Order Sztandaru Pracy
Z Wikipedii
Order Sztandaru Pracy – polskie wysokie cywilne odznaczenie państwowe okresu PRL, potocznie nazywane: "order chlebowy".
Order Sztandaru Pracy został ustanowiony ustawą z dnia 2 lipca 1949 roku "... w celu nagrodzenia wyjątkowych zasług położonych dla Narodu i Państwa ...".
[edytuj] Nadawanie
Order Sztandaru Pracy dzieli się na dwie klasy I i II. Mógł być nadawany w każdej klasie wielokrotnie.
Orderem Sztandaru Pracy mogły być nagrodzone osoby oraz przedsiębiorstwa, instytucje, jednostki terytorialne z zasługi w następujących dziedzinach:
- przemysłu, rolnictwa, komunikacji, budownictwa, handlu państwowego, spółdzielczości, finansów i innych działów gospodarki narodowej – przez usprawnienie lub ulepszenie metod pracy, racjonalizację pracy albo wybitne osiągnięcia w przodownictwie pracy,
- oświaty, nauki, kultury i sztuki,
- podniesienia obronności kraju,
- podniesienia zdrowotności i kultury fizycznej Narodu,
- służby publicznej
Ustawa z dnia 17 lutego 1960 o orderach i odznaczeniach nieco zmieniła zasady nadawania orderu, stanowiąc, że Order Sztandaru Pracy może być nadany osobom, które położyły wybitne zasługi dla budowy socjalizmu w Polsce Ludowej, zwłaszcza w dziedzinie:
- gospodarki narodowej, w szczególności przez trwałe i znaczne przodownictwo w pracy, ulepszenie organizacji lub metod pracy, zwiększenie jej wydajności, wynalazczośći, racjonalizatorstwo oraz wprowadzanie postępu technicznego,
- działalności społecznej i służby państwowej,
- oświaty, nauki, kultury i sztuki,
- ochrony zdrowia i rozwoju kultury fizycznej,
- umocnienia obronności Państwa.
W dalszym ciągu mógł być również nadany przedsiębiorstwu, zakładowi, instytucji lub jednostce terytorialnej. Górnikom order przyznawano automatycznie za nieprzerwaną i wyróżniającą się pracę górniczą: po 20 latach - II klasy, po 25 latach - I klasy.
Order był nadawany do 1952 roku przez Prezydenta RP, a następnie Radę Państwa (przez krótki okres od 1989 - ponownie przez Prezydenta). Ostatni raz nadano go w 1991. Ustawa z dnia 16 października 1992 roku zniosła ten order, uchylając przepisy ustawy z 17 lutego 1960 dotyczące Orderu Sztandaru Pracy.
Po raz pierwszy był nadany 22 lipca 1949 - order otrzymali wówczas m.in. pisarze Igor Newerly, Gustaw Morcinek, Zofia Nałkowska, Jerzy Andrzejewski i ekonomista prof. Edward Lipiński.
Około połowy nadanych orderów I klasy i zdecydowaną większość orderów II klasy otrzymali górnicy. Otrzymanie tego orderu, w realiach PRL, było ambicją wielu ludzi kończących karierę zawodową, zwłaszcza, że wiązało się z nim uzyskiwanie dodatku do emerytury w wysokości 20% podstawy świadczenia (podobnie jak z niektórymi innymi polskimi wysokimi orderami).
[edytuj] Opis odznaki
Odznaką Orderu Sztandaru Pracy jest pięcioramienny krzyż gwiaździsty o średnicy 43 mm. Na awersie krzyża ramiona są emaliowane na biało w obramowaniu, między ramionami znajdują się pęki promieni. W środku krzyża znajduje się okrągła tarcza emaliowana na szafirowo, na której w ramce umieszczona jest postać robotnika trzymającego w prawej ręce czerwony sztandar, a w lewej ręce młot. Na rewersie w środku krzyża na okrągłej tarczy jest napis PRL (do 1952 roku RP). Obramowanie ramion krzyża, pęki promieni, ramka tarczy, postać robotnika, drzewce i obramowanie sztandaru, młot i rewers odznaki w klasie I są złocone, a w klasie II srebrzone.
Wstążka orderu ma szerokość 36 mm, jest koloru czerwonego z pąsowymi wąskimi paskami po bokach o szerokości 3 mm. Na baretce w klasie I umieszczona jest rozetka, co odróżnia ją od klasy II.
Order był piątym w kolejności polskich odznaczeń państwowych. Noszono go na lewej stronie piersi:
- Order Sztandaru Pracy I klasy - po Orderze Krzyża Grunwaldu I klasy
- Order Sztandaru Pracy II klasy - po Orderze Krzyża Grunwaldu II klasy
Obecnie ordery te mogą być noszone w kolejności po aktualnych orderach państwowych, a przed medalami i innymi odznaczeniami.
Zobacz też:
