Benedykt XVI

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Papież Benedykt XVI

Herb

Dewiza	Cooperatores Veritatis Współpracownicy prawdy
Imię łacińskie	Benedictus PP. XVI
Data wyboru	19 kwietnia 2005
Poprzednik	Jan Paweł II
Imię i nazwisko	Joseph Ratzinger
Urodzony	16 kwietnia 1927 w Marktl am Inn

Benedykt XVI (łac. Benedictus XVI, właściwie Joseph Alois Ratzinger ^*, ur. 16 kwietnia 1927 w Marktl am Inn) – niemiecki kardynał, od 19 kwietnia 2005 265. (według innej rachuby 266.) papież. 1981-2005 prefekt Kongregacji Nauki Wiary, od 2002 do 2005 dziekan Kolegium Kardynalskiego. Bliski przyjaciel papieża Jana Pawła II.

Spis treści

1 Życiorys
2 Kalendarium pontyfikatu
3 Dorobek naukowy i poglądy
4 Joseph Ratzinger i Polska
5 Korespondencja z papieżem
6 Pielgrzymki duszpasterskie na terenie Włoch
7 Zagraniczne pielgrzymki duszpasterskie
8 Publikacje Josepha Ratzingera
9 Dokumenty papieskie
- 9.1 Encykliki
10 Zobacz też
11 Linki zewnętrzne
12 Przypisy

[edytuj] Życiorys

Rodzinny dom Benedykta XVI
w Marktl am Inn

Zobacz więcej w osobnym artykule: Życiorys papieża Benedykta XVI.

Urodził się 16 kwietnia 1927 w Marktl am Inn (Bawaria, Niemcy) jako syn policjanta Josepha i Marii Ratzingerów. Miał dwoje rodzeństwa: Maria Ratzinger (ur. 7 grudnia 1921, zm. 2 listopada 1991) i Georg Ratzinger (ur. 15 stycznia 1924). Od 1941 należał do Hitlerjugend. W wieku 16 lat (1943 r.) rozpoczął przygotowanie wojskowe w zakresie obrony przeciwlotniczej. W listopadzie 1944 został wcielony do Wehrmachtu. W roku 1945 został internowany w obozie dla jeńców wojennych jako niemiecki żołnierz. Zwolniony w czerwcu tego roku, wstąpił razem z bratem do monachijskiego seminarium. 29 czerwca 1951 otrzymał święcenia kapłańskie z rąk kardynała Michaela von Faulhabera. Studiował filozofię i teologię na Uniwersytecie Monachijskim, w 1953 obronił pracę doktorską Lud Boży w nauce św. Augustyna o Kościele, a w 1957 uzyskał habilitację na podstawie rozprawy: Teologia dziejów u św. Bonawentury.

Przez następne lata posługiwał jako pomocnik biskupa Fryzyngi (1957-1959), a następnie pełnił funkcję profesora w Bonn (1959-1969), Münster (1963-1966), Tybindze (1966-1969) oraz Ratyzbonie (od 1969).

Herb kardynalski Josepha Ratzingera

W marcu 1977 papież Paweł VI nominował Ratzingera arcybiskupem Monachium i Fryzyngi, zaś na konsystorzu w czerwcu mianował kardynałem.

Kardynał Ratzinger celebruje mszę świętą podczas pogrzebu Jana Pawła II

25 listopada 1981 otrzymał nominację z rąk papieża Jana Pawła II na prefekta Kongregacji Nauki Wiary (wcześniej: Święte Biuro ds. Inkwizycji, przemianowane przez papieża Piusa X w 1908). W 2002 wybrany dziekanem Kolegium Kardynalskiego (od 1998 piastował urząd wicedziekana). Z czasem objął wiele funkcji w Kurii Rzymskiej: przewodniczącego Papieskiej Komisji Biblijnej, przewodniczącego Międzynarodowej Komisji Teologicznej, radcy Drugiej Sekcji Sekretariatu Stanu, członka Kongregacji dla Kościołów Wschodnich, członka Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, członka Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów, członka Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego, członka Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan, członka Papieskiej Rady ds. Kultury oraz członka Papieskiej Komisji ds. Ameryki Łacińskiej.

