Typische West-Vlamsche woord'n
From Wikipedia
|
Sommigste typische West-Vlamsche woord'n zin hêel lokoal gekend en nie (mêe) courant in't AN, zôdas ze en wordje utleg verdien'n. Oan'andren kant kunn we nie vô ider wordje n'artikel goan schriven. Doarom stoater ieronder un alfabetisch listje van ol de worden die zoen keun typisch zin.
Woord'n die geweune een verbasterienge zin van courante AN worden, of woa datter gêen deudelike streke biestaot woa dazze gebruukt zin goan van de liste gezwierd wirden.
De structure van iedren entré es (Vb zie Doenienge):
- Word (oater en artikel bestoat vô da word, ton zetje ier ne link)
- Betêkenisse
- welke versie en Woar dat' gebrukt es
- andre versie en Woar dat' gebrukt es
De liste van de bestoande wôorden in oezen Wikipedia en de gedetailleerde liste van streekgebonden woorden geev'n en zicht vanuut nen andr'n oek ip oes Vlams;
[bewerk'n] A
- Affeseren, avveseern (affesoasie, avvesoasje)
- Vôorutgaan, voart in zitten. Van 't Franske "avancer".
- Affeseren: Kortrik
- Avveseern: Blank'nberge, Roeseloare, Wervik
- Affesoasie: Kortrik
- Avvesoasje: Roeseloare
- Alloam
- Werktuug
- Alloam: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Altemets, oltemets, ooltemets, otemets
- Toevallig, bie toeval (Eije oltemets minne bril nie gezien ?)
- Altemets: Blank'nberge
- Oltemets: Kortrik
- Ooltemets: Roeseloare
- Otemets: Wervik
- Altope, oltôpe, ooltôpe
- Ollemoale tesoamen (van al te hope), zie ôok T - Tope, tôpe
- Altope: ?
- Oltôpe: Kortrik, Brugge
- Oltope: Wervik
- Ooltôpe: Roeseloare
- Andjoen
- Ui, ajuin
- Andjoen: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Anscharten
- Iphoepelen, ofbollen, "skart et moar an"
- Anskarten: [[Kortrik]
- Antied'n, antid'n
- Ip of vô tied, niet te loate
- Antied'n: Blank'nberge, Roeseloare
- Antid'n: Kortrik, Wervik
- Antoud, ontoud
- Geheugn
- Antoud: Roeseloare
- Ontoud: Kortrik
- Avance
- Zin, nut (in context: 't Es ol gin avance, het heeft allemaal geen zin). Van 't Franske "avance".
- Avance: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
[bewerk'n] B
- Bacht'n
- Achter iets (ploatse, gêen tid), vb Bacht'n de Kupe
- Bacht'n: Kortrik, Roeseloare
- 'k Goa na bacht'n = naar het toilet gaan: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Ballesjiere, renne, rennekookre, toekter, toeter
- Schommel. Van het Franske balançoire
- Ballesjiere: Wervik
- Renne: Kortrik
- Renne, rennekookre: Roeseloare
- Toekter: Blank'nberge
- Toeter: Brugge
- Barvoets, barrevoets, berrevoets
- Op blôte voet'n, vermoedlik van 't Iengelske bare = blôot
- Barvoets: Kortrik, Roeseloare
- Berrevoets: Wervik
- Bassatse
- (Rug)tas om te goan werk'n, pak en zak, knapzak. Van 't Franske "besace" (knapzak)
- Bassatse: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Battaklang
- Rommel, ebben en ouden, ôok santeboetiek, AN: santekraam. Van 't Franske "bataclan"
- Battaklang: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Begoarn, geboarn
- Begoarn: metathesis van geboarn (verplatsienge van klank'n in e woord)
- Doen alsof
- Begoarn: Blank'nberge, Brugge, Roeseloare, Wervik
- Geboarn: Kortrik
- Bêle
- 1. Krukasse van ne moteur of en massine
- 2. 't Es an bêle: et vôortidig afspriengen/vastlôpen van en akkôord, verlovienge of nen trouw. Vb 't Kartel tussn CD&V en NVA wos en bêle.
