Theodor Herzl
Z Wikipedii
Theodor Herzl, hebr. Benjamin Ze'ev, בנימין זאב (ur. 2 maja 1860 w Budapeszcie, zm. 3 lipca 1904) – austrowęgierski dziennikarz żydowskiego pochodzenia, twórca i główny ideolog syjonizmu.
Spis treści |
[edytuj] Wczesne lata
Urodził się w Budapeszcie. Jako chłopiec zamieszkał jednak w Wiedniu, gdzie ukończył prawo, spełniając wymagania niezbędne do wykonywania zawodu, jednak poświęcił się dziennikarstwu i literaturze. Jako młody człowiek znalazł się w kręgach stowarzyszenia Burschenschaft, które postulowało niemiecką jedność pod hasłem Ehre, Freiheit, Vaterland (niem. Honor, Wolność, Ojczyzna). Jego wczesne prace nie były związane z Żydami. Przez gazetę Neue Freie Presse wysyłany był m.in. do Londynu i Stambułu.
[edytuj] Lider syjonizmu
Wysłany do Paryża jako korespondent wiedeńskiej gazety Neue Freie Presse, obserwował tam aferę Dreyfusa – przerażony skalą zaobserwowanego we Francji antysemityzmu doszedł do wniosku, że asymilacja Żydów w Europie nie jest możliwa, i że jedynym rozwiązaniem problemu żydowskiego jest ustanowienie żydowskiego państwa narodowego.
Po wstrząsie wywołanym przez proces Dreyfusa, w 1896 roku opublikował artykuł pod tytułem "Państwo żydowskie" (Der Judenstaat). Doprowadziło to do narodzenia się ruchu politycznego Syjonizmu, zachęcającego Izraelitów do powrotu do Palestyny. Herzl widział rozwiązanie problemu żydowskiego tylko poprzez utworzenie odrębnego państwa żydowskiego w dawnej Ziemi Izraela. Przedstawił on plan autonomicznego państwa żydowskiego pod feudalnym zwierzchnictwem państwa tureckiego.
Program Herzla odrzucili liczni żydowscy filantropi, między innymi baron Maurice de Hirsch i Rotszyldowie.
W 1897 roku rozpoczął wydawać w Wiedniu pierwszą syjonistyczną gazetę "Die Welt" (Świat). Gazeta propagowała ideę syjonizmu i sprzeciwiała się antysemityzmowi. Razem z Herzlem redagowali ją Martin Buber i Nahum Sokolow.
W sierpniu 1897 roku wraz z Maxem Nordau'em zorganizował w Bazylei (Szwajcaria) I Kongres Syjonistyczny. W kongrasie uczestniczyło 200 najważniejszych przedstawicieli żydowskich z diaspory. Powstała wówczas Światowa Organizacja Syjonistyczna w celu organizacji i wsparcia akcji osiedleńczej w Palestynie. Podczas I Kongresu Syjonistycznego uchwalono "Program Bazylejski". Obiecano narodowi żydowskiemu utworzenie ojczyzny w Palestynie. Dokonano wyboru flagi i hymnu państwowego. Sam Herzl został wybrany przewodniczącym Organizacji. Kilkakrotnie był przyjmowany na audiencje u cesarza niemieckiego, brał udział w konferencji pokojowej w Hadze, a w maju 1901 roku spotkał się z sułtanem tureckim, który jednak odmówił oddania Palestyny syjonistom.
W 1899 roku Herzl założył w Wielkiej Brytanii bank Żydowski Trust Kolonialny (Jewish Colonial Trust). Było to finansowe ramię Światowej Organizacji Syjonistycznej.
W 1901 roku spotkał się z sułtanem Imperium Ottomańskiego. Rozmowy dotyczyły ułatwień dla żydowskiej imigracji oraz możliwości utworzenia państwa żydowskiego w Palestynie. Zakończyły się jednak porażką.
W 1901 roku na V Kongresie Syjonistycznym w Bazylei powstał Żydowski Fundusz Narodowy (Keren Kajemet LeIsrael), który gromadził środki na zakup ziemi oraz zalesianie Palestyny.
W 1902 roku wydał swoja powieść pt. Altneuland (Stare-nowe państwo), w którym opisał utopijny kształt przyszłego państwa żydowskiego. Herzl nie opowiadał się za krzewieniem w nim ortodoksyjnego judaizmu, jako podtrzymującego żydowską tożsamość. Osadnicy nie musieli nawet mówić po hebrajsku. Herzl nie przewidział także żadnego konfliktu z Arabami – przeciwnie, zakładał iż skorzystają oni na rozwoju technologicznym, jaki miał pojawić się wraz z żydowskimi kolonizatorami.
W latach 1902-1903 Herzl współpracował z brytyjską królewską komisją ds. imigracji. Z tego powodu nawiązał wiele znajomości z członkami brytyjskiego rządu, zwłaszcza z Josephem Chamberlainem, wówczas sekretarzem stanu ds. kolonii. Dzięki jego pośrednictwu negocjował z rządem egipskim możliwość osiedlania się Żydów w Al Arish, znajdującym się na Półwyspie Synaj i w południowej Palestynie. Po niepowodzeniu tych starań, rząd brytyjski zasugerował Herzlowi, iż można by umieścić osadników w brytyjskiej Afryce Wschodniej. Miała być to nowa, brytyjska kolonia z własnym, autonomicznym rządem. Jednocześnie Herzl negocjował z rządem rosyjskim, w Sankt Petersburgu odwiedził Siergieja Wittego, ministra finansów i Wiaczesława Plechwę, ministra spraw wewnętrznych. Rozmawiał z nimi na temat sytuacji rosyjskich Żydów i możliwości ewentualnej emigracji. Efektem powyższych negocjacji był projekt, przedstawiony przez Herzla na Szóstym Kongresie Syjonistycznym, który odbył się w Bazylei w 1903 roku, znany jako ugandyjski – od nazwy kraju, w którym rząd brytyjski zaproponował osiedlić syjonistów.
W 1904 roku Herzl spotkał się z papieżem Piusem X, przedstawiając ideę syjonizmu. Papież zdecydowania odrzucił pomysł, że Jerozolima może znajdować się w żydowskich rękach.
Herzl pozostawał przewodniczącym Kongresu aż do śmierci w 1904 roku.
[edytuj] W Izraelu
Po powstaniu niepodległego państwa Izrael, w 1949 roku jego prochy zostały przewiezione do Izraela, gdzie pochowano je z pełnymi honorami państwowymi.
W 2006 roku po uprzedniej ekshumacji we Francji zostały pochowane w Jerozolimie prochy dzieci Herzla - Pauliny i Hansa. W uroczystości wzięli udział m.in. Ehud Olmert oraz Beniamin Netanjahu.
W czerwcu 2004 roku Kneset (izraelski parlament) postanowił uczcić pamięć i zachować nauki Theodora (Binyamin Ze'ev) Herzla. W tym celu utworzono publiczną radę do kształcenia przyszłych pokoleń, aby nadać kształt państwu Izraela w zgodzie z syjonistyczną wizją Herzla. Dzień urodzin Theodora Herzla, 10 Iyar, został uznany Dniem Herzla. W tym dniu co roku odbywają się państwowe uroczystości przy jego grobie na Mount Herzl (Górze Herzla) w Jerozolimie. W Knesecie odbywa się uroczysta debata.
Na cześć Herzla jedno z izraelskich miast nosi nazwę Herzliya.
