Dionysus
| Griekse goden | |
|---|---|
|
Olympische goden: |
|
Dionysus (Grieks: Dionysos/Διόνυσος) is een figuur uit de Griekse mythologie. Hij is de god van de landbouw, de vruchtbaarheid, de natuur, de wijn, het plezier en de dans, het leven, en voor onsterfelijkheid. Hij is ook wel bekend onder de naam Bacchus (Grieks: Bakchos/Bάκχος). Het verhaal van Dionysus behoort tot de traditie van zoenoffers, vergelijkbaar met het verhaal van Pasen.
Semele was een van de dochters van Cadmus, de koning van Thebe. Zeus vatte liefde voor haar op omdat ze zo knap was, maar hun verhouding bleef niet verborgen voor de jaloerse Hera. Om Semele kwaad te berokkenen vertelde Hera haar dat als ze als vrouw van Zeus beschouwd wilde worden, ze hem zou moeten aanschouwen in al zijn grootsheid, zoals hij aan haar, Hera, op hun huwelijksdag verschenen was. Semele, om de tuin geleid door Hera, bleef volhardend Zeus om dit bewijs van zijn liefde smeken, ondanks zijn pogingen om haar van dit idee af te brengen. Toen hij tenslotte toegaf en in zijn hemelwagen temidden van onweer en donder en met bliksemflitsen smijtend door haar domeinen reed, vatte het paleis vlam en Semele stierf, getroffen door de bliksem maar misschien ook gewoon van angst. Zij was toen echter zes maanden zwanger van Dionysus. Om de baby niet ook te laten verbranden, liet Gaia, godin van de aarde, bliksemsnel een koele wingerdrank ontspruiten die hem voor de vlammen afschermde.
Zeus nam het kind, dat nog een embryo was, met zich mee, maakte een opening in zijn bovenbeen, stopte het kind erin en naaide de opening weer dicht. Hij liet het kind daar zitten, verborgen voor de jaloerse Hera, tot het voldragen was. Toen de dag van de geboorte aanbrak verbrak vader Zeus de hechtingen en bracht zijn zoon Dionysus ter wereld, die ook wel Pyrigenes (vuurgeboren) of Diplogenes (twee maal geboren) genoemd wordt.
De vervolging door Hera liet niet lang op zich wachten. Zij kwam erachter dat Zeus het kind aan de zuster van Semele, Ino, en haar man Athamas gegeven had. En zo nam Zeus Dionysus weer terug en nadat hij hem in een bok veranderd had gaf hij hem aan Hermes om hem ver weg naar Azië te brengen om daar op te groeien. Maar de woede van Hera bleef hem achtervolgen, tot hij er gek van werd en ging dwalen. Hij werd echter genezen door Rheia en vervolgde zijn reizen. Waar hij ook heen ging liet hij de mensen druiven verbouwen en rituele feesten aanrichten die met elke fase van de wijnbouw verbonden zijn.In sommige streken werd hij warm ontvangen en in andere verjaagd. In Aetolië werd hij door koning Oineus hartelijk ontvangen maar ook in Attica, dat er aanspraak op maakte als eerste druiven te verbouwen.
Hij was de god van de wijn, de groei en bloei van de druivencultuur en ook wel van de feesten. De Dionysusaanbidding hield verband met wijn en dans en liet de mens even ontsnappen aan de gevestigde orde. De Dionysische orgiën waren goed georganiseerde feesten met godsdienstige rituelen en heilige handelingen in de ware betekenis van het woord. Gedurende deze rituelen werd de "dithyrambos" gezongen, het geliefde lied van Dionysus.
De mythe van Ariadne die door Theseus achtergelaten werd op Naxos na zijn terugkeer uit Kreta is nauw met Dionysus verbonden: Dionysus zou haar daar hebben gehouden en haar tot zijn vrouw gemaakt hebben. Er wordt zelfs gezegd dat zij samen twee kinderen kregen, Staphylus en Oenopion. Het gevolg van Dionysus bestond uit Nimfen, Silenen, Saters en Maenaden en Centaurs De Silenen waren half man, half paard en zaten voortdurend de Nymfen achterna en vrijden met hen in grotten. De Saters, eveneens natuurdemonen, worden vaak vereenzelvigd met de Silenen omdat hun beschrijving gelijkluidend is, op een enkele na die omschreven wordt als half man, half bok. Een bekende Sater of Silene is Marsyas, een begaafd fluitspeler en muziekonderwijzer. De Maenaden of Bacchanten waren vrouwen die extatische natuurgeesten vertegenwoordigden. Zij waren in de ban van dans, muziek en uitzinnige vreugde. Dit gehele vrolijke gezelschap dat Dionysus gewoonlijk omringde veroorzaakte een roes van vreugde. Zoals we reeds aanhaalden, namen ze zelfs deel aan de Gigantenstrijd, aan de zijde van Zeus.
[bewerk] Dionysos als offer
Volgens de legende van Dionysus als zoenoffer werd hij door Zeus bij Persephone of Demeter verwekt. Zeus plaatste hem als jongeling al op zijn troon waar hij speelde met de donderkeil. De Titanen (die door Zeus verslagen waren) zagen dat met lede ogen aan en in afwezigheid van de Alvader vielen ze Dionysus aan. Die probeerde door gedaanteverwisselingen te ontkomen, maar werd in de vorm van een stier uiteindelijk gegrepen, aan stukken gescheurd en opgegeten. De godin Athena zag het echter en zorgde ervoor, dat het hart bewaard bleef. Dat bracht ze naar Zeus en die deed daarmee zijn zoon herrijzen. In de cultus van de god Dionysus werd ieder jaar een stier geslacht wiens bloed gedronken en wiens vlees gegeten werd.
