Nikola Tesla
Z Wikipedii
Nikola Tesla, cyrylicą: Никола Тесла, imię z chrztu: Николай - Nikołaj (ur. 10 lipca 1856 r. w Smiljanie, zm. 7 stycznia 1946 r. w Nowym Jorku) serbski wynalazca, poeta i malarz.
Był autorem 112 patentów, głównie rozmaitych urządzeń elektrycznych, z których najsławniejsze to silnik elektryczny, prądnica prądu przemiennego, autotransformator, dynamo rowerowe, bateria słoneczna, turbina talerzowa, transformator Tesli (rezonansowa cewka wysokonapięciowa) i świetlówka. Stworzył też podstawy teoretyczne konstrukcji radia i choć sam wynalazek radia przypisuje się komu innemu, dopiero zastosowanie jego teorii umożliwiło rzeczywisty rozwój radiofonii i telewizji na świecie. Nikola Tesla był m.in. twórcą pierwszych urządzeń zdalnie sterowanych drogą radiową.
Spis treści |
[edytuj] Dzieciństwo i młodość w monarchii austro-węgierskiej
Nikola Tesla urodził się w średnio zamożnej serbskiej rodzinie chłopskiej w monarchii austro-węgierskiej. Ojciec chciał, aby został popem, jednak na skutek nacisku miejscowego nauczyciela, który wystarał się o stypendium dla Nikoli, został on ostatecznie wysłany na studia inżynierskie, na politechnikę w Grazu. Na uczelni zwrócił na siebie uwagę profesora elektrotechniki, który pomógł mu podjąć pracę w urzędzie telegraficznym w Budapeszcie. Prawdopodobnie tam Tesla wpadł na pomysł konstrukcji rotacyjnego silnika na prąd przemienny, który jednocześnie mógłby też pełnić rolę prądnicy. Projekt tego wynalazku przesłał do Thomasa A. Edisona, który natychmiast zainteresował się pomysłem i zaprosił Teslę do swojego słynnego laboratorium.
[edytuj] Początek pracy w USA
Edison zaproponował Tesli współpracę – Tesla miał doprowadzić do poprawy wydajności generowania prądu w elektrowniach Thomasa A. Edisona. Obiecał, że jeśli wydajność elektrowni wzrośnie o 50%, Tesla otrzyma 50 000 dolarów nagrody. Wykonanie tego zadania zajęło Tesli około roku, po czym zaproponował Thomasowi Edisonowi przejście w jego elektrowniach na prąd przemienny (działały one wtedy na prąd stały), co pozwoliłoby poprawić ich wydajność o kolejne 50%. Edison z niewyjaśnionych do dzisiaj przyczyn nie lubił prądu przemiennego (być może dlatego, że nie rozumiał rachunku liczb zespolonych, potrzebnego do zrozumienia teorii budowy prądnicy prądu przemiennego) i nie zapłaciwszy Tesli ani grosza, wyrzucił go z pracy. Za Teslą ujęli się jednak inni właściciele Edison Electric Light Company, zwłaszcza John P. Morgan, i pomogli mu rozwijać swoje pomysły w ramach specjalnie do tego celu stworzonej firmy Tesla Electric Light Company.
[edytuj] Tesla Electric Light Company i walka o prąd przemienny
W laboratoriach swojej firmy Tesla opracował podstawy generowania i przesyłu prądu przemiennego, które są stosowane do dzisiaj na całym świecie oraz stworzył projekty urządzeń napędzanych bezpośrednio prądem przemiennym, takie jak świetlówka i silnik elektryczny. Następnie z pomocą Georga Westinghouse'a, który był współwłaścicielem Western Union Company, zbudował pierwszą elektrownię prądu przemiennego i linię przesyłową, która zasiliła oparte na świetlówkach oświetlenie wszystkich stacji kolejowych Western Union na północnym wschodzie USA. Zaskoczony sukcesem Tesli, Edison rozpoczął kampanię na temat rzekomego niebezpieczeństwa stosowania prądu przemiennego. Jednakże fakty mówiły same za siebie i instalacje Tesli zaczęły powoli przejmować rynek produkcji i przesyłu prądu elektrycznego w USA, aż w końcu władze General Electric wymusiły na Tesli sprzedaż patentów na urządzenia prądu przemiennego, a na Edisonie przejście wszystkich jego elektrowni na nowy system. Ostateczny kres elektrowni na prąd stały położył kolejny wynalazek Tesli - turbina wodna, która generowała prąd przemienny z energii przepływu wody w rzekach.
