August II van Polen
| 1670-1733 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||
| Koning van Polen | ||||||
|
||||||
| Koning van Polen | ||||||
|
||||||
| Keurvorst van Saksen | ||||||
|
||||||
|
August II, bijgenaamd de Sterke (Dresden, 12 mei 1670 - Warschau, 1 februari 1733 was keurvorst van Saksen (waar hij Frederik August I genoemd werd) van 1694 tot 1733 en koning van Polen van 1697 tot 1704 en 1709 tot 1733. Hij werd in Dresden geboren als een zoon van Johan George III van Saksen en Anna Sophie van Denemarken. Hij trouwde in 1693 Christiane Eberhardine van Brandenburg-Bayreuth.
[bewerk] Leven
In 1694, na de dood van zijn oudere broer Johan George IV, werd August keurvorst van Saksen. Na de dood van de Poolse koning Jan III Sobieski, bekeerde August zich tot het katholieke geloof, zodat hij kon worden gekozen tot koning van Polen. Dit gebeurde op 1 september 1697 met steun van Rusland en Oostenrijk. Financiële steun kwam van de succesvolle joodse bankier Berend Lehmann, die van Halberstadt naar Dresden verhuisde.
Als een ambitieuze heerser hoopte August dat hij de Poolse troon voor zijn erfgenamen veilig kon stellen. Toch werd hij al snel afgeleid van deze zaak door de kans van territoriale veroveringen. Hij vormde een alliantie met Frederik IV van Denemarken en Peter I van Rusland om de jonge koning Karel XII van Zweden van zijn bezittingen te beroven. Polen zou het Zweedse Lijfland toebedeeld krijgen. Karel bleek echter een geduchte militaire bevelhebber, en al snel werden de Denen uit de oorlog gedwongen, en ook de Russen werden bij Narva teruggedrongen. Zo kon Karel zich helemaal richten op zijn strijd met August. Deze beslissing zou rampzalig blijken voor zowel Zweden als Polen. Karel versloeg August op 17 juni 1701 bij Riga, en hij dwong het gezamenlijke Saksisch-Poolse leger terug uit Livonië. Daarna stootte Karel op naar Polen. Hij veroverde Warschau op 14 mei 1702, waarbij hij het Saksisch-Poolse leger weer versloeg. Ook veroverde Karel Kraków.
Tegen deze tijd wilde August vrede met Karel, maar Karel had andere plannen. Hij wilde zich verzekeren van niet nog zo'n oorlog door een andere kandidaat op de Poolse troon te zetten. Karel installeerde Stanislaus Leszczyński in 1704, en Karel viel Saksen binnen in 1706, waarmee hij August dwong om de Poolse troon los te laten, wat vastgelegd werd in het verdrag van Altranstädt.
In de tussentijd had tsaar Peter de Grote zijn leger gereorganiseerd, en hij bezorgde de Zweden een vernietigende nederlaag in de slag bij Poltava. Dit betekende het einde van het Zweedse koninkrijk, en de opkomst van het Russische Tsarenrijk. Het zwakkere Polen werd hierna gezien als een soort bufferstaat van Rusland. August keerde terug op de Poolse troon in 1709, onder toezicht van Rusland. Weer probeerde August zijn troon veilig te stellen voor zijn nageslacht, maar kreeg dit keer te maken met de tegenstand van de Poolse adel.
De resterende regeerperiode van August werd vooral gecontroleerd door Rusland. Hij probeerde zijn rijk nog wat sterker te maken, vooral intern, waarvan hij weinig waarmaakte. Meer succesvol was August als beschermheer van de kunst. Hij was een liefhebber van toneel en ballet.
August werd de Sterke genoemd door zijn fysieke kracht, maar ook vanwege het aantal kinderen. Soms wordt gesteld dat hij 354 kinderen had verwekt, bij diverse maîtresses. Hij erkende er evenwel acht.
[bewerk] August de Sterke en de kunst
Omdat de bodem van zijn schatkist in zicht was, liet de prachtlievende August in 1701 de apothekersleerling Böttger opsluiten, die verkondigde dat hij goud kon maken. Ook zette hij de geoloog Von Tschirnhaus in om te proberen in Europa porselein te maken. Toen de beide mannen in 1708 gedwongen werden om samen te werken, gelukte het iets te maken dat op porselein leek, het zogenaamde rode of bruine Böttgersteengoed.
Von Tschirnhaus had in Leiden gestudeerd, en was een specialist op het gebied van hoge temperaturen en lenzen. Hij correspondeerde met Spinoza en was diverse malen in Delft geweest om het bakproces te bestuderen. Na zijn dood kwam Böttger evenwel met het eerste Europese porselein op de proppen en werd de eerste directeur van de Meissense porseleinfabriek. Onder zijn leiding was de productie moeizaam en beperkt, omdat hij meer een uitvinder was dan een bedrijfsleider.
August was de beschermheer en belangrijkste afnemer van de Meissense porseleinmanufactuur, opgericht in 1710. August, die zich spiegelde aan Lodewijk XIV en concurreerde met de hoven van Wenen en München had een verzameling van 35.000 stuks Chinees en Japans porselein opgesteld in het Holländische Palast, dat hij had aangekocht in 1717. Bekend is het verhaal dat August de Sterke in dat jaar een heel regiment - die hij wilde afdanken na de Noordse oorlog - ruilde tegen 117 vazen, kommen en schalen. De soldatenkoning Frederik Willem I van Pruisen had een interessante collectie in de kastelen in Oranienburg en Charlottenburg.
Dresden werd in de 18e eeuw het Florence aan de Elbe genoemd. Permoser ontwierp de Zwinger, Pöppelmann de Augustusbrug over de Elbe. In 1726 werd een begin gemaakt met de bouw van de Frauenkirche. De stad was een centrum voor Italiaanse, Franse en Duitse muziek, een Parnassus voor schilders en musici. Vivaldi probeerde er een betrekking te verkrijgen en Handel reisde in 1719 naar Dresden om vier zangers te contracteren. Hij speelde voor de keurvorst en de kroonprins, maar kreeg pas een jaar later betaald. De opera in Dresden sloot tijdelijk haar deuren vanwege het vertrek van Senesino naar London.
Voor de Säksische Staatskapelle waren vele beroemde componisten actief: Johann David Heinichen, kapelmeester, Jan Dismas Zelenka, Francesco Maria Veracini, Antonio Lotti, Johann Georg Pisendel, Nicola Porpora, Johann Joachim Quantz, Johann Adolf Hasse en de gebroeders Johann Georg en Carl Heinrich Graun. Een mensenleven is niet genoeg om alles wat voor de keurvorst is geschreven te bekijken, te ordenen en tot gehoor te brengen.
In 1733 stierf koning August. In de rouwperiode van 3,5 maand mocht geen muziek worden uitgevoerd. Enkele delen uit de Hohe Messe van J.S. Bach zijn toen ontstaan. Hoewel August er aanvankelijk niet in slaagde om de Poolse troon in zijn familie te houden, besteeg zijn zoon Frederik August hem als keurvorst van Saksen en na drie jaar oorlog ook als koning van Polen.