- Bjeile: Kortrik
- Bendig
- Spoarzoam, ip 't gierige of: "bendig en profietig zien"
- Bendig: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Beslagmoak'n, spelmoaken, blagoaimoaken (Beslagmoaker, spelmoaker, blagoaimoaker, blagoai)
- Stoer doen, opscheppen, ol den oandacht ipeisen
- Beslagmoak'n (beslagmoak'r): Blank'nberge
- Spelmoaken (spelmoaker): Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Blagoaimoaken: Môorslee
- Blagoaimoakre: Roeseloare, Wervik
- Blagoai: Blank'nberge, Kortrik
- Bestid
- 't Is wel bestid, z'n verdiende loon
- Wel bestid: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare
- Beureln
- Roepen, (lelik) lawoai maken omdajje ofziet of nie akkoard zit
- Beureln: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Beuschn, buuschn
- Stuuvn, knalln. 't Goa ier beuschn!
- Beuschn: Wervik
- Beussen, beusken: Kortrik
- Buuschn: Roeseloare
- Bing
- Vint, keirel
- Bing: Roeseloare
- Blaffeteure
- Veisterluuk
- Zie plaffeture bie de P
- Blèkken
- Lêlik kiken omdaje kwoad zit ip iemand (mokken)
- Blèkken: Kortrik
- Boai
- Trui
- Boai: Blank'nberge, Brugge, Kortrik,Roeseloare, Wervik, Poperienge
- Bottel, flasse, flassche, flaske, flossche, flosjke
- Bottel: Fles (cfr. het Engelse bottle, door Oostendse vissers meegebracht uit Engeland)
- Bottel: Ostende
- Fles varianten van het oud Vlamse flesschen
- Flasse, flaske: Kortrik
- Flassche; Blank'nberge
- Flossche: Roeseloare
- Flosjke: Wervik
- Floske: Môorslee, Slyps
- Brieln, brielpot, brielkonte
- Morsen (brielpot: iemand da vele brielt, brielkonte: vromins da vele morst), kikt ôok bie Moosjn Môschen, môsken, môsker
- Brieslam
- Golfbreekr (van 't Frans brise-lames)
- Brieslam: Blank'nberge
- Bruuslinge, breuslienge
- Krumelienge van brôod en gebak
- Breuslienge: Kortrik
- Bruuslienge: Roeseloare
- Bucht
- Rommel, woardeloze spulln
- Bucht: Blank'nberge, Roeseloare, Wervik
- Butter, beuter, beutre
- Boter (cfr. het Engelse butter, door Oostendse vissers meegebracht uit Engeland)
- Beuter: ZO WVL, Blank'nberge
- Butter: Ostende
- Beutre: Roeseloare, Slyps
- Buusbing
- Boemeloare
- Buusbing: Roeseloare,Môoslee
[bewerk'n] C
- Cannasjeire
- Boeketasse (Van 't Franske carnassière)
- Cannasjeire: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Capo
- Moteurkappe (Van het Franske capot)
- Capo: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Chargebuuzze, chapment, échappement
- Chargebuuze:Knalpot (van voertuug me ontploffiengsmoteur). Onbekenden ôorsproeng.
