Calorie
De calorie (van Lat. calor, warmte) is een verouderde eenheid voor Energie (E) of Warmte (W). De calorie werd vervangen voor de joule, maar vooral in de voedingsindustrie is de calorie, net als de kilocalorie, een nog veel gebruikte maat voor een hoeveelheid warmte-energie.
Eén calorie is de hoeveelheid warmte die nodig is om één gram zuiver water één graad Celsius (of Kelvin) te verwarmen bij een druk van één standaard atmosfeer. Dit is erg weinig, daarom wordt vaak de kilocalorie, afgekort Cal (met hoofdletter!) of kcal, gebruikt. Dit is de hoeveelheid warmte die nodig is om een kilogram water een graad te verwarmen. Er wordt in diëten vaak foutief Calorie gebruikt waar kilocalorie wordt bedoeld.
Tegenwoordig worden deze hoeveelheden energie in het SI-stelsel in joule uitgedrukt. 1 calorie = 4,1868 joule. In de voedingswaardeberekening en bij diëten wordt de kilocalorie nog veel gebruikt hoewel hij langzaam maar zeker door de kJ wordt verdrongen. Overigens worden in diëet-programma´s en calorieën-tabellen wel eens de waarde van 1 calorie = 4,184 J aangehouden. Dit is echter de waarde van de thermochemische calorie (zie beneden bij andere definities van calorie). Praktisch merkbare gevolgen heeft dit echter niet.
Normaal gebouwde, geen zwaar werk verrichtende vrouwen hebben ca. 2000 kcal per dag nodig en dito mannen ca. 2500 kcal.
In het spraakgebruik wordt kilo nog wel eens weggelaten; als er sprake is van 'calorieën' wordt er kcal bedoeld.
[bewerk] Andere definities van calorie
Terwijl voor de SI-eenheid joule (kg·m²/s²) een eenduidige definitie bestaat, werden er voor de calorie verschillende waarden gehanteerd. Deze waarden zijn deels bepaald door de manier van meten, zoals:
- de hoeveelheid warmte die er nodig is om bij een normale atmosferische druk van 1013 hPa, 1 gram water van 14,5 °C naar 15,5 °C te laten stijgen (aangegeven met het symbool cal15), 1 cal15 = 4,1858 J;
- de hoeveelheid warmte die er nodig is om 1 gram water van 4 °C naar 5 °C te verwarmen;
- de hoeveelheid warmte die er nodig is om 1 gram water van 19,5 °C naar 20,5 °C te verwarmen;
- 1/100e van de warmte nodig is om 1 gram water van 0 tot 100 °C te verwarmen (calmean = 4,19002 J).
Andere definities geven de getalwaarde in verhouding tot een andere maateenheid aan, of er werd gewoon een getal vastgesteld:
- In 1929 werd op de International Steam Table Conference in Londen een internationale calorie (calIT) als 1/860 deel van een internationale Wattuur gedefinieerd. Met de invoering van het absolute eenhedensysteem voor elektrische eenheden veranderde deze waarde naar 1/859,858 Wattuur (ongeveer 4,18674 J)
- de thermochemische calorie (calth) werd in 1953 door het Amerikaanse National Bureau of Standards (tegenwoordig National Institute of Standards and Technology, NIST) vastgelegd als 4,184 J.
- Op de Fifth International Conference on the Properties of Steam in 1956 in London werd opnieuw een internationale calorie vastgesteld, ditmaal op exact 4,1868 J. Dit getal werd gekozen omdat deze makkelijk door 9 te delen is, waarmee omrekeningen tussen kg-°C- en Btu/Pound-°F-systemen vergemakkelijkt werd.
[bewerk] Calorieëntabel
| kcal | |
| - | 1 kopje koffie zwart |
| - | 1 kopje thee zonder suiker |
| - | 1 glas spuitwater/mineraalwater |
| 20 | 1 kopje koffie zwart met 1 suikerklontje |
| 30 | 1 kopje thee met suiker |
| 30 | 1 biscuitje |
| 30 | 1 glas tomatensap |
| 50 | 1 kopje koffie met suiker en melk |
| 50 | 1 koekje |
| 50 | 1 bonbon |
| 55 | 1 glas sherry |
| 70 | 1 glas jenever |
| 75 | 1 glas port |
| 80 | 1 sprits |
| 90 | 1 glas sinaasappelsap (gezoet) |
| 90 | 1 glas wijn |
| 100 | 1 glas frisdrank |
| 125 | 1 glas pils |
| 135 | 1 klein zakje chips |
| 140 | 1 kroket |
| 140 | 1 plak cake |
| 140 | 3 bitterballen |
| 150 | 1 handje pinda's |
| 150 | 1 reep chocola (van 30 gram) |
| 170 | 1 gevulde koek |
| 260 | 1 slagroomgebakje |
| 270 | 1 frikadel |
| 280 | 1 pakje Twix |
| 300 | 1 zakje patat met saus |
| 340 | 1 loempia |
| 360 | 1 mokkagebakje |
| 1100 | 1 portie nasi met saté en saus |