8 kwietnia 2005 kardynał Ratzinger celebrował mszę świętą podczas uroczystości pogrzebowych Jana Pawła II. Tekst homilii, którą wówczas wygłosił znajduje się tutaj.

[edytuj] Kalendarium pontyfikatu

Rok 2005

19 kwietnia – w drugim dniu konklawe w czwartym głosowaniu, otrzymując 84 ze 115 głosów, został wybrany kolejnym, (265., według innej rachuby 266.) papieżem i przybrał imię Benedykta XVI. Komunikat Stolicy Apostolskiej znajduje się tutaj (PDF). Po ukazaniu się wiernym wygłosił krótkie przemówienie (PDF) – pierwsze w roli papieża.
20 kwietnia – Benedykt XVI odprawia mszę w Kaplicy Sykstyńskiej dla kardynałów, którzy wybrali go na papieża.
23 kwietnia – pierwsze spotkanie z dziennikarzami nowego papieża.
24 kwietnia – oficjalna inauguracja pontyfikatu. W uroczystej mszy odprawionej na placu św. Piotra w Watykanie bierze udział ponad 350 tys. wiernych.
25 kwietnia – audiencja dla przedstawicieli Kościołów niechrześcijańskich. Następnie spotkanie z rodakami z Niemiec.
27 kwietnia – pierwsza audiencja generalna Benedykta XVI. Zwraca się on. m.in. do Polaków w ich ojczystym języku " Pozdrawiam wiernych języka polskiego. Dziękuję wam za dobroć i za modlitwy. Z serca wam błogosławię. Od tej pory niemal na każdym spotkaniu z wiernymi papież będzie przemawiał w jęz. polskim.
7 maja – ingres Benedykta XVI do katedry biskupa Rzymu – bazyliki św. Jana na Lateranie
13 maja – spotkanie z duchowieństwem na Lateranie, w czasie którego papież ogłasza rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła II
18 maja – w 85 rocznicę urodzin Jana Pawła II wspomina wielkiego poprzednika podczas audiencji generalnej.
29 maja – podróż apostolska do Bari (Włochy). Msza na zakończenie Kongresu Eucharystycznego.
3 czerwca – papież przyjmuje rezygnację kard. Franciszka Macharskiego z urzędu arcybiskupa metropolity krakowskiego. Na to miejsce mianuje abp. Stanisława Dziwisza – osobistego sekretarza Jana Pawła II.

Benedykt XVI w czasie mszy w bazylice św. Piotra, 2005r.

4 czerwca – papież kieruje pozdrowienie do młodzieży zgromadzonej na czuwaniu w Lednicy.
15 czerwca – papież udziela błogosławieństwa przez telefon komórkowy umierającej zakonnicy w czasie audiencji generalnej.
24 czerwca – wizyta na Kwirynałe u prezydenta Włoch.
29 czerwca - papież podtrzymuje wielowiekową tradycję i w uroczystość śś. Piotra i Pawła wręcza paliusze nowym metropolitom, m.in. abp. Stanisławowi Dziwiszowi.
7 lipca – potępienie zamachów terrorystycznych w Londynie.
11-28 lipca – wakacje w Dolinie Aosty.
31 lipca – w rozważaniach przed modlitwą Anioł Pański papież-Niemiec wspomina powstanie warszawskie.
16 sierpnia – w czasie audiencji generalnej wyraża wielki smutek po zamordowaniu Brata Rogera.
17 sierpnia – prawnicy Benedykta XVI zwrócili się do prezydenta USA George'a W. Busha

o ogłoszenie immunitetu dla papieża w procesie, w którym jest on oskarżony o spiskowanie w celu ukrycia molestowania seksualnego trzech chłopców w seminarium duchownym w Teksasie.

18-21 sierpnia – pierwsza podróż zagraniczna. Udział w Światowych Dniach Młodzieży w Kolonii.
31 sierpnia – przesłanie papieża do NSZZ Solidarność z okazji 25 rocznicy powstania związku.
3 października – otwarcie Synodu Biskupów w Watykanie.
16 października – w 27 rocznicę wyboru kard. Karola Wojtyły na papieża Benedykt XVI ciepło wspomina swojego poprzednika.
16 października – pierwszy w dziejach papiestwa wywiad telewizyjny. Zaszczytu dostępuje Telewizja Polska.
23 października – zakończenie synodu biskupów. Pierwsza w czasie tego pontyfikatu kanonizacja. Świętymi zostają: Zygmunt Gorazdowski, Józef Bilczewski, Kajetan Catanoso, Hurtado Cruchaga i Feliks z Nicosii.
24 listopada – przyjęcie pierwszej grupy biskupów polskich przybywających z wizytą ad limina apostolorum.
4 grudnia – przesłanie do polskich górników z okazji barbórki.
9 grudnia – przyjęcie na audiencji prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego.
11 grudnia – krytyka komercjalizacji świąt Bożego Narodzenia.
24 grudnia – papież przewodniczy pasterce w Watykanie
25 grudnia – orędzie Urbi et Orbi.
31 grudnia – nieszpory na zakończenie 2005 roku.

Rok 2006

5 stycznia – przyjęcie na audiencji br. Aloisa Losera – nowego przełożonego wspólnoty Taize.
8 stycznia – po raz pierwszy w czasie pontyfikatu papież udziela sakramentu chrztu
11 stycznia – spotkanie z dziećmi z Biesłanu.
22 stycznia – inauguracja obchodów 500-lecia Gwardii Szwajcarskiej.
25 stycznia – wydanie encykliki Deus Caritas Est.
26 stycznia – przyjęcie na audiencji prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego.
24 marca – podczas konsystorza na placu św. Piotra Benedykt XVI wręczył insygnia piętnastu nowym kardynałom. Wśród nich znalazł się metropolita krakowski, arcybiskup Stanisław Dziwisz.
2-3 kwietnia – obchody 1 rocznicy śmierci Jana Pawła II.
9 kwietnia – obchody Niedzieli Palmowej z udziałem papieża.

Obchody Niedzieli Palmowej z udziałem papieża, 9 kwietnia 2006.

13-15 kwietnia – obchody Triduum Paschalnego z udziałem papieża.
16 kwietnia – Benedykt XVI przewodniczy uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego na pl. św. Piotra. Orędzie Urbi et orbi.
16 kwietnia – 79 urodziny papieża.
19 kwietnia – pierwsza rocznica wyboru kard. Josepha Ratzingera na papieża.
18 maja – przyjęcie na audiencji premiera RP Kazimierza Marcinkiewicza.
25-28 maja – podróż apostolska Benedykta XVI do Polski.
15 czerwca – przewodniczenie uroczystościom Bożego Ciała w Rzymie.
29 czerwca - papież wręcza paliusze nowym metropolitom, m.in. abp. Wojciechowi Ziembie - metropolicie warmińskiemu.
8-9 lipca – pielgrzymka Benedykta XVI do Hiszpanii.
lipiec – wakacje w Dolinie Aosty.
1 września – Benedykt XVI odwiedził Sanktuarium Volto Santo (Świętego Oblicza lub chusty św. Weroniki) w Manoppello we Włoszech.
9-14 września – podróż apostolska Benedykta XVI do Niemiec.
15 września - zmiana na stanowisku sekretarza stanu w Watykanie. Kard. Angelo Sodano, który przeszedł na emeryturę zastąpił kard. Tarcisio Bertone, salezjanin.
15 października – kanonizacja w Rzymie. Świętymi zostali: Rafael Guizar y Valencia, Filippo Smaldone, Rosa Venerini, Theodora Guerin.
16 października – telewizyjne orędzie do Polaków w 28 rocznicę wyboru na papieża kard. Karola Wojtyły.
19 października – podróż do Werony na IV Ogólnokrajowy Kongres Kościelny.
7 listopada - Przyjął szwajcarski episkopat. W homilii i przemówieniu nakreślił program teocentrycznej reformy Kościoła.
28 listopada - 1 grudnia - podróż apostolska Benedykta XVI do Turcji.
6 grudnia - nominacja dotychczasowego biskupa płockiego Stanisława Wielgusa na nowego arcybiskupa metropolitę warszawskiego. Tytuł prymasa Polski do 2009 ma zachować kard. Józef Glemp