- Chapment: idem (Van 't Franske Pot d'échappement)
- Chargebuuzze, chapment: Kortrik, Roeseloare
- Chargebeuze, échappement: Wervik
- Chikong
-
- Witloof, witlof (Van 't Franske chicon, kik noa Chikong vô details van 't wordgebruk)
- Chikong: Blank'nberge, Roeseloare, Wervik
- Chikong, chikoeng: Kortrik
- Commere
- kletskoese (Frans: commère)
- Commere: Blank'nberge
- Content, contentement
- Content = AN content, tevreden (Van 't Franske ""Content)
- Contentement: tevredenheid
- Content, contentement: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Couche, (Koosse)
- 1. E loage materioal of stoffoasie (meestol verve) (Van 't Franske couche)
- 2. E sjieke voiture (Van 't Spoanse coche)
- 1. Couche (Loage): Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- 2. Couche (Voiture): Wervik
[bewerk'n] D
- Dêel
- 1. Stik, AN Deel, gedeelte
- 2. Erfenisse (Meugliks van 't Iengelse deal): ne dêel doene
- 2. Dêel (erfenisse): Kortrik
- Dessink, dessing, dessieng
- Tekening, motief (Van 't Franske "dessin")
- Dessink, dessieng: Kortrik
- Dessing: Blank'nberge, Roeseloare, Wervik
- Deureduwer
- Ne simplen vélo zonder pioeng of verzet, met rechtstreekse koppelienge zôda de pedoalen altid meedroaien oat de vélo beweegt. Vroeger courant, nu allêne nog ip acroboatevélos en êenwielers.
- Deureduwer: Kortrik
- Doenienge
- 1. Grôot of (hoeve), erf of uus/villa met veel koterieën en ne grôten lochtieng
- 2. Zin doenienge: zin maniere van doen en reageren (J'es nie in zin geweune doenienge (zijn sas))
- 1. Doenienge (erf): Kortrik, Roeseloare, Wervik
- 2. Doenienge (maniere van doen): Kortrik, Wervik
- Droef, droevoard, droeven
- Stoet, stoeterik, onhandelboar
- Droef, droevoard: Blank'nberge, Môorslee, Roeseloare
- Droef, droeven: Kortrik, Wervik
- Dul, dulle
- 1. Kwoad, nie content
- 2. Moedig, courageus, arte werker: 't Es ne dulln.
- 1. Dul (Kwoad): Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare
- 2. Dul (courageus): Kortrik, Roeseloare, Wervik
[bewerk'n] E
- Effort
- Moeite, inspannienge (bv. nen hêeln effort, een hele inspanning), (van het Franske effort)
- Effort: Blank'nberge, Kortrik
- Eirekedeire, errekederre
- Overôop, totoale wanorde, overtreffenden trap van overende
- Embrayage
- Koppelienge, koppeliengpedoale (van oto en moto), zuver Frans word moa ip zin Vlams utgesproken: embrayoaizje.
- Embrayage: Kortrik, Roeseloare
- Embrajezzje: Wervik
- Emelbêestje
- Lieveheersbeestje
- Zie Piempaljoentje bie de P
- Enstens, van ensen tens
- Over de ganse lengte, langs
- Enstens: Wervik
- Enstens - langs: Kortrik
- Van ensen tens: hele lengte: Kortrik, Roeseloare
- Entwodde, etwodde, etwadde
- Iets
- Entwodde: Roeseloare
- Etwo, etwodde: Wervik
- Etwadde: Blank'nberge
- Errewete, erwete, eirwete
- Erwt
- Errewete, eirwete : Kortrik
- Erwete: Blank'nberge, Brugge, Roeseloare, Wervik
- Ertefretter
- Zoage(vint), pezewever die oltid over 't zelfde zoagt, êen die jen erte uutfret
- Ertefretter: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Etwoasschn, etwoasn, twoasn, twoasns
- Ergens
- Etwoasschn: Wervik, Roeseloare
- Twoasn, twoasns: Kortrik
- Etwoasn, etwoast'n: Blank'nberge, Brugge
[bewerk'n] F
- Ferchette, fersette, vorkette
- Vorke, dêel van eetbestek (Van 't Franske fourchette)
- Ferchette: Blank'nberge, Kortrik
- Fersette, ferchette: Brugge, Roeseloare
- Vorkette: Tielt
- Fietematrulle
- Roar vrommens: "wukken fietematrulle" = wukken roare ...
