Filipo II de Macedonia

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Filipo II (en grego Φίλιππος), foi un rei de Macedonia, o fillo máis novo de Amintas III (reinou en -394--370). Naceu en Pela.

Durante moitos anos Macedonia fora unha zona inestable, cuxos reis se asasinaban uns a outros para conseguiren o poder sobre todas as tribos. Con Filipo chegou o comezo dun gran Imperio. Filipo impuxo o poder sobre os demais e conseguiu que o seu pobo sacase partido da súa vantaxosa posición xeográfica. Segundo os historiadores as fazañas de Filipo son grandiosas e son a apertura dun camiño de gloria que percorrería o seu fillo Alexandre Magno.

[editar] Filipo rei

Moeda con imaxe de Filipo II de Macedonia

No ano -356 subiu ao trono de Macedonia o xove Filipo con vinte e dous anos, co nome de Filipo II. Del dise que era un excelente xinete, gran nadador e un soldado moi sufrido en campaña. De xeitos afables, conversación animada e gusto polos festíns. Casou con Olimpia, princesa de Epiro, e tivo un fillo, Alexandre, que sería coñecido máis tarde como Alexandre Magno.

Filipo pasara tres anos en Tebas en calidade de refén e alí estudara de preto os exércitos gregos e a súa política. Deuse conta de que a nova táctica da ruptura que se ensinaba aos soldados, baseada integramente na falanxe, podía mellorarse moito. No campo político deuse conta de que Tebas xa non era a cidade forte ante Atenas, que se debilitaba e deixaría de dominar. A idea deste rei era chegar á unidade política de todos os pobos gregos baixo o seu mando.

[editar] O exército

O seu primeiro cometido foi organizar un bo exército, competente, disciplinado e numeroso, capaz de se enfrontar cos máis grandes pobos daquel mundo coñecido, capaz de dominalo, como o fixo, ao longo de dous séculos. Filipo preparou o exército non con mercenarios, senón cos seus súbditos, para o posterior triunfo de Alexandre Magno, do mesmo xeito que Caio Mario preparou en Roma o exército que faría triunfar a César. O biógrafo grego Plutarco (c. 46-125) escribiría séculos máis tarde esta coincidencia na súa gran obra Vidas paralelas.

O rei proporcionaba as armas:

casco.
coiraza de coiro.
escudo pequeno e redondeado.
espada corta.
lanza de 6 metros e medio, chamada sarissa. Era famosa esta lanza, a máis longa e pesada que se coñece da antigüidade.

Compoñíase de:

cabalería pesada (formada pola nobreza). Anteriormente os reis macedonios posuían unha tropa de xinetes nobres que formaban a súa escolta, chamados hetairoi (compañeiros do rei). Filipo organizou ao seu modo esa cabalería e deulles a todos as mesmas armas: coiraza metálica, xavelina e sabre. Eran en total 800 homes, e a súa especialidade era a carga frontal.
cabalería lixeira. Era a encargada de iniciar o combate e apoiar á falanxe atacando os flancos inimigos.
infantería (formada pola masa do pobo).
falanxe (onde estaban os homes máis robustos). Estaba formada por guerreiros armados con lanzas, que entraban en combate de forma frontal e sen separar as liñas. Con Filipo adquiriron tanta importancia que os denominou pezetairoi (compañeiros a pé do rei).

Ao principio este exército compoñíano 10.000 soldados. Aos poucos foi engrosando en número e alcanzou os 30.000 efectivos. Chegou a ser moi superior a todos os demais exércitos dos distintos pobos gregos, sendo non só superior en número de continxentes, senón nun aspecto fundamental como era a organización e a disciplina. Filipo sabía que os gregos se foran relaxando nos seus costumes e xa que logo tratou de corrixir os fallos e erros. Os soldados gregos temían as grandes marchas, nunca se poñían en campaña se non era primavera, levaban moitos carros e serventes consigo, o que facía que se enchesen os campos e atrasasen as marchas. Desde un principio, Filipo obrigou aos seus soldados a camiñar 50 km diarios levando as súas armas e impedimentas, prohibiu levar vehículos e só consentiu un servente por cada 10 homes e un tamén para cada xinete. Ademais fixo campañas en inverno. Era moi ríxido e contaba coa disciplina por encima de todo.

Para a loita no campo de batalla colocábanse en falanxe, que era a masa regular. A falanxe non era un invento de Filipo, xa existía entre os gregos, pero el soubo perfeccionala. A falanxe macedonia constaba de 16 filas de homes armados coa sarissa. Os das 6 primeiras filas sostiñan coas dúas mans a lanza tendida en dirección ao inimigo. Por diante deles ían asomando as lanzas das filas dos que estaban detrás, de maneira que a formación quedaba así:

Na primeira fila a lanza ou sarissa avanzaba 6 metros (6 e medio, ás veces).
A segunda fila excedía a súa lanza en 5 metros á primeira.
A terceira excedía en 4 metros.
A cuarta excedía en 3 metros.
A quinta en 2 metros.
A sexta en 1 metro.