[edytuj] Dorobek naukowy i poglądy

Benedykt XVI podczas inauguracji pontyfikatu

Należy do ścisłej czołówki teologów chrześcijańskich XX wieku. Mówi się, że jest największym teologiem wśród kardynałów. Jego prace badawcze i publikacje odnoszą się głównie do szeroko rozumianej teologii dogmatycznej i fundamentalnej. Wiele książek i rozpraw poświęcił tajemnicy Kościoła. Drugi wielki temat w działalności naukowej kardynała Ratzingera to osoba Jezusa Chrystusa. Można go uważać za zwolennika chrystologii sensu. Podejmował także prace z zakresu ekumenizmu. W sumie opublikował ponad 60 pozycji książkowych, z których wiele zostało przetłumaczonych na języki obce. Jest także autorem kilkuset artykułów i rozpraw opublikowanych w różnych międzynarodowych czasopismach teologicznych i dziełach zbiorowych. Przed wyborem na papieża uchodził za konserwatystę. Był współtwórcą czasopisma teologicznego "Communio". Szczególne znaczenie ma jego nowa wykładnia soteriologii w dziele Theologische Prinzipienlehre. Bausteine zur Fundamentaltheologie.

Jest laureatem wielu międzynarodowych nagród i wyróżnień. Otrzymał dotąd siedem doktoratów honorowych:

1984 College of St. Thomas w St. Paul (Minnesota)
1985 Katolicki Uniwersytet w Eichstätt
1986 Papieski Uniwersytet Katolicki w Peru (Katolicki Uniwersytet w Lima)
1988 Katolicki Uniwersytet Lubelski
1998 Uniwersytet Navarra, Pampeluna
1999 Wolny Uniwersytet Maria SS. Assunta w Rzymie
2000 Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu

[edytuj] Joseph Ratzinger i Polska

2003 – Szczepanów

Przed swoim wyborem na papieża Joseph Ratzinger ośmiokrotnie odwiedzał Polskę.

Benedykt XVI na Błoniach krakowskich podczas swojej pielgrzymki do Polski

Pierwszy raz w 1977 – jako arcybiskup Monachium był członkiem delegacji episkopatu Niemiec, która przyjechała na Dolny Śląsk. 31 maja 1981 roku już jako kardynał brał udział w Warszawie w uroczystościach pogrzebowych prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego. Po ogłoszeniu stanu wojennego Ratzinger organizował w Monachium modlitwy w intencji Polski. Jako arcybiskup Monachium w 1982 roku odwiedził Katowice (Górny Śląsk). Ufundował dla katowickiej katedry Chrystusa Króla imponującą mozaikę, która znajduje się obecnie w kaplicy Najświętszego Sakramentu.

Sześciokrotnie odwiedzał Opole, gdzie biskupem jest jego przyjaciel Alfons Nossol. 26 czerwca 1983 w diecezji opolskiej poświęcił kamień węgielny kościoła w miejscowości Chorula (powiat krapkowicki). Kardynał odwiedzał Polskę także w 1988, kiedy otrzymał doktorat honoris causa na KUL. Drugi doktorat honoris causa polskiej uczelni wyższej otrzymał na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu dnia 27 października 2000. 29 października 2000 roku kardynał Ratzinger odprawił mszę w parafii Matki Bożej Miłosierdzia w Oleśnicy gdzie poświęcił statuę Chrystusa Króla Wszechświata.

Papież na Okęciu w towarzystwie prezydenta Lecha Kaczyńskiego z małżonką i prymasa Polski kard. Józefa Glempa

Benedykt XVI na Błoniach krakowskich podczas swojej pielgrzymki do Polski

25 maja 2002 udzielił w Radomiu sakry biskupiej nowo mianowanemu biskupowi radomskiemu Zygmuntowi Zimowskiemu, który przez wiele lat był jego współpracownikiem w kongregacji. 10 maja 2003 był legatem papieskim podczas uroczystości 750-lecia kanonizacji św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Krakowie oraz w Szczepanowie.

W dniach 25-28 maja 2006 odbyła się pielgrzymka papieża Benedykta XVI do Polski. Papież odwiedził Warszawę, Kraków, Wadowice, Oświęcim, Kalwarię Zebrzydowską i Częstochowę. Był to jego dziewiąty pobyt w Polsce, ale pierwszy jako głowy kościoła katolickiego.

