Sociaal-Democratische Partij (Roemenië)
 |
|
De Sociaal-Democratische Partij (Roemeens: Partidul Social Democrat), is een Roemeense politieke partij.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Aan het einde van de negentiende eeuw werd er in Roemenië een sociaal-democratische partij gesticht onder de naam Roemeense Sociaal-Democratische Werkerspartij. Deze partij ging in april 1899 echter ter ziele als gevolg van een conflict tussen de reformistische vleugel en de orthodox marxistische vleugel. De reformisten stonden samenwerking met de linkse burgerlijke partij voor, zoals de Nationaal-Liberale Partij, terwijl de orthodoxe marxisten iedere samenwerking met de burgerlijke partijen afwees. De orthodoxe marxisten richtten de Socialistische Unie van Roemenië (Uniunea Socialistă din România) op. Deze USdR was uitsluitend actief in Boekarest en kende een bescheiden aanhang. In februari 1910 werd de Sociaal-Democratische Partij van Roemenië (Partidul Social Democrat din România) opgericht. Deze PSDR had een praktisch gericht programma, zoals rechten voor de arbeiders en de verbetering van het onderwijs. De PSDR was ook pacifistisch van aard. De PSDR was aangesloten bij de Tweede Internationale.
Het pacifisme van de PSDR leidde er toe dat de partij de militaire campagne van het Roemeense leger in de Tweede Balkanoorlog tegen Bulgarije (1913) afwees alsook oppositie voerde tegen Roemenië's deelname aan de Eerste Wereldoorlog (1916). Vanwege haar pacifistische opstelling werd de PSDR in augustus 1916 van regeringswege verboden.
In november 1918, toen de Eerste Wereldoorlog was geëindigd, werd door oudleden van de PSDR de Socialistische Partij van Roemenië (Partidul Socialista din România) opgericht die bij de verkiezingen in november 1919 7 zetels in het parlement veroverde. Ook binnen de PSR kwam het snel tot een scheuring. Een meerderheid van de PSR-leden kwam onder invloed van het Bolsjewisme in Rusland en er werd in 1922 besloten de partij om te dopen in de Socialistische-Communistische Partij (Partidul Socialist-Communist), later Roemeense Communistische Partij (Partidul Comunist din România) geheten. Een kleine minderheid ging echter niet akkoord met de naamsverandering en besloot verder te gaan onder de PSR. De PCdR werd in 1924 verboden en het leiderschap van de partij werd vervolgd. De PSR bleef echter bestaan en nam algauw de naam Federatie van Roemeense Socialistische Partijen (Federaţia Partidelor Socialiste din România) aan.
In mei 1926[1] gingen de FPSR en andere, kleinere, sociaal-democratische partijen op in de Sociaal-Democratische Partij (Partidul Social Democrat). De PSD werd lid van de Socialistische Internationale. In 1933 scheidde een groep rond Gheorghe Cristescu zich van de PRC af en ging een fusie aan met de Sociaal-Democratische Partij. De voorzitter van de PSD werd Constantin Titel Petrescu. In 1938 werden op last van koning Carol II alle politieke partijen verboden. Daar voor in de plaats kwam het Front voor Nationale Renaissance (FRN). De PSD leidde daarna een illegaal bestaan en bevocht en het fascisme van de IJzeren Garde (aan de macht sinds 1940) en de dictatuur van maarschalk Ion Antonescu bestreed. Toen Ion Antonescu het Roemeense leger tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de zijde van de As-mogendheden liet strijden, namen de illegale, doch vreedzame verzetsactiviteiten, van de PSD tegen de regering toe. De PSD verbond zich met de Nationale Boerenpartij, de Nationaal-Liberale Partij en de Roemeense Communistische Partij tot de verzetsbeweging Nationaal Democratisch Blok.
[bewerk] Samenwerking met de communisten
In 1944 steunde de PSD de staatsgreep van koning Michael waarbij Antonescu werd afgezet. De PSD werd hierna weer een legale politieke partij. In 1944 vormden de PSD en de PRC het Unitaire Werkersfront (Frontul Unic Muncitoresc) om de activiteiten van de beide linkse partijen te coördineren. Ofschoon de samenwerking tussen de twee linkse partij natuurlijk leek, was dit het toch niet helemaal. De PSD stond immers bekend als pro-Westers en de PRC als pro-Russisch. Direct na de stichting van het Unitair Werkersfront begonnen er onder Lucreţiu Pătrăşcanu (PRC) besprekingen met andere antifascistische partijen om tot een volksfront te komen. Dit volksfront, onder de naam Nationaal Democratisch Front (Frontul Naţional Democrat, FND), ontstond in februari 1945. De sociaaldemocraten begonnen zich binnen het FND te roeren en beschuldigden het FND er van een werktuig van de communisten te zijn. In oktober 1945 verliet de PSD het FND. Procommunistische elementen binnen de partij verlieten in maart 1946 de partij en sloten zich opnieuw aan bij het FND. Het restant van de PSD, dat buiten het FND bleef, kreeg de naam Onafhankelijke Sociaal-Democratische Partij (Partidul Social Democrat Independent). Bij de Roemeense parlementsverkiezingen van november 1946 behaalde het FND een grote verkiezingsoverwinning (73,3% van de stemmen), de PSD kreeg maar 1% van de stemmen. Titel Petrescu en andere sociaaldemocraten, alsmede leden van andere oppositiepartijen, meenden dat er geknoeid was met de uitslag.
