Wetenschop
From Wikipedia
Wetenschop i all dat, wat de Minschen rutkreegen hebbt över Minsch un Natur. Nieget Weten kriggt de Wetenschop dör de Forschung. Wat dormit rutkregen ward, mutt den so opschrewen warrn, dat anner Lü dor ook rankümmt. Dat heet besünners in Böker un wetenschoplich Tiedschriften. Dör de Lehr ward dat Weten wiedergewen, besünners an de Universitäten.
För de Wetenschop hett sick - as dat Karl Popper formuleert hett - inbörgert, dat
- toerst een Hypothese formuleert ward. Dat is een Idee, wo wat sien kann. Obers noch nich bewiesen.
- denn mutt wiederforscht warrn, dat dor Botter bi de Hypothese kümmt.
- denn kann ut de Hypothese een Theorie warrn.
- de Theorie mutt so formuleert warrn, dat se vun anner Lü pröövt warrn kann. Dat heet, dat se verifizeert oder falsifizeert warrn kann.
Wetenschoplich Arbeet mutt sick an besünners Kriterien holln:
- Objektivität: twüschen Person un Saak ünnerscheeden
- Reliabilität: Toverlässig in Forschung un Darstellen sien.
- Validität: Wat rutkregen war, authentisch belegen
Wetenschop geiht faaken na düsse Schritt för sick:
- Wunnerwarken över wat, wat een sick noch nich klor moken kann
- Nakieken, woans sick dat mit een Phänomen verhollt un dat nipp un nau opschreewen.
- Sammeln un Ordnen vun Material
- systematisch Experimenteern as Fraag an de Natur. Dorbi mööt de Experimente so dokumenteert warrn, dat jedereen se (tominns in't Prinzip) namoken kann un dorbi to dat sülvige Ergebnis kümmt. Dat güldet besünners för de Natuurwetenschoppen
- Opstellen vun Hypothesen un Theorien
- Bewies oder vun de Theorien oder Nawies, dat se falsch sünd
- de niegen Erkenntniss opschreewen un in Tiedschriften un Beukers openbar moken.
De modernen wetenschoplich Methoden geiht trüch op Francis Bacon.
[Ännern] Indelen vun de Wetenschoppen
In de ole Tied wöör de Indeelen na de söben Künst (lat. Artes). Dor weer ook de Astrologie bi, de hüüt Astronomie heet. Obers ok de Mathematik, de Philosophie, de Rhetorik.
Ook in de anfangen Niege Tied weer Wetenschop noch nich so opdeelt as hüüt. De Wetenschopler harrn sick üm verscheeden Rebeden kümmert, so as Leonardo da Vinci un Gottfried Wilhelm Leibniz.
Hüüt warrn de Wetenschoppen faaken so indeelt:
- Natuurwetenschoppen, t.B.
- Ingenieurswetenschoppen, t.B.
- Buingeneurswesen
- Schippbuingeneurswesen
- Geisteswetenschoppen, t.B.
- Sellschopswetenschoppen, t.B.
- Juristeree
- Wertschapswetenschoppen
- Soziologie
- Politologie