As últimas filas sostiñan a súa lanza cara arriba, mantíñanse á expectativa e cubrían baixas. En caso necesario, as oito últimas filas facían fronte á beira oposta, volvendo as costas aos seus compañeiros. Entón formábase unha agrupación impenetrable. A falanxe era unha masa pesada, de movementos lentos, que só podía manobrar en chan. Para movementos rápidos, escalar alturas e atrincheiramentos, Filipo contaba con infantes que levaban un escudo pequeno e armas lixeiras.

Outra cuestión da que se ocupou o rei foi da maquinaria de guerra que chegou a ser a máis completa que os historiadores coñezan ata agora. Empregábase para cercar cidades e constaba de catapultas (que lanzaban grandes pedras e tizóns acesos) e torres móbiles para alcanzar as murallas. Con este exército tan preparado e tan ben equipado Alexandre Magno puido realizar os soños do seu pai Filipo: conquistar Persia.

[editar] As vitorias

A súa campaña comezou polos arredores das terras de Macedonia. No -355 conquistou a cidade de Crenidas, (á que bautizou co seu nome chamándoa Filipos ou Filípolis) preto da costa do mar Exeo, na beira do río Hebro e alén da zona mineira do monte Panxeo. Desde esta cidade podía ter o control absoluto da produción de ouro e a partir dese momento, Filipo puido acuñar neste metal e deixar de lado a prata que patrocinaban outras cidades. No ano -349 invadiu a Península Calcídica e no -348 destruíu a súa principal cidade, Olinto. Seguiu cara ao sur e conseguiu ser o gobernador da rexión de Tesalia.

A primeira vitoria de Filipo en territorio dos gregos foi no ano -346 en que venceu á rexión de Fócide (no centro da península grega). Esta vitoria deu a alerta xeral, aqueles bárbaros co seu rei á fronte debían ser tidos en conta. A partir deste momento, Macedonia foi admitida (aínda que non de moi bo grado) no consello de cidades, o que se chamaba Anfictionia, e Filipo aproveitou a súa posición na devandita Liga para dominar os asuntos de Grecia e ter o control do Oráculo de Delfos, de suma importancia para calquera decisión militar ou política que houbese que tomar.

No ano -338, Filipo, co seu gran exército, diríxese a Queronea (Beocia) e arrasa literalmente ás hostes de Tebas e Atenas, que, aínda que inimigas, se aliaran temporalmente fronte a un inimigo común. Nesta batalla, o seu fillo Alexandre, de 18 anos de idade, tiña ás súas ordes 1.800 xinetes. Logo desta gran vitoria, Filipo comportouse sabiamente facendo gala de gran político; non humillou aos vencidos pero lles impuxo a paz do vencedor e deulles a coñecer os seus ambiciosos plans: invadir Asia e destruír o Imperio Persa.

O eterno rival de Filipo foi o ateniense Demóstenes, político e orador, que mantivo en odio perpetuo contra Filipo e Macedonia aos seus concidadáns. Demóstenes ansiaba a guerra custe o que custe, malia a paz imposta, e cos seus discursos enerva e prolonga a inimizade de Atenas con Macedonia. Son as famosas Filípicas, palabra que nos nosos días empregamos cando dicimos que alguén lle berra moito a outro.

[editar] Matrimonios e descendencia

Primeiro matrimonio con Fila no -360.
- Carano, fillo varón, morto no -336.
Segundo matrimonio con Audata no -356.
- Cinane, esposa de Amintas IV fillo de Pérdicas III (-365 - -360)
Terceiro matrimonio con Filina (-358)
- Arrideo.
Olimpia de Epiro.
- Alexandre III e Cleopatra de Macedonia.

[editar] Morte de Filipo

No ano -337, Filipo divórciase de Olimpia. A súa intención era volver a casar cunha nobre macedonia. Para aplacar o descontento dos nobres de Molosia (de onde era Olimpia), trama un matrimonio de conveniencia entre a súa propia filla Cleopatra e un irmán de Olimpia (é dicir, un tío de Cleopatra) que era rei vasalo en Molosia.

Para a voda organizáronse grandes festas en Pella (capital de Macedonia). Desde o amencer avanzaban en procesión solemne as estatuas dos doce deuses sentados en tronos luxosos moi adornados. Unha estatua facía a número trece: era a efixie do gran Filipo. Houbo un gran banquete e a continuación todos se dirixiron ao teatro para terminaren alí o agasallo. Chegou Filipo que se vestira de branco para a ocasión e cando se dispoñía a entrar no recinto abalanzóuselle un xove nobre macedonio e feriuno nun costado. Morreu ao instante alí mesmo. O asasino chamábase Pausanias (como o famoso xeneral do século -V e o famoso historiador do século II) e díxose entón que fora unha vinganza persoal . A verdade non se soubo nunca.

Os historiadores de todos os tempos barallaron moitas teorías sobre o caso. O primeiro que fixeron sempre foi preguntarse quen saía beneficiado coa morte de Filipo. Pero esta pregunta ten moitas réplicas. Varios personaxes puideron estar implicados: