Nationaal-Liberale Partij (Roemenië)
 |
|
De Nationaal-Liberale Partij (Roemeens: Partidul Naţional Liberal), is een Roemeense politieke partij. De PNL is na de Sociaal-Democratische Partij de grootste partij in het Roemeense parlement. De PNL vormt samen met de centrum gerichte Democratische Partij (PD) de Alliantie van Recht en Waarheid (DA). Bij de parlementsverkiezingen van 28 november 2004 verkreeg de DA 112 zetels in de Kamer van Afgevaardigden en 49 zetels in de Senaat. De door de sociaal-democratische PSD gedomineerde Nationale Unie PSD + PUR veroverde echter meer zetels in zowel de Kamer als de Senaat.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
De Nationaal-Liberale Partij is de oudste partij van Roemenië en werd op 24 mei 1875 opgericht in Boekarest. Reeds voor die tijd bestond er al een krachtige liberale fractie in het parlement. De nieuwe partij kwam onderleiding te staan van Ion Constantin Brătianu, een bojaar en premier van Roemenië in 1868. De partij kreeg veel aanhang onder handelaars, industriëlen, stedelijke middenklasse, alsook veel grootgrondbezitters. De partij steunde vanaf het begin van haar bestaan de industrialisatie. Hoewel niet afwijzend tegenover buitenlands kapitaal, zette men zich vooral voor het creeëren van een eigen, Roemeense kapitaalkrachtige klasse. In haar beginjaren zette de PNL zich in voor gelijke burgerrechten voor Moslims en Joden, iets wat weerstand opriep onder een deel van de bevolking. Gedurende de negentiende, en het begin van de twintigste eeuw, bestond er grote rivaliteit tussen de in 1880 opgerichte Conservatieve Partij en de Nationaal-Liberale Partij. Afwisselend waren de conservatieven en liberalen aan de macht.
Na de eeuwwisseling streefde de PNL ook de invoering van een democratisch gekleurde grondwet in (De partij was echter tegen democratie in de moderne zin van het woord). Door de Roemeense Boerenopstand van 1907 verzwakte de Conservatieve Partij danig, de Nationaal-Liberalen wisten zich te handhaven, door enigszins tegemoet te komen aan de eis van de boeren, namenlijk het breken van de macht van de pachters[1]. De liberale regeringen die na 1907 aan de macht waren voerden verdeelden wat land onder de boeren en drongen er bij de bojaren op aan wat meer zorg te dragen voor hun landerijen.
In de aanloop van de Eerste Wereldoorlog was Ion I.C. Brătianu premier. Hij was de zoon van Ion Constantin Brătianu en tevens voorzitter (sinds 1909) van de PNL. De PNL, waarvan veel leden pro-Frans waren, wilden aan de zijde van de Entente deelnemen aan de Eerste Wereldoorlog om zo Transsylvanië te veroveren. De koning, Ferdinand I en Brătianu wilden echter wachten met deelname tot op gunstig moment. In 1916 vonden koning en premier de tijd rijp en Roemenië deed haar intrede in de oorlog. De oorlog verliep aanvankelijk niet zoals verwacht en begin 1918 sloot Roemenië een afzonderlijke vrede met de Centralen (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije etc.), maar in oktober wist het Franse leger onder generaal François Franchet d'Esperey de legers van de Centralen uit Roemenië te verdrijven. In 1919 werden Roemenië en Transsylvanië (Zevenburgen) met elkaar verenigd tot het Koninkrijk Groot-Roemenië. Het belangrijkste oorlogsdoel van de PNL was bereikt. De Conservatieve Partij, die zich verzet had tegen deelname aan de oorlog aan de zijde der Entente, verdween van het politieke toneel.
[bewerk] Afscheidingen
Ion I.C. Brătianu bleef tot zijn dood in 1927 de onbetwiste leider van de PNL. Daarna begon een periode van problemen voor de PNL. Ten eerste was er de opkomst van de Nationale Boerenpartij (PNT) en ten tweede waren er de interne partijtwisten. In 1929 scheidde een groep onder Ion Florescu zich van de PNL af en nam de naam "Vrije Mens" aan. In 1930 scheidde een groep onder Gheorghe Brătianu zich van de PNL af en nam de naam PNL - Gheorghe I. Brătianu aan. Deze afsplitsing van de PNL verkreeg steun van professoren, intellectuelen en de middenklasse en was zeer monarchistisch. In 1931 vond er nog een afscheiding plaats, de Liberaal-Democratische Partij. In 1938 ging de PNL - Gheorghe I. Brătianu weer op in de PNL.