- Fietematrulle: Blank'nberge, Môorslee
- Fietjefatjerieë
- Woardelôze spulln, onnôdige versierienge (AN: Tierlantijntjes)
- Fietjefatjerieë: Kortrik, Roeseloare
- Fourche
- Vorke dat 't stuur en het vôorwiel van ne vélo verbind. (Van 't Franske fourche)
- Fourche: Kortrik
- Freeze, fraise
- Aardbei. Van het Franske fraise
- Freeze: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Fraise, mv. fringzn: Blank'nberge
- Frieng, fring, frein
- Remsysteem van en voerteug. (Van 't Franske frein)
- Frieng, friengen: Kortrik
- Fring, fringn: Blank'nberge, Roeseloare, Wervik
[bewerk'n] G
- Gardeboe
- Spatbord ip nen oto of vélo (Van 't Franske garde-boue: bescherm vô moze). De term gardeboe es geëvolueerd noar 't autocarrosseriedêel da boven 't wiel zit.
- Gardeboe: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- G'assreerd
- 1. 'n G'assreerde bette: zelfzeker, vriepostig vromins
- 2. En G'assreerde voiture: verzekerde oto
- 1. G'assreerd (vriepostig): Kortrik, Roeseloare
- 2. G'assreerd (verzekerd): Kortrik, Roeseloare
- Gebbe, gabbe
- (Grote) wonde
- Gabbe: Blank'nberge, Kortrik, Poperienge, Roeseloare
- Gebbe: Wervik
- Gert'n
- Opzie goan, platse moaken
- Gert'n, lik in Gerte joe kee: Roeseloare, Wervik
- Gerte kêe: Kortrik, Roeseloare
- Gider, giender, gulder
- Jullie
- Gider: Wervik
- Giender: Blank'nberge
- Gulder: Kortrik
- Gildig
- Vele, grôot, dik
- Gildig: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Goeste, goestienge
- Zin, trek, lust. Van 't Frans: "goût".
- Goeste: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Goestienge: Kortrik, Wervik
- Guidoeng, guidong, steur, stier
- 't Stuur van en voertuug ((Van 't Franske guidon)
- Guidoeng: Kortrik
- Guidong: Roeseloare, Wervik
- Steur: Roeseloare
- Stier: Blank'nberge
- Greit'n (greiter, greitzak)
- Ironisch/spottend klappen over iets of iemand.
- Greit'n (greiter, greitzak) Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
[bewerk'n] H
In theorie zin der gêen woord'n in't West-Vlams die me ne H begunn, moa der zin wel en poar uutzonderiengen. Ze zin ier vermeld, nie zôzêre omda ze typische West-Vlamsche woord'n zin, moa omdazze de uutzonderienge zin die de reegle bevestigen.
- Hêel, êel, eel
- AN heel
- Hêel: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare
- Hêlegans, êlegans, elegans
- AN helemaal
- Hêlegans: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
[bewerk'n] I
- Iddeln, iedeln, ieln
- Leegn (ledigen)
- Ieln: Kortrik, Roeseloare
- Iedeln: Roeseloare
- Inne, enne
- Kiek'n (Vrouwelik)
- Inne:Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Enne:
- Insmout'n, insmeiren, inwrieven, inwrivven
- Inwrieven
- Insmout'n: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Insmeiren, Blank'nberge, Kortrik, Wervik
- Inwrieven: Blank'nberge
- Inwrivven: Kortrik, Wervik
[bewerk'n] J
- Jamelle
- Zat, dronken
- Jamelle: Kortrik
- Jante
- Zie Zjante
- Jeunen, (jen eigen) jeunen, jeunste, geneirn
- Zich amuseren, 't amusement
- Jeunen, jeunste: Kortrik, Roeseloare
- Geneirn: Blank'nberge, Roeseloare, Wervik
- Joenges, joengrs, joeng(en)s
- Kinderen, noakomeliengen. Ook meisjoeng(r)s (meisjes) en knechtjoeng(r)s (jongens)
- Moa joengs toch !
