Wetenschap
 |
Portaal Wetenschap & Technologie |
Wetenschap is de benaming voor het weten van de mens, voor de georganiseerde kennis in de samenleving, en voor de organisatie van de wetenschap.
Inhoud |
[bewerk] Algemeen
Het Angelsaksisch begrip 'Science' is rechtstreeks afkomstig van het Latijns 'scientia', wat 'kennis' betekent. Het Nederlandse begrip 'wetenschap' stamt volgens de Van Dale uit 1300, en deze term is van Germaanse oorsprong.
Heel in het algemeen kan er ook over wetenschap gesproken worden als 'het weten', of 'de kennis'. Deze kennis kan op drie manieren tot stand komen: vanuit de ratio (het verstand), vanuit empirie (de ervaring, het experiment) of vanuit het correcte gebruik van wetenschappelijk onderzoek.
[bewerk] Wetenschappelijke methode
Zie wetenschappelijke methode voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Voor wetenschappelijk onderzoek hanteert men bepaalde wetenschappelijke criteria en onderzoeksmethoden. De studie van wetenschap en de wetenschappelijke methode heet wetenschapsfilosofie. De methode die het meest gangbaar is, is maken van falsificeerbare modellen op basis van empirie, zoals dat werd geformuleerd door Karl Popper.
De wetenschappelijke methode bestaat uit drie stappen die eigenlijk een zich herhalend proces beschrijven:
- Begin met een (of meer) waarneming(en)
- Stel een theorie op om de waarneming te verklaren
- Uit de theorie volgen voorspellingen over andere waarnemingen. Controleer de voorspellingen. Als er een niet klopt, ga terug naar stap 1 om een nieuwe theorie op te stellen.
In een voorbeeld ziet dat er als volgt uit:
- Waarneming: Een kopje dat je laat vallen, valt altijd naar de grond
- Theorie: Alles wat je laat vallen, valt naar de grond.
- Testen: Bijna alles valt naar de grond.
Maar omdat een heliumballon niet naar de grond valt, moet stap 1 worden uitgebreid met de heliumballonnen, stap 2 met de invloed van de atmosfeer en een verklaring waarom de ballon stijgt en de rest valt. Bij stap 3 kan een val-experiment worden gedaan met de heliumballon in een vacuüm. Als geconstateerd wordt dat de heliumballon 'gewoon' valt, begint het proces weer bij een uitbreiding van stap 1, enzovoort.
[bewerk] Wetenschappelijke revolutie
Zie wetenschappelijke revolutie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De wetenschappelijke methode impliceert dat wetenschappelijke modellen verworpen kunnen worden als ze worden tegen gesproken door de waarnemingen. In de jaren '60 kwam Thomas Kuhn met een theorie over wetenschappelijke revoluties. Kuhn beschrijft hoe een wetenschap een stelsel is van axioma's en definities en hij noemt zo'n stelsel een paradigma. Door nieuwe waarnemingen kan een paradigma dusdanig veranderd moeten worden dat het moeten worden achter gelaten, omdat het niet meer functioneert. Een goed voorbeeld hiervan is de overgang in de natuurkunde van de klassieke mechanica naar de quantummechanica.
Sommige post-moderne wetenschapsfilosofen gaan ervan uit dat de 'waarheid' niet gekend kan worden. Sociaal constructivisten gaan ervan uit dat de 'waarheid' een sociaal construct is, oftewel: de waarheid wordt door een groep mensen bepaald (en hoeft dus ook niet voor iedereen hetzelfde te zijn). Post-normale wetenschap beschrijft het zoeken naar de waarheid in termen van kwaliteit en integriteit.
[bewerk] Indeling van de wetenschappen
Verschillende indelingen van de wetenschap zijn mogelijk, hieronder worden verschillende onderscheidingen besproken.
[bewerk] Fundamenteel versus toegepast
Zie fundamentele wetenschap voor het hoofdartikel over dit onderwerp. Zie toegepaste wetenschap voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De manier waarop men in de wetenschap kennis verzamelt, valt te onderscheiden in fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, wat streeft naar verdieping en uitbreiding van kennis) en toegepast wetenschappelijk onderzoek, wat gericht is op praktische doeleinden. Een voorbeeld van fundamenteel onderzoek is bijvoorbeeld theoretische natuurkunde, een voorbeeld van toegepast onderzoek is kunstmatige intelligentie.
[bewerk] Empirisch versus normatief
Zie empirische wetenschap voor het hoofdartikel over dit onderwerp. Zie normatieve wetenschap voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De wetenschappelijke methode zoals hierboven beschreven is een methode die alleen opgaat voor empirische wetenschap die zich baseert op waarnemingen. Voorbeelden hiervan zijn natuurkunde, biologie en sociologie. Naast empirische wetenschap bestaat er ook een andere soort wetenschap: de normatieve wetenschappen. Hiertoe worden bijvoorbeeld vakgebieden als filosofie, rechtswetenschap en soms ook economie gerekend.
Als een wetenschap bestaat uit het stellen van normen en opvattingen maakt dat die wetenschap normatief. De wetenschappelijke methode zelf is hier een voorbeeld van. Deze theorie stelt een methode voor om naar wetenschap te kijken. En uit deze opvatting vloeit een manier van handelen voort. De methode zelf kan niet op basis van empirische experimenten worden weerlegd. De norm kan alleen worden bediscussieerd, wat dan ook uitvoerig gebeurd is in de wetenschapsfilosofie. Ook in de rechtswetenschap worden normen gesteld en bediscussieerd, bijvoorbeeld normen voor de strafmaat of over redelijkheid.
Er zijn mensen die alleen empirische wetenschap tot de echte wetenschap rekenen, omdat je volgens hen alleen op basis van experimenten betrouwbare kennis kunt krijgen. Deze stroming heet in de filosofie empirisme.
[bewerk] Zie ook:
- Exacte wetenschappen
- Formele wetenschap
- Geesteswetenschappen
- Natuurwetenschap
- Pseudo-wetenschap
- Sociale wetenschappen
- Theorie
- Wetenschapsfilosofie
- Esoterie
- Exoterie