[edytuj] Korespondencja z papieżem

Papież jest drugim (po Janie Pawle II) papieżem, do którego można wysłać wiadomość e-mail. Adres jest inny dla każdego z języków watykańskiej witryny WWW. Dla listów w języku angielskim jest to (dla listów w innych językach należy wpisać przed znakiem @: niem. – benediktxvi, franc. – benoitxvi, wł. – benedettoxvi; nie ma odrębnego adresu dla listów po polsku).

[edytuj] Pielgrzymki duszpasterskie na terenie Włoch

Lp.	Data pielgrzymki	Państwo	Odwiedzone miasta	Cel
1	29 maja 2005	Włochy	Bari	Zakończenie Kongresu Eucharystycznego
2	1 września 2006	Włochy	Manoppello	Nawiedzenie sanktuarium Volto Santo
3	19 października 2006	Włochy	Werona	Udział w IV Ogólnokrajowym Kongresie Kościelnym

[edytuj] Zagraniczne pielgrzymki duszpasterskie

Lp.	Data pielgrzymki	Państwo	Odwiedzone miasta	Cel
1	18 – 21 sierpnia 2005	Niemcy	Kolonia	XX Światowe Dni Młodzieży w Kolonii
2	25 – 28 maja 2006	Polska	Warszawa Częstochowa Kraków Wadowice Kalwaria Zebrzydowska Oświęcim	Podróż apostolska do ojczyzny Poprzednika
3	8 – 9 lipca 2006	Hiszpania	Walencja	V Światowe Spotkanie Rodzin
4	19 lipca 2006	Szwajcaria	Przełęcz św. Bernarda	Niezapowiedziana wizyta w klasztorze bernardyńskim na Przełęczy świętego Bernarda w szwajcarskiej części Alp podczas jego wypoczynku w Dolinie Aosty
5	9 – 14 września 2006	Niemcy	Monachium Ratyzbona Altötting	Pielgrzymka do rodzinnych stron Papieża
6	28 listopada – 1 grudnia 2006	Turcja	Ankara Izmir Efez Stambuł	Podróż apostolska Spotkanie z ekumenicznym Patriarchą Konstantynopola Bartłomiejem I
pielgrzymki planowane
7	2007	Włochy	Pawia	Nawiedzenie grobu św. Augustyna
7	2007	Izrael	Tel Awiw (?) Jerozolima (?)	Pielgrzymka do Ziemi Świętej
8	przełom maja-czerwca 2007	Brazylia Wenezuela Meksyk Stany Zjednoczone	Aparecida (?) Caracas Mexico City (?) Nowy Jork	Konferencja Generalna Episkopatów Ameryki Łacińskiej, Oddanie hołdu ofiarom zamachów terrorystycznych z 11 września 2001
9	17 czerwca 2007	Włochy	Asyż	Nawiedzenie ośrodka kultu św. Franciszka
10	5-9 września 2007	Czechy Austria	Praga Brno Mariazell	Uczestnictwo w obchodach z okazji jubileuszu 850-lecia sanktuarium maryjnego
11	15 czerwca – 22 czerwca 2008	Kanada	Québec	IL Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny
11	15 – 20 lipca 2008	Australia	Sydney	XXIII Światowe Dni Młodzieży
12	2009	Meksyk	Meksyk	VI Światowe Spotkanie Rodzin

