Britse Statebond
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Die Britse Statebond (of algemeen net Statebond) is 'n vrywillige vereniging van onafhanklike, soewereine state, meestal bestaande uit die Verenigde Koninkryk en sy vorige kolonies.
Nie alle lede van die Statebond erken die Britse monarg as staatshoof nie. Díé wat dit wel doen is bekend as Statebondgebiede, maar die meerderheid van lede is republieke, en 'n handvol andere is inheemse monargieë. Alle lede erken wel vir Koningin Elizabeth II as die Hoof van die Statebond, 'n rol wat miskien die beste met díé van 'n seremoniële president vergelyk kan word.
Inhoud |
[wysig] Oorspronge
Die Statebond het die Britse Ryk vervang, en sy oorspronge lê in die Rykskonferensies van die laat 1920s (konferensies van Britse en koloniale eerste ministers het gebeur vanaf 1887), waar die onafhanklikheid van self-regerende kolonies en dominiums erken is, en is uiteindelik geformaliseer deur die Statuut van Westminster in 1931. Die Statebond is geskep as 'n vereniging van vrye en gelyke state, en lidmaatskap was gebaseer op die gemene trou aan die Britse Kroon.
Ná die Tweede Wêreldoorlog is die Ryk stadig afgebreek, wat deels aan die groei van onafhanklikheidsbewegings in die onderdanige streke (mees belangrik in Indië onder die invloed van Mohandas Gandhi) toegeskryf kan word, asook die Britse Regering se verkrampte omstandighede as gevolg van die koste van die oorlog. Burma (1948) en Suid-Jemen (1967) was onder die paar vorige kolonies/protektorate wat nie tot die Statebond toegetree het by onafhanklikheidswording nie. Miskien die mees bekende groep vorige Britse kolonies, die Verenigde State, is ook nie lid van die Statebond nie, omdat die onafhanklikheid van die VSA hierdie instelling met oor 'n honderd jaar voorafgaan. Die Republiek van Ierland was 'n lid, maar het die Statebond verlaat met republiekwording in 1949.
Die kwessie van republiekstatus binne die Statebond is eers in 1950 opgelos toe daar ooreengekom is, volgens 'n formule voorgestel deur Kanadese Eerste Minister Louis St. Laurent, dat Indië 'n lid mag bly ten spyte van haar huidige republiekgrondwet1. (Voorheen het Ierland en Burma die Statebond verlaat na republiekwording.) Hierdie besluit, soos uiteengesit in die London Declaration, het toegelaat dat lede die Britse monarg as Hoof van die Statebond aanvaar ongeag van hulle binnelandse grondwetlike opset, en word deur baie gesien as die begin van die moderne Statebond.
Soos die Statebond gegroei het, het Brittanje en die vorige "blanke Dominiums" informeel (en meestal veragtend) bekend geraak as die Wit Statebond, spesifiek wanneer hulle met die armer, meestal nie-blanke Statebondslede verskil het oor verskeie kwessies by die Statebond Regeringshoofde-ontmoetings. Aantygings dat die "Wit Statebond" ander belange as spesifiek die Afrika Statebondnasies het, asook beskuldigings van rassisme en kolonialisme het gereeld voorgekom gedurende debatte oor Rhodisië in die 1970s, die oplegging van sanksies teen die apartheidsera Suid-Afrika in die 1980s, en meer onlangs oor die kwessie van om druk uit te oefen vir demokratiese hervorming in Nigerië en later Zimbabwe in onlangse jare.
[wysig] Sport
Die Statebond hou die Statebondspele elke vier jaar, twee jaar na elke Olimpiese Spele.
[wysig] Lys van Statebondslede volgens kontinent
Datum van lidmaatskap in hakies.
- Suid-Amerika
- Guyana (1966)
- Afrika
- Suid-Afrika (1931 en verlaat in 1961, sluit weer aan in 1994)
- Ghana (1957)
- Nigerië (1960 en opgeskort in 1995, maar weer toegelaat in 1999)
- Sierra Leone (1961)
- Tanzanië (1961)
- Uganda (1962)
- Kenia (1963)
- Malawi (1964)
- Zambië (1964)
- Gambië (1965)
- Botswana (1966)
- Lesotho (1966)
- Mauritius (1968)
- Swaziland (1968)
- Seychelles (1976)
- Namibië (1990)
- Mosambiek (1995)
- Kameroen (1995)
- Australië en Oseanië
Tans opgeskorte lede:
- Geen.
Vorige lede:
- Éire (Republiek van Ierland), verlaat in 1949.
- Newfoundland, word 'n Kanadese provinsie in 1949.
- Zimbabwe, verlaat in 2003.
[wysig] Sien ook
- Dominium
- Britse Ryk
- Anglosfeer
- Federal Commonwealth Society
[wysig] Eksterne skakels
- The Commonwealth Secretariat
- The Commonwealth Institute, London
- The Royal Commonwealth Society
- British Empire & Commonwealth Museum, Bristol, England
- University of London Institute of Commonwealth Studies
- Federal Commonwealth Society Homepage
- Association for Commonwealth Literature and Language Studies
