szewczyk – w siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin, piątego stycznia tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego pierwszego roku. Związek Literatów Polskich. Oddział w Katowicach. Katowice 1991.
- Wilhelm Szewczyk – wspomnienia. Wszechnica Górnośląskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk im. Walentego Roździeńskiego. Katowice 1991.
- Wilhelm Szewczyk. Pisarz, publicysta, niemcoznawca. Red. J. Śliwiok. Katowice 2002, s. 22-34 (materiały posesyjne).