[edytuj] Publikacje Josepha Ratzingera

Werte in Zeiten des Umbruchs, Freiburg im Breisgau 2005
Unterwegs zu Jesus Christus, Augsburg 2003.
Glaube – Wahrheit – Toleranz. Das Christentum und die Weltreligionen, 2. Aufl., Freiburg i. Brsg. 2003. (wyd. polskie Wiara Prawda Tolerancja. Chrześcijaństwo a religie światowe, ISBN 8372248281, Kielce 2004)
Gott ist uns nah. Eucharistie: Mitte des Lebens. Hrsg. von Horn, Stephan Otto/ Pfnür, Vinzenz, Augsburg 2001.
Gott und die Welt. Glauben und Leben in unserer Welt. Ein Gespräch mit Peter Seewald, Köln 2000. (wyd. polskie Bóg i świat z kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Peter Seewald, ISBN 8324001077, Kraków 2001; wyd. II ISBN 8324005927, Kraków 2005)
Der Geist der Liturgie. Eine Einführung, 4. Aufl., Freiburg i. Brsg. 2000. (wyd. polskie Duch liturgii, Poznań 2002)
Vom Wiederauffinden der Mitte. Texte aus vier Jahrzehnten, Freiburg i. Brsg. 1997.
Salz der Erde. Christentum und katholische Kirche an der Jahrtausendwende. Ein Gespräch mit Peter Seewald, ISBN 3-453-14845-2, Wilhelm Heyne Verlag, München, 1996. (wyd. polskie Sól ziemi. Chrześcijaństwo i Kościół katolicki na przełomie tysiącleci, ISBN 837006583X, Kraków 1997; wyd. II ISBN 8324005854, Kraków 2005)
Wahrheit, Werte, Macht. Prüfsteine der pluralistischen Gesellschaft, Freiburg/ Basel/ Wien 1993.
Zur Gemeinschaft gerufen. Kirche heute verstehen, Freiburg/ Basel/ Wien 1991.
Auf Christus schauen. Einübung in Glaube, Hoffnung, Liebe, Freiburg/ Basel/ Wien 1989.
Abbruch und Aufbruch. Die Antwort des Glaubens auf die Krise der Werte, München 1988.
Kirche, Ökumene und Politik. Neue Versuche zur Ekklesiologie [Robert Spaemann zum 60. Geburtstag zugeeignet], Einsiedeln 1987.
Politik und Erlösung. Zum Verhältnis von Glaube, Rationalität und Irrationalem in der sogenannten Theologie der Befreiung (= Rheinisch-Westfälische Akademie der Wissenschaften: G (Geisteswissenschaften), Bd. 279), Opladen 1986.
Theologische Prinzipienlehre. Bausteine zur Fundamentaltheologie (= Wewelbuch, Bd. 80), München 1982.
Das Fest des Glaubens. Versuche zur Theologie des Gottesdienstes, 2. Aufl., Einsiedeln 1981.
Eschatologie, Tod und ewiges Leben, Leipzig 1981. (wyd. polskie Eschatologia, śmierć i życie wieczne, Poznań 1985)
Glaube, Erneuerung, Hoffnung. Theologisches Nachdenken über die heutige Situation der Kirche. Hrsg. von Kraning, Willi, Leipzig 1981.
Umkehr zur Mitte. Meditationen eines Theologen, Leipzig 1981.
Zum Begriff des Sakramentes (= Eichstätter Hochschulreden, Bd. 79), München 1979.
Die Tochter Zion. Betrachtungen über den Marienglaube der Kirche, Einsiedeln 1977.
Der Gott Jesu Christi. Betrachtungen über den Dreieinigen Gott, München 1976.
Das neue Volk Gottes. Entwürfe zur Ekklesiologie (Topos-Taschenbücher, Bd. 1) Düsseldorf 1972.
Die Einheit der Nationen. Eine Vision der Kirchenväter (= Bücherei der Salzburger Hochschulwochen), Salzburg u.a. 1971.
Das Problem der Dogmengeschichte in der Sicht der katholischen Theologie (= Arbeitsgemeinschaft für Forschungen des Landes Nordrhein-Westfalen: Geisteswissenschaften, Bd. 139), Köln u.a. 1966.
Die letzte Sitzungsperiode des Konzils (= Konzil, Bd. 4), Köln 1966.
Ereignisse und Probleme der dritten Konzilsperiode (= Konzil, Bd. 3), Köln 1965.
Die erste Sitzungsperiode des Zweiten Vatikanischen Konzils. Ein Rückblick (= Konzil, Bd. 1), Köln 1963.
Das Konzil auf dem Weg. Rückblick auf die 2. Sitzungsperiode des 2. Vatikanischen Konzils (= Konzil, Bd. 2), Köln 1963.
Die christliche Brüderlichkeit, München 1960.
Die Geschichtstheologie des heiligen Bonaventura (Habilitationsschrift), München u.a. 1959.
Volk und Haus Gottes in Augustins Lehre von der Kirche (= Münchner theologische Studien 2/7, zugl. München, Univ., Diss., 1951.), München 1954.
Dogma und Verkündigung
Einführung in das Christentum, München 1968. (wyd. polskie Wprowadzenie w chrześcijaństwo, ISBN 8370062601, Kraków 1994)