Çarlz Robert Darvin
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
Çarlz Robert Darvin (Charles Robert Darwin, 12 Fevral 1809 - 19 Aprel 1882)
Təbii seçmə yoluna əsaslanmış Təkamül Təliminin inkişaf axınını dəyişmiş ingilis təbiətşunası. Erazim Darvinin nəvəsi.
Şrusberi (Shrewsbury) şəhərində 1809-cu il fevral ayının 12-də həkim ailəsində anadan olmuşdur. Darvin anasını erkən yaşında itirmişdir.
Edinburq Universitetində Tibb üzrə təhsil almışdır, lakin öz istəyi olmadığı üçün yarımçıq qoymuşdur. Daha sonra 1827-ci ildə Kembric Universitetinin İlahiyyat fakultəsinə daxil olmuşdur.
Universiteti qurtaran kimi 1831-ci il Dekabrın 27-də "Biql" (Beagle) gəmisində təbiətşunas kimi səyahətə çıxmışdır. Səyahət zamanı Qalapaqos adalarında, Tenerife adasında, Kokos adalarında, Braziliya sahillərində, Argentinada, Uruqvayda, Odlu torpaqda, Tasmaniyada olmuşdur. Darvinin son xarici səyahəti (Ondan sonra Darvin heç zaman İngiltərəni tərk etməmişdir) 1836-cı ilin oktyabrında sona yetdi.
Səyahətinin nəticələrini:
- 1839-ci ildə The Journal of a Naturalist
- 1840-ci ildə Zoology of the Voyage on the Beagle
- 1842-ci ildə The Structure and Distribution of Coral Reefs
və s. əsərlərində nəşr etdirmişdir.
1838-1841-ci illərdə London Geologiya Cəmiyyətinin katibi olmuşdur. 1839-cu ilin yanvarında Kral Cəmiyyətinin üzvü seçilmişdir.
1842-ci ildə növlərin mənşəyi haqqında ilk oçerkini yazmışdır. Darvin öz əsərlərini yazarkən ingilis təbiətşunası və geoloqu A. Layleylə (A.Lyell), amerikan botaniki A.Qreemlə (A.Gream) yazışmış, müzakirə aparmışdır. "Növlərin mənşəyi" əsərini yazarkən fikirləri ingilis naturalisti A.Uollesin (A.Wallace) fikirləri ilə çox yaxın olduğundan onların bəzilərindən istifadə etmişdir. A.Uolles və Ç.Darvin bir-birindən asılı olmadan növlərin müxtəlifliyi haqqında eyni cür fikirləşmişlər.
1858-ci il iyulun 1-də A.Qreyin (A.Grey), A.Layleyin və C. Hukerinin (J.Hooker) dəstəyi ilə Ç.Darvin öz "Təbii seçmə yolu ilə növlərin əmələ gəlməsi və ya Yaşama uğrunda mübarizədə əlverişli fərdlərin saxlanması" (On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life) əsərini Londonda Linyen (Linnean) cəmiyyətinə təqdim etdi. 1859-cu ilin noyabrında həmin əsəri nəşr etdirdi.
1868-ci ildə ikinci kitab "Mədəni bitkilərin və ev heyvanlarının mənşəyi" (The Variation of Animals and Plant under Domestification) nəşr olundu.
1871-ci ildə Darvinin daha bir kitabı "İnsanın mənşəyi və cinsi seçmə" (The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex) nəşr olundu.
Darvin dəfələrlə Böyük Britaniyanın və digər Avropa ölkələrinin elmi cəmiyyətlərinin mükafatlarına layiq görülmüşdür.
Çarlz Robert Darvin 1882-ci il aprel ayının 19-da uzun sürən xəstəlikdən sonra Daunda vəfat etmişdir. Vestminster abbatlığında (Westminster Abbey) dəfn olunmuşdur.
[redaktə / تحریر] Darvinin digər əsərləri
- İnsan və heyvanlarda emosional ifadə (The Expression of the Emotions in Man and Animals)
- Bığayaqlı Molyuskalar (Monograph on the Cirripedia)
- Bitki aləmində çarpaz və öz-özünə tozlanmanın təsiri (The Effects of Cross- and Self-Fertilization in the Vegetable Kingdom)
- Eyni növə məxsus bitkilərin müxtəlif çiçək formaları (Different Forms of Flowers in Plants of the Same Species)
- Qurdların fəaliyyəti nəticəsində bitki formalarının tam formalaşması (The Formations of Vegetable Mould through the Action of Worms).
