Świetlówka

Z Wikipedii

Świetlówki różnego typu: liniowe, kołowe i kompaktowe

świetlówki

Świetlówka (lampa fluorescencyjna, lampa luminescencyjna, lampa jarzeniowa, jarzeniówka) - odmiana lampy wyładowczej, w której źródłem światła są wyładowania łukowe w jarzniku wypełnionym argonem i oparami rtęci.

[edytuj] Historia

Prace nad zbudowaniem lampy zaczęły się w latach 30. XX wieku. Badaniami luminescencji zajmowali się wybitni fizycy - w Polsce Stefan Pieńkowski. Pierwszą w świecie świetlówkę (emitującą bladozielone światło), stworzył w 1935 roku Arthur Compton z General Electric.

[edytuj] Konstrukcja

Jest to lampa elektryczna mająca najczęściej kształt rury, pokrytej od wewnątrz luminoforem wypełniona parami rtęci i argonu, w której źródłem świecenia jest promieniowanie widzialne emitowane przez warstwę luminoforu pokrywającego wewnętrzną powierzchnię rury. Wyładowania zachodzące pomiędzy elektrodami wolframowymi zabudowanymi na końcach rury wytwarzają promieniowanie w zakresie widma niewidzialnego (promieniowanie ultrafioletowe) 254nm. Odpowiednio dobrane luminofory przetwarzają to promieniowanie na promieniowanie widzialne o pożądanej barwie światła (dzienne, chłodnobiałe, białe lub ciepłobiałe).

Kompaktowa lampa fluorescencyjna zwana potocznie żarówką energooszczędną lub świetlówką energooszczędną

Poza świetlówkami prostymi (liniowymi) istnieją jeszcze świetlówki kołowe, U-kształtne oraz świetlówki kompaktowe (tzw. żarówki energooszczędne) zintegrowane z układem zapłonowym i stabilizującym. Świetlówki takie mogą być montowane w miejsce tradycyjnych żarówek.

[edytuj] Odmiany konstrukcyjne

Ze względu na stosowane luminofory świetlówki można podzielić na:

• standardowe z luminoforami halofosforanowymi
• trójpasmowe z luminoforami wąskopasmowymi
• z luminoforami wielopasmowymi

Do zasilania świetlówek używane są dwa układu stabilizacyjno-zapłonowe:

• tradycyjny, magnetyczny ze statecznikiem magnetycznym (dławik) i zapłonnikiem (starterem)
• elektroniczne

[edytuj] Zalety i wady w porównaniu z oświetleniem żarowym

Wpływ częstotliwości włączeń/wyłączeń na trwałość świetlówki

Wpływ temperatury otoczenia na strumień świetlny świetlówki

[edytuj] Zalety świetlówki w porównaniu z żarówką

• wytwarza znacznie mniej ciepła
• wyższa skuteczność świetlna (do 80 lm/W)
• dłuższy czas pracy (ok. 6000 h)
• mniejsza zależność strumienia świetlnego od napięcia zasilającego

[edytuj] Wady (głównie przy stosowaniu magnetycznego układu stabilizacyjno-zapłonowego)

• wymaga skomplikowanych opraw z dodatkowym wyposażeniem (statecznik i zapłonnik)
• wydajność świetlna lampy zależna jest od temperatury otoczenia
• większy niż u żarówek spadek żywotności przy dużej częstości włączeń
• tętnienie strumienia świetlnego powodujące zjawisko stroboskopowe
• utrudniony zapłon przy obniżonym napięciu oraz w niskiej temperaturze
• niski współczynnik mocy (ok. 0,5) powodujący konieczność stosowania kondensatorów kompensujących

[edytuj] Standardy, oznaczenia

Używanych jest kilka standardowych średnic rur :

• 38 mm - świetlówki tradycyjne starszej konstrukcji (T12), trzonek G13
• 26 mm – nowsza generacja, najbardziej rozpowszechnione (T8), trzonek G13
• 16 mm - świetlówki miniaturowe (T5), trzonek G5
• 12 mm - najnowsza generacja świetlówek (T4)
• 7 mm - najnowsza generacja świetlówek (T2), trzonek G4,3

R_a, W_b, - współczynnik oddawania barw (CRI - colour rendering index). Praktycznie tylko światło dzienne, światło żarówek i lamp halogenowych dają możliwość pełnego rozróżniania barw (R_a=100). Źródła te charakteryzują się ciągłym widmem elektromagnetycznym (pełne pasmo). Większość lamp wyładowczych ma luki w widmie światła co ma wpływ na zdolność oddawania barw.

Przykładowo oznaczenie 18W/830/G13 opisuje świetlówkę 18 watową, R_a=80 lub więcej o temperaturze barwowej 3000 K na trzonku G13.

[edytuj] Zobacz też

technika świetlna, oprawa oświetleniowa,

[edytuj] Bibliografia

• Jerzy Bąk, Technika oświetlania, wyd. WNT, Warszawa 1981,

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Wortal Światło i oświetlenie