Salpeterzuur

Salpeterzuur
Chemische formule en molecuulmodel
Structuurformule van Salpeterzuur



Algemeen
Molecuulformule	H N O₃
Smiles
IUPAC
Andere namen
CAS-nummer	7697-37-2
EINECS-nummer
EG-nummer
VN-nummer
Beschrijving	Sterk zuur, zeer corrosieve vloeistof
Vergelijkbaar met	Salpeterigzuur
Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen

Carcinogeen
Hygroscopisch
Risico (R) en veiligheid (S)	R-zinnen: R8, R35 S-zinnen: S1/2, S23, S26, S36, S45
Omgang	Uiterst voorzichtig behandelen, draag zuurbestendige handschoenen en een gezichtsmasker
Opslag	In een afgesloten glazen fles in een goed geventileerde ruimte. Let op: reageert heftig met basen en metalen
ADR-klasse
MAC-waarde	2 ml/m³
LD₅₀ (ratten)	mg/kg
LD₅₀ (konijnen)	mg/kg
MSDS-fiches
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand	vloeibaar
Kleur	kleurloos tot geel
Dichtheid	1,58 g/cm³
Molmassa	63 g/mol
Smeltpunt	-42 °C
Kookpunt	86 °C
Vlampunt	°C
Zelfontbrandingstemperatuur	°C
Dampdruk	Pa
Andere eigenschappen
Oplosbaarheid in water	g/L
Goed oplosbaar in	water
Slecht oplosbaar in
Onoplosbaar in
Dipoolmoment	D
Viscositeit	Pa·S
Kristalstructuur
Δ_fG^o_g	kJ/mol
Δ_fG^o_l	kJ/mol
Δ_fG^o_s	kJ/mol
Δ_fH^o_g	kJ/mol
Δ_fH^o_l	kJ/mol
Δ_fH^o_s	kJ/mol
S^o_{g, 1 bar}	J/mol·K
S^o_{l, 1 bar}	J/mol·K
S^o_s	J/mol·K
C^o_p,m	J/mol·K
Evenwichtsconstanten
Klassieke analyse
Spectra
Waar mogelijk zijn SI-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaard omstandigheden gebruikt (298,15K of 25°C, 1 bar)

Salpeterzuur HNO₃ is een sterk zuur dat veel technische toepassingen kent.

Men kan het zuur opgebouwd denken uit stikstofpentoxide N₂O₅ en water H₂O. Het stikstofatoom is daarom in zijn hoogste oxidatietoestand (+5) en de verbinding is naast een sterk zuur ook een sterke oxidator.

Het is volledig mengbaar met water en dissocieert daarin:

HNO₃ => H⁺ + NO₃^-

Zouten van salpeterzuur worden nitraten genoemd. Zij zijn in het algemeen goed in water oplosbaar. Dit maakt salpeterzuur een uitstekend middel om metalen in oplossing te doen gaan. Bij onedele metalen is het het zure proton dat voor het in oplossing gaan verantwoordelijk is. Bij edelere metalen zoals koper is het de nitraatgroep die als oxidator optreedt.

[bewerk] Gebruik

Een metaal als goud gaat niet in oplossing in salpeterzuur, maar wel in een mengsel van salpeterzuur en zoutzuur, aqua regia (ook wel koningswater genoemd). Een mengsel van geconcentreerd zwavelzuur en salpeterzuur wordt nitreerzuur genoemd.

Verder:

bij raketten, als oxidator;
grondstof (nitraat) voor springstof en kunstmeststof, na neutralisatie van het zuur met een base;
als grondstof van zilvernitraat;
onderdeel van koningswater;
in verfstoffen en desinfecterende stoffen;
na verestering o.a. celluloid;
na oxidatie o.a. nylon.

[bewerk] Productie

De productie van salpeterzuur loopt tegenwoordig hoofdzakelijk volgens het Ostwaldproces. Eigenlijk was het Friedrich Kuhlman die in 1838 uitvond dat wanneer men ammoniak en lucht liet reageren in aanwezigheid van een platina katalysator, er NO werd gevormd wat de basis is voor salpeterzuur. Het was pas in 1906 dat Wilhelm Ostwald het proces op industriële schaal toepaste en de gevormde NO-gassen absorbeerde in water ter vorming van salpeterzuur.