J. C. J. van Schagen
J.C.J. van Schagen (1891 - 1985) is een Zeeuwse schrijver, dichter en graficus. Zijn bekendste werk is Narrenwijsheid (poëzie), voor het eerst gepubliceerd in 1922 in 'de Stem'. Narrenwijsheid, meteen het zwaartepunt uit van Schagens werk, had veel raakpunten met het werk van Baruch de Spinoza.
Bekendste dichtregel van J.C.J. van Schagen: 'Ik ga maar en ben'.
Inhoud |
[bewerk] Levensloop
Johan Christiaan Jacob (Chris) van Schagen is in 1891 geboren in Vlissingen, volgde de lagere school en de HBS in Middelburg en begon zijn ambtelijke loopbaan in deze Zeeuwse hoofdstad. Van Schagen studeerde rechten in Amsterdam, waar hij zijn vrouw Willy Dalman leerde kennen. Zij trouwden in 1918. Hun dochter Joos werd in 1920 geboren. Het gezin van Schagen verhuisde naar Rotterdam. Zijn gedicht Narrenwijsheid werd in 1925 in druk genomen.
In 1928 schrijft hij Litanie. Van Schagen maakte maatschappelijk carrière. Deze carrière werd afgebroken in 1942 wegens 'politieke moeilijkheden'. Hij was toen ambtenaar bij de gemeente Rotterdam.
Daarna volgde hij lessen van Antoon Derkzen van Angeren, aan de Rotterdamse Academie voor Beeldende Kunsten, en leerde onder andere etsen en lithograferen.
In 1946 publiceerde hij Onderaardsch. en Flarden van den wind, proza en poëzie.
Vanaf de jaren vijftig publiceerde van Schagen veel poëzie en proza en maakte ook steeds meer 'prenten'. Het overgrote deel van zijn werk werd door van Schagen zelf uitgegeven. Meer dan twintig titels in de reeks Domburgse Cahiers en de serie schriftsels, poëzie en proza, werden verzonden aan honderden liefhebbers.
De 'prenten', schilderijen, etsen, lithografieën, monotypes en vooral unica-drukken, verkocht hij voor een groot deel aan huis.
Van Schagen heeft diverse tentoonstellingen van zijn werk gekend. Het hoogtepunt hiervan, achtereenvolgens een overzichtstentoonstelling in Rotterdam, Veere, Middelburg en Domburg, ging gepaard aan de presentatie van een literair drieluik in de serie Archief van Schagen, gepubliceerd door uitgeverij De Prom.
Een en ander vond half jaren 1980 plaats. Van Schagen heeft de presentatie van het eerste deel nog meebeleefd, zij het thuis. Hij overleed in de nacht van 16 op 17 april 1985 in Deventer.
[bewerk] Filosofie
De kracht van van Schagen was het kunnen zien van kunst en het leven zelf als spel. Alles moest 'toevallen'. Alle berekende, voorspelbare uitkomsten waren volgens zijn visie bij voorbaat nutteloos, zinloos en waardeloos.
Zowel in zijn woorden als in zijn beelden is dit nooit eindige spel terug te vinden.
'Niets is wat niet goddelijk is. Daarom wil ik niets uitzonderen ... daarom geef ik geen namen, ik ga maar en ben'.
[bewerk] Benoemingen
- Zeeuwse Prijs voor Kunsten en Wetenschappen, 1961.
- Ridder in de orde van Oranje Nassau, 1961.
- Marianne Philipsprijs, 1966.
- Jacobson-prijs, 1975.
[bewerk] Sterk verkorte bibliografie
- Stellingen op het gebied der Visscherij, proefschrift, 1920.
- Narrenwijsheid, poëzie, 1925.
- Litanie, poëzie, 1928.
- Onderaardsch, proza, 1946.
- Flarden van den wind, proza en poëzie, 1946.
- Zeeuwse reflexen, proza, 1953.
- Toespraak namens het vergaderde volk van Zeeland, proza, 1954.
- Drie fragmenten uit een Domburgs rijmjournaal, poëzie, 1961.
- Miniaturen, poëzie, 1962.
- Domburgse Cahiers I - XXIV, proza en poëzie, 1963-1975.
- In het spiegeltje van Sjoe, proza en poëzie, 1974.
- Al tuimelend, poëzie, 1975.
- Schriftsels I - XVII, proza en poëzie, 1977-1981.
- Wat dit blijfsel overbleef, poëzie, 1985.
- Ik doe niet meer mee, proza, 1986
- Je moet het zwijgen, correspondentie en beeldend werk, 1987.
[bewerk] Sterk verkorte omschrijving grafisch werk
J.C.J. van Schagen heeft vermoedelijk honderden zo niet ver over de duizend prenten gemaakt. Begonnen met bewerkelijke technieken als schilderen, etsen en lithograferen (steendruk), heeft van Schagen al snel technieken gevonden, die zijn enorme hoeveelheid inspiratie snel konden omzetten in een prent. In eerste instantie maakte hij een unicadrukken, volgens een techniek die een idee binnen enkele uren omzet in een prent.
Later heeft hij vele kalligrammen gemaakt: tot prent omgevormde handschriften, door spiegelen en draaien onleesbaar en zo de taal tot teken omvormend. Een techniek die van Schagen hoogstwaarschijnlijk zelf heeft uitgevonden.
Door kleine oplagen en een enorme productie is het waarschijnlijk ondoenlijk om het oeuvre van van Schagen als schrijver te catalogiseren.
Ooit zijn prenten in één complete catalogus opnemen is een onmogelijkheid.