- Joeng(e)s: Roeseloare, Wervik
- Joeng(e)s, joengrs: Blank'nberge
- Joeng(en)s: Kortrik
- Joejs: Anzegem
- Jukk'n, jukte
- Jeuk'n. 't Stoa geschreevn en gedrukt da je moe sjchart'n woa da 't jukt. :-)
- Jukk'n: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Jukte: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
[bewerk'n] K
- Kalle
- Scheldnaam voor domme of onhandige vrouw. Kallemie is de zachtere vorm (voor bv kinderen)
- Kalle, Kallemie: NW WVL, ZO WVL
- Kallemoeie, Kalle: Blank'nberge, Môorslee
- Manten en Kalle: n oenafscheidlik koppel; dikkens n bitje pejoratief bedoeld.
- Karote, krote
- Wortel. Van het Franske carotte
- Karote: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Krote: Kortrik
- Katrol
- Koater (e mannetjeskatte), oak in Frans-Vloandren gebruukt
- Katrol: Wervik
- Kelle
- Woaterplas ip 't strange
- Kelle: Blank'nberge
- Kariott'n, keriott'n
- Zwoegen om iets proper en lanks de kanten te krigen
- Kerwoat, karwoat, korwoat
- Deugniet - roaren kastar (Vermoedelik verbasterienge van Kroat - van Croatië)
- Kerwoat (deugniet): Môorslee
- Kerwoat (roaren): Kortrik
- Karwoat (deugniet): Roeseloare
- Korwoat (deugniet): Wervik
- Kieszak, kiszak
- Walgelijk persoon
- Kiszak: Kortrik
- Kieszak: Blank'nberge, Roeseloare
- Kiezig, kizig
- Smeirig, walgelik
- Kiezig: Blank'nberge, Brugge, Roeseloare
- Kitte, koolkitte
- Metoalen container van en poar litr's vô (vloei)stoffen in te vervoeren: melkkitte, soepekitte, koolkitte
- Het woord es oe lankstom minder gebreukt omda kolen, melk en soepe nog letter bie den boer of mesjang gekocht es
- Kiete, kite
- Kuit (spier); êen van de uutzonderiengen woa dat de AN ui en i/ie komt in de plekke van een uu/eu.
- Kiete: Blank'nberge, Roeseloare
- Kite: Kortrik, Wervik
- Klakkoard, klakkoar
- Wentelteefjes, stuten gedopt in un'ei en melk miengelienge, ton gebakken
- Klakkoard: Kortrik
- Knechtebrakke, knechtebrokke
- Meiske me vintemanieren
- Knechtebrakke: Blank'nberge, Kortrik
- Knechtebrokke: Môorslee, mo wiedre gebruuk'n da vo ne joengne wok wi!
- Kobbe
- Spinne (Iengels: cobweb: spinneweb)
- Kobbe: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare
- Kobbejoager
- Bust'l vô spinnewebben te kusen
- Kobbejoager: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare
- Koenterkêeroafs, konteverkeerd
- Ondersteboven, omgekeerd
- Koenterkêeroafs: Roeseloare, Slyps
- Konteverkeerd: Kortrik, Wervik
- Koet'n, koot'n, klapp'n
- Gesprek voeren, babbeln
- Koet'n:Môoslee, Roeseloare
- Koot'n: Wervik
- Klapp'n: Blank'nberge
- Koet'nansje, koot'nansje, klapp'nansje
- Babbeltje, klappienge, gespreksmeuglikheid
- Koet'nansje: Roeseloare
- Koot'nansje: Wervik
- Kolleblomme, klaprôze
- Klaprôze en/of en rô veld-papaver
- Klaprôze: Kortrik
- Kolleblomme: ?
