Griekse mythologie
De Griekse mythologie is letterlijk de kennis van de Griekse mythen en sagen. Dit zijn verhalen over goden, halfgoden en de interactie tussen goden en mensen. De mythologie geeft verklaringen voor het ontstaan van de wereld, de hemellichamen, de mensen, de goden, het kwaad en ziekten, natuurverschijnselen en de oerelementen aarde, water, vuur en lucht. Ze vormde de basis van het geloven en denken van de oude Grieken.
Inhoud |
[bewerk] Polytheïstisch
De Grieken geloofden in meer dan één scheppergod. Zij waren polytheïstisch (polus = veel en theos = god) en vereerden een pantheon aan goden. Dit polytheïsme heeft onder andere als oorzaak dat veel plaatselijke culten werden verenigd tot één panhelleense godsdienst, zoals dat ook het geval was met de Egyptische mythologie. De godenverhalen werden mondeling overgeleverd, wat waarschijnlijk de reden is dat er hier en daar wat tegenstrijdige feiten opduiken.
De Grieken waren van mening dat, volgens de goden, iedereen ongeluk verdiende. Indien het voorspoedig ging, offerden ze daarom regelmatig gaven op een altaar. Gewone gaven konden landbouwproducten zijn; een bloedgave was meestal een gezond dier. In mythen wordt af en toe verteld over mensenoffers, zoals het verhaal waarin Agamemnon zijn dochter Iphigineia offert om van Artemis een gunstige wind te krijgen om naar Troje te kunnen varen.
Altaren stonden in een temenos, een soort heilig domein, waarin vaak ook een tempel stond, maar noodzakelijk was dat niet.
De Griekse goden beschikten over buitengewone krachten, maar konden menselijke gestalten aannemen en vertoonden menselijk gedrag. Er werden vaak machtsspelletjes gespeeld, en emoties als wellustigheid, woede, vrolijkheid en jaloezie waren hen niet vreemd. Deze menselijke kantjes waren een direct gevolg van dat polytheïsme, gezien een samenleving met enkel perfecte karakters onmogelijk is.
[bewerk] Vieringen
Belangrijke vieringen, zoals landbouwfeesten, werden gevierd met rituele spelen, het zingen van liederen en speciale optochten, waarbij vaak maskers van goden werden gedragen. Dit geldt vooral voor de cultus van Dionysus, de god van de wijn, de bedwelming en een beetje van de landbouw. Uit deze gemaskerde optochten zijn later de Griekse tragedies en komedies voortgekomen. Wanneer belangrijke beslissingen moesten worden genomen vroeg men vaak om raad. Men trok naar de tempel in Delphi om een orakel, een raadgevende uitspraak van de goden, te vragen.
Een dergelijk orakel kon, deels door zich in vage uitspraken te hullen en deels door grote politieke kennis verrassend goede voorspellingen doen.
[bewerk] Uitdrukkingen
Veel begrippen en uitdrukkingen uit het hedendaags taalgebruik zijn aan de Griekse mythologie ontleend. Voorbeelden hiervan zijn een tantaluskwelling, de doos van Pandora, een sisyfusarbeid, de achilleshiel, een Oedipuscomplex, een augiasstal, een achillespees, een odyssee, een muze en een orakel(spreuk). Ook dragen heel wat planeten, sterren en andere hemellichamen namen uit de Griekse mythologie.
[bewerk] Verhalen
Een aantal van de verhalen, zoals die over een alles verzwelgende vloed vindt men terug in andere mythologische- en geloofssystemen. Zowel in de Tenach/Oude Testament als door Plato wordt verteld over een 'zondvloed'. Een plausibele verklaring is dat een dergelijke gebeurtenis inderdaad heeft plaatsgevonden en door mondelinge overlevering verschillende vormen heeft gekregen. Zie ook Griekse zondvloedverhalen.
De eerst bekende opgetekende verhalen over het ontstaan van hemel en aarde waren in de 8e eeuw v. Chr. geschreven door Hesiodos. De Griekse mythen en sagen zijn verzameld en doorgegeven door Homerus, die leefde in de 8e of 9e eeuw v. Chr. Zijn bekendste werken zijn de Ilias en de Odyssee. Deze zijn gebaseerd op het verhaal van de Trojaanse Oorlog. De Griekse mythen domineren vrijwel alle literatuur uit de oudheid. Ook nu nog zien we in veel klassieke muziekwerken vanaf de Middeleeuwen, in toneelstukken, beeldende kunst en literaire werken elementen uit de Griekse mythologie terug.
[bewerk] Het ontstaan van de wereld in de Griekse mythologie
Het meest beroemde verhaal over het ontstaan van de wereld was de Theogonia van Hesiodus.
Daarin spelen een rol: Gaea, Tartarus, Eros, Pontus, Uranus, de Titanen (waaronder Okeanos (mythologie), Prometheus, Iapetus, Kronos, Hyperion, Tethys, Themis, Rhea en Theia), de Cyclopen, de Giganten, de Erinyen, Hera, Hestia, Demeter, Hades, Poseidon, Zeus, de Olympus, Aphrodite, Artemis, Pallas Athene, Apollo, Hephaestus, Typhon, de Moiren en Herakles.
[bewerk] Mythen en sagen uit de Griekse mythologie
[bewerk] De grote sagen
- De sage van Herakles, waaronder de verhalen over de Giganten, Eurystheus, de Hydra, de Centauren, de Augiasstal, de gordel van de koningin der Amazonen, de runderen van Geryones, de appel der Hesperiden, Hades (de onderwereld) en de Centaur Nessus.
- De Argonauten, waaronder de verhalen over Phrixus en Helle, Pelias, Iason en Medea, de Argo-schippers en Kolchis.
- Theseus, met verhalen over de reizen naar Athene en Kreta, de strijd der Lapithen en Centauren en Phaedra.
- Oedipus en de Labdaciden, waaronder verhalen over het Orakel van Delphi, de stad Colonus, de wraaktocht van Polyneices, Antigone in Thebe, Antigone en Creon
- De Trojaanse Oorlog, waaronder verhalen over Troje, de wraak van Apollo, de strijd om Helena, Hector en Andromache, Achilles, Patroclus, Hector, Priamus, Penthesilea, Aiax, Menelaüs, het paard van Troje, Laocoön en Sinon.
- Het noodlot van de Tantaliden, waaronder verhalen over Atreüs, Agamemnon, Orestes, de Erinyen, de Areopagus en Iphigenia in Tauris.
- De zwerftochten van Odysseus, waaronder verhalen over Ithaka, Telemachos, de schipbreuk, Nausikaä, de Faiaken, de Lotofagen, de Cyclopen, Polyphemus, Aeolus, de Laistrygonen, het schimmenrijk, de Sirenen, Scylla en Charybdis, Helios, Eumaeüs, Penelope, Circe en Laërtes.
[bewerk] Gerelateerde onderwerpen
- Namen in Griekse en Romeinse mythologie
- Lijst van goden en godinnen
- Griekse mythologie van A tot Z
- Lijst van Griekse goden
[bewerk] Externe links
- Theoi Project Griekse goden in klassieke literatuur en kunst (Engels)
- Bulfinch's Mythology - Merk op dat deze niet alleen de Latijnse spelling maar ook de Latijnse namen gebruikt - (Engels)