Nadat in 1930 prins Carol koning van Roemenië was geworden onder de naam Carol II van Roemenië. Koning Carol II lag regelmatig overhoop met Iuliu Maniu van de Nationale Boerenpartij, die regelmatig premier was, en gaf openlijk blijk van zijn voorkeur voor de PNL. Gheorghe Tătărescu, een vertrouweling van de koning, was 1934 tot 1937 premier. Na de instelling van de koninklijke dictatuur in 1938 werden alle partijen verboden en werd het Front voor Nationale Renaissance (FRN) opgericht als eenheidspartij. Constantin I.C. Brătianu, de voorzitter van de PNL, protesteerde tegen het verbod op politieke partijen, maar ondernam verder geen acties. Enkele invloedrijke politici van de PNL, waaronder Tătărescu stapten over naar het FRN.
[bewerk] PNL opgeheven
Constantin I.C. Brătianu hielp in september 1940 maarschalk Ion Antonescu aan de macht komen, maar zag algauw in dat dit een grote fout was. Tijdens de fascistische dictatuur, die van 1940 tot 1944 duurde koos Roemenië de zijde van de As-mogendheden. In juni 1944 sloot de PNL zich aan bij het door de communisten gedomineerde antifascistische Nationaal Democratisch Blok. In 1944 pleegde koning Michael I met hulp van antifascistische krachten, w.o. de PNL, de macht en zette Antonescu af. Er werd een regering gevormd waarin, naast liberalen en nationale boeren, ook communisten zitting hadden. In september 1944 traden zowel de PNL en de PNT uit het Nationaal Democratisch Blok uit onvrede over de macht van de Roemeense Communistische Partij (RCP). Zowel de PNL en de PNT vochten voor de terugkeer van de democratie, maar slaagde hier niet in. In 1947 werd de Roemeense Volksrepubliek uitgeroepen en werden de activiteiten van de niet-communistische partijen gestaakt.
[bewerk] Heroprichting van de PNL
In december 1989 werd de PNL opnieuw opgericht. Radu Câmpeanu werd in 1990 tot voorzitter van de PNL gekozen. De partij maakte deel uit van het kabinet Stolojan. Daarna was het onderdeel van de Roemeense Democratische Conventie (1992-2000), en hierdoor onderdeel van de kabinetten Ciorbea, Dejeu, Vasile, Athanasiu en Isărescu. Op advies van Valeriu Stoica, oudvoorzitter van de PNL, werd in september 2003 de Alliantie van Recht en Waarheid (DA), een alliantie die naast de PNL ook uit de centrum gerichte Democratische Partij (PD) bestaat.
Bij de parlementsverkiezingen van 28 november 2004 werd de DA tweede, vlak achter door de sociaaldemocraten gedomineerde Nationale Unie PSD + PUR (Sociaal-Democratische Partij en Humanistische Partij van Roemenië [conservatieven]). Toen de tweede ronde presidentsverkiezingen van 13 december 2004 verrassend gewonen door DA-kandidaat Traian Băsescu[2], die Adrian Năstase van de Nationale Unie versloeg. Hierop verliet de PUR de Nationale Unie om zich bij de DA aan te sluiten. Op 29 december 2004 werd er een kabinet gepresenteerd onder Călin Popescu-Tăriceanu (PNL) bestaande uit de PNL, de PUR en de Democratische Unie van Hongaren in Roemenie (UDMR).
[bewerk] Ideologie
De PNL is een conservatief-liberale partij die de doctrine van het economisch liberalisme aanhangt. De partij is voorstander van een vrije markteconomie (dit blijkt onder andere aan de invoering van de Vlaktaks door de huidige regering) en de privatisering van de staatsbedrijven.
In morale en religieuze kwesties neemt de PNL meestal een neutraal standpunt in.
[bewerk] Voorzitters
- Radu Câmpeanu — 1990 - 1993
- Mircea Ionescu-Quintus — 1993 - 2001
- Valeriu Stoica — 2001 - 2002
- Todor Stolojan — 2002 - 2004
- Călin Popescu-Tăriceanu — 2004 - heden
[bewerk] Verkiezingsuitslagen Kamer van Afgevaardigden 1990-heden
 Zetelverdeling 1990-heden |
| 1990: 29 |
| 1992: ? |
| 1996: ? |
| 2000: 30 |
| 2004: 64 |
[bewerk] Verwijzingen
[bewerk] Zie ook:
[bewerk] Externe link:
- (ro) Officiële website
