Literatura grecka

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł jest aktualnie dopracowywany w
Klinice Ważnych Artykułów
Jeśli możesz, pomóż w jego poprawie.

Literatura grecka Starożytni w wielu dziedzinach byli prekursorami. Szczególnie dotyczy to kultury. Rodzaje i gatunki literackie „wynalezione” przez Greków funkcjonują do dziś. Rozwój literatury greckiej zgodnie ze współczesną systematyką pokrywa się z okresami historycznymi Grecji Starożytnej.

Spis treści

1 Wieki ciemne:
2 Okres archaiczny:
3 Okres klasyczny:
4 Okres hellenistyczny:
5 Okres rzymski:
6 Przegląd pisarzy i zjawisk historycznych:
7 Bibliografia:

[edytuj] Wieki ciemne:

Plemiona greckie napływające na tereny dzisiejszej Grecji podbiły narody kultury egejskiej. Prawdopodobnie od nich przejęli sztukę pisania w postaci tzw. pisma linearnego B. Nie było to pismo dostosowane do języka greckiego, stąd zastosowanie tego pisma było bardzo ograniczone i pewnie nie nadawało się do przekazywania złożonych opisów. To po części tłumaczy, dlaczego pierwsze formy literackie były mówione i śpiewane. Do tego w wiekach ciemnych przodkowie Greków zatracili umiejętność pisania. Słowo mówione miało w Grecji rolę olbrzymią. Grecy uwielbiali mówić i słuchać. Wielcy uczeni pisali swoje dzieła jako dialogi a czasem publicznie odczytywali swoje rękopisy. Pierwsze utwory były na początku przekazywane ustnie, początkowo rozpowszechniane przez starożytnych, wędrownych śpiewaków –bardów zwanych w Grecji Aojdami. Później pojawili się recytatorzy zwani Rapsodami. Przez kilka wieków kultura Grecji formowała się bez źródeł pisanych, jedynie w formie mówionej. Jedynymi dotąd zachowanymi utworami są "Iliada" i "Odyseja".

[edytuj] Okres archaiczny:

Grecy znów odkrywają pismo. Alfabet grecki pochodzi prawdopodobnie od Fenicjan, choć wielu naukowców podważa tę tezę. W tym języku Homer spisał swoje dzieła, pierwszy w świecie epos historyczny, a w każdym razie pierwszy zachowany. Podobnie mity greckie pochodzą z okresu sprzed znajomości pisma. Wiodącym ośrodkiem kulturalnym była Sparta, najszybciej początkowo rozwijające się polis. Potem nastąpił upadek kulturalny Sparty, tak znaczny, że poetów musieli oni wypożyczać, jak stało się z Tyrteuszem. Powstaje poemat liryczny, śpiewany do gry na lirze. Początki prozy były bardzo skromne, jej prawdziwy rozwój rozpoczął sie wraz z rozwojem takich nauk jak filozofia, prawo, historia, geografia. Pierwszych twórców zajmujacych się opisem sąsiadujących z Grecją krain nazywano logografami.

Okres ten charakteryzował się :

całkowita dominacją poezji; od poezji heroicznej do lirycznej
stosowaniem poezji w pismach filozoficznych i politycznych
bardzo wolnym rozwojem prozy
rozwojem recytatorstwa i retoryki

[edytuj] Okres klasyczny:

Poezja przestaje być osobista, poeci wędrują po całej Grecji, utwory pisane są na zamówienie dla uczczenia konkretnej okazji. Mecenasami są ludzie bogaci, zwłaszcza tyrani. Prymat kulturalny zaczynają dzierżyć [[Ateny]. Powstaje teatr, oraz sztuki teatralne: tragedia,Stara komedia, dramat satyrowy. Istnieje teza, że czynnikiem decydującym o rozwoju tragedii był rozwój demokracji Aten. Świadczy o tym absolutna dominacja Aten na tym polu oraz fakt, że okresem szczytowym rozwoju tragedii była szczytowa potęga demokracji ateńskiej. Tragedia zajmowała się tematami konkretnymi, miała silny związek z religią i ściśle określony kanon warsztatowy. Tragedia była ceniona najwyżej, tragicy brali udział w konkursach, a zwycięstwo w nich było wielkim zaszczytem. Komedia pokazywała bieżące zwyczaje, wydarzenia i zagadnienia polityczne, okraszone kpinami i obelgami, bardzo niewybrednymi, często obraźliwymi, stylistyka była o wiele luźniejsza niż w tragedii. Tragedie pisali tragicy, a komedie komediopisarze, nie zdarzało się, by ktoś zajmował się obydwoma gatunkami jednocześnie. Rozpoczyna się rozwój prozy.

Cechy charakterystyczne:

poezja odchodzi od tematyki miłosnej na rzecz tematów moralnych, społecznych i religijnych. Powstaja formy literackie: hymn, pean, tren, epigram, epinikion
powstaje idea teatru, powstają sztuki dramatyczne
początek rozwoju prozy

[edytuj] Okres hellenistyczny:

Powstaje Nowa Komedia, bardziej łagodna od Starej Komedii, nie zajmuje się już bezpośrednio polityką, a bardziej moralizowaniem.

[edytuj] Okres rzymski:

W tym okresie rozwit przeżyła proza. Grecy znaleźli sie pod panowaniem Rzymian. W Rzymie nastała moda na kulturę grecką. Sztuka grecka a wraz z nią literatura przeżyła odrodzenie.