[edytuj] Radio i przegrana z Marconim
Po opublikowaniu przez Maxwella teorii elektromagnetyzmu Tesla wpadł na pomysł konstrukcji cewki wysokonapięciowej i następnie zauważył że wysyła ona bardzo silne fale elektromagnetyczne. Zaczął pracować nad urządzeniem, które mogłoby te fale odbierać. Początkowo chciał na tej podstawie skonstruować urządzenia do przesyłu prądu elektrycznego bez użycia przewodów, lecz później wpadł na pomysł skonstruowania urządzenia do przesyłu za pomocą tych fal dźwięku. Patent na to urządzenie był gotowy w 1900 roku, jednak ubiegł go w tym o kilka dni Marconi. Tesla walczył z Marconim o patent na radio, dowodząc, że wynalazek Marconiego stosuje bez jego zgody wcześniej opatentowaną przez Teslę cewkę, ale długie procesowanie się doprowadziło Teslę do bankructwa. Ostatecznie dobił Teslę fakt przyznania Marconiemu nagrody Nobla za skonstruowanie radia, mimo iż korzystał on przy tym z teorii stworzonych przez Teslę. Ironią losu jest to, że ostatecznie odwołanie Tesli w sprawie patentu na radio do sądu najwyższego USA zostało wygrane już po śmierci samego Tesli w 1946 roku.
[edytuj] Początki robotyki i pilot radiowy
Ostatnim pomysłem Tesli była konstrukcja maszyny, która mogłaby być zdalnie sterowana radiowo i wykonywać rozmaite czynności automatycznie. Najpierw Tesla opatentował pierwszy na świecie pilot radiowy a następnie stworzył całą grupę urządzeń - maszynę kroczącą, maszynę latającą i maszynę pływającą, którymi mógł sterować zdalnie za pomocą swojego pilota. Kolejnym pomysłem było wmontowanie urządzeń sterujących z pilota do maszyny kroczącej, zaopatrzenie jej w czujniki i wreszcie "puszczenie wolno" - na skutek czego powstał pierwszy na świecie robot.
[edytuj] Wolna energia
Koncepcja wolnej energii była rodzajem obsesji Tesli, który pod koniec życia wykorzystywał każdą wolną chwilę na jej poszukiwanie.
Tesla twierdził:
- ujarzmiłem promienie kosmiczne i sprawiłem, by służyły jako napęd(...). Ciężko pracowałem nad tym przez ponad 25 lat, a dziś mogę stwierdzić, że się udało. (cytat z 10 lipca 1931 roku z Brooklyn Eagle).
W 1901 opatentował odbiornik wolnej energii nazwany Aparatem do Wykorzystywania Energii Promienistej. Patent odnosi się do słońca jak i innych źródeł energii promienistej, jak promienie kosmiczne.
Próbował także przekształcić jednobiegunową prądnicę Faradaya w urządzenie wolnej energii. W 1889 roku uzyskał patent na maszynę dynamoelektryczną, której konstrukcję - opartą na pomyśle Faradaya - udoskonalił pod względem wydajności przez zmniejszenie oporu i odwrócenie momentu napędowego. Tesla sądził, że jeżeli da się uzyskać moment obrotowy o kierunku zgodnym - a nie przeciwnym - z kierunkiem ruchu, wówczas maszyna stanie się samowystarczalna. Chociaż nie udało mu się tego dokonać, jego ideą i ideą Faradaya, zainteresowali się w latach 70. i 80. XX wieku liczni badacze, między innymi Bruce De Palma - wynalazca maszyny N, mimo że już za życia Tesli udowodniono, że tego rodzaju maszyna łamałaby kilka praw fizyki, w tym zasadę zachowania energii.
[edytuj] Śmierć
Nikola Tesla zmarł 7 stycznia 1946 r. o 22:30 na prawosławne Boże Narodzenie w apartamencie nr. 3327 hotelu New Yorker w Nowym Jorku. Po tym wydarzeniu, burmistrz miasta Nowy Jork powiedział: „Zmarł Nikola Tesla. Zmarł w biedzie, ale był jednym z najważniejszych ludzi, którzy kiedykolwiek żyli. To, co stworzył jest wielkie i wraz z upływem czasu staje się jeszcze większe.”
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Strona poświęcona Tesli - Garść opowieści i anegdot
- Podstawy o życiu Tesli, koło naukowe fizyków UG, Gdańsk
- O Tesli i jego patentach
- O mało znanych, dyskusyjnych faktach z życia Tesli
- Badania nad wolna energia