De PSD accepteerde in 1947 het marxisme-leninisme als leidende ideologie en fuseerde in november met de PRC tot de Roemeense Werkerspartij (Partidul Muncitoresc Român). Hierdoor ontstond een eenheidspartij van de werkende klasse. De PSDI werd verboden en Titel Petrescu en andere sociaaldemocraten die tegen de fusie met de communisten waren werden gearresteerd en opgesloten.
[bewerk] Na 1989
Na de val van dictator Nicolae Ceausescu en het communisme in Roemenië in december 1989, ontstonden er diverse sociaal-democratische partijen in Roemenië zoals de Roemeense Sociaal-Democratische Partij (Partidul Social Democrat România) en het Front voor Nationale Redding (Frontul Salvării Naţionale). Deze laatste bestond vooral uit excommunisten. In 1992 viel het FSN in tweeën uiteen in het Democratisch Front voor Nationale Redding (Frontul Democrat al Salvării Naţionale) en de Democratische Partij (Partidul Democrat). De PD vormde in 1996 een alliantie met de Roemeense Sociaal-Democratische Partij, die echter in 1998 uiteen viel.
Op 10 juli 1993 fuseerde het Democratisch Front voor Nationale Bevrijding met een deel van de Sociaal-Democratische Partij van Roemenië, de Republikeinse Partij en de Coöperatieve Partij tot de Partij van Sociaaldemocratie in Roemenië (Partidul Democraţiei Sociale din România). De PDSR en de PSDR ging in 2000 een coalitie aan onder premier Adrian Năstase (PDSR). Op 16 juni 2001 fuseerden de PSDR en de PDSR tot de Sociaal-Democratische Partij (Partidul Social Democrat), thans de grootste partij in het Roemeens parlement.
Op 28 november 2004 werden er in parlementsverkiezingen gehouden in Roemenië. Voor die gelegenheid hadden de PSD en de centrum-rechtse Humanistische Partij van Roemenië (PUR) zich met elkaar verbonden onder de naam Nationale Unie PSD + PUR. De Nationale Unie won de verkiezingen en kreeg 132 zetels in de Kamer van Afgevaardigden (lagerhuis) en 57 zetels in de Senaat (hogerhuis). Adrian Năstase, de leider van de PSD stelde zich daarop namens de Nationale Unie kandidaat voor de presidentsverkiezingen. Bij de eerste ronde van de presidentsverkiezingen op 29 november 2004 behaalde Năstase 40,94% van de stemmen, zijn voornaamste tegenstander Băsescu van de Alliantie van Recht en Waarheid bleef steken op 33,92% van de stemmen. Omdat geen van beide kandidaten een meerderheid had behaald volgde op 13 december 2004 een tweede ronde. Nu verkreeg Băsescu 51,23% van de stemmen en Nastăse 48,77% van de stemmen en had Băsescu de verkiezingen dus gewonnen. Kort daarop viel de Nationale Unie uit elkaar en besloot de PUR samen met de Alliantie van Recht en Waarheid en de Democratische Unie van Hongaren in Roemenië een regering te vormen. Door deze stunt van de PUR werd de PSD tot de oppositie veroordeeld.
In 2005 besloot de PSD om over te gaan op een reformistische koers, Nastăse, de partijvoorzitter werd met de oude garde aan de kant geschoven en op 21 april 2005 werd de hervormingsgezinde Mircea Geoană tot voorzitter van de PSD gekozen.
[bewerk] Voorzitters van de PSD
- Adrian Năstase — 2000 - 2005
- Mircea Geoană — 2005 - heden
[bewerk] Verkiezingsresultaten 1992-heden
 Zetelverdeling 2000-heden |
| 1992: 1171 |
| 1996: 912 |
| 2000: 1492 |
| 2004: 113 |
- 1 Democratisch Front voor Nationale Redding
- 2 Partij van Sociaaldemocratie in Roemenië
[bewerk] Verwijzing
- ↑ [Volgens andere bronnen mei 1927]
[bewerk] Zie ook:
- Front voor Nationale Redding
- Democratisch Front voor Nationale Redding
- Roemeense Sociaal-Democratische Partij
- Sociaal-Democratische Partij van Roemenië
- Adrian Năstase
- Mircea Geoană