- Kolle met'n oak
- Pietje de dôod
- Kolle met'n oak (woatergeest): Roeseloare, Môoslee
- Kommizn
- Vroegere douaniers up de grenze van Belzjik mei 't Fransjke (van 't Frans commis)
- Kort'ndrank
- Sterken drank (mêer dan 30 groaden)
- Kort'ndrank: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Koterie
- Biegebouwen
- Koterie: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Kotteroare, kotereire, koteroak
- 1. Pook om 't vier in en kolestove of nen eird an te joagen
- 2. (Onrust)stoker
- Kotteroare (Pook): Roeseloare, Wervik
- Kotereire (Pook): Kortrik
- Kotereire (Onruststoker): Kortrik
- Koteroak (Pook): Kortrik
- Krôos, krôozn
- De rente ip geldlêniengen (Cfr Krôostrik gezin)
- Krôos, krôozn: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Kwèste
- Ruze: "ge moe gen kwèste moaken": je moet geen ruzie maken
- Kwèste: Slyps
- Kwitzonder, kwitzoendre
- Ik ben benieuwd, ik vraag me af, Kwitzonder ot'n goa kommn, k weet s wonder
- Kwitzonder: Kortrik, Wervik
- Kwitzoendre: Roeseloare
[bewerk'n] L
- Leeg, lege, lêeg, lêge
- 1. Lui. J'es zo leeg lik nen ond.
- 2. Laag. In Wervik ei je e kruuspunt da de Lege Kruse noemt.
- 1. Leeg (lui): Kortrik, Roeseloare, Wervik
- 2. Leeg (laag): Wervik
- 2. Lêeg (laag): Kortrik
- 2. Lêge: Blank'nberge
- Leegoard
- Luierik
- Leegoard: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Lere, lêre
- Ladd'r, nen appareil om mee in d'ôogte te klemmn
- Lere: Brugge
- Lêre: Blank'nberge, Kortrik
- Letter, winnig
- Wenig, weinig
- Letter: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Winnig: Blank'nberge
- Lieksme, liks'm
- Litteken
- Lieksme: Roeseloare
- Liks'm: Wervik
- Lochtienk
- Tuun, groenseltuun
- Lochtienk (groenseltuun): Kortrik, Môorslee, Roeseloare, Wervik
- Lochtienk (siertuun): Kortrik
- Loftnierienge
- Dat daj kwikt in de lochtienk, groensels dus
- Lôoi
- Lammen, nie actieven vent; broaven lôoi: te broave dattie nie deugt
- Lôoi: Kortrik
- Lussak, luuszak
- Nen droevoard, nen stoeterik, iemand die j'er in lust
- Lussak: Kortrik, Môorslee, Wervik
- Luuszak: Roeseloare
[bewerk'n] M
- Manse
- Eigenzinnige vrouw (uut het Frans manche = kluns, onhandig, stom)
- Manse: Wervik
- Mareine
- Doopmeter (uut Frans marraine)
- Mareine: Blank'nberge, Wervik
- Messing, messieng, messienk, mestienk
- Mestôop
- Messing:
- Messieng, messienk: Kortrik
- Messienk: Roeseloare
- Mestienk: Wervik
- Meuzel
- Tasse, zak vô commissies
- Meuzel:
- Meuzje
- 1. Mugge
- 2. Klêne muze
- 1. Meuzje (mugge): Roeseloare
- 2. Meuzje (muzetje): Kortrik
- Mezienke, meziele
- Waarachtig, moa mins toch
- Miereklôot
- En hêel klêen bitje, "Et stikt ip gêne miereklôot"
- Miereklôot: Kortrik
- Mietre
- Houtworm
- Mietre Môoslee
- Mokke
- Snel meiske, van Ndl. mokkel.
- Mokke: Blank'nberge, Kortrik, Môoslee, Roeseloare, Wervik
- Môosschn, môosscher
- 1. Morsen Kikt ook bie brieln
- 2. Prutsen, bricoleren.
- Môosschn: Blank'nberge, Roeseloare
- 1 & 2: Môosken, môossen: Kortrik
- 2. Moosjker: Wervik
- Moosker: Slyps
- 1 & 2:Môosker: Kortrik
- Môoscher: Blank'nberge
- Môoskre, môoschre: Roeseloare
[bewerk'n] N
- Naffel, naffle
- Noavel (naffelpitje)
- Naffel: Blank'nberge, Wervik
- Naffle: Kortrik, Roeseloare
- Bukepitje Slyps
- Nes
- Vochtig, nie te droge, vb en nesse stute
- Nes: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Nievers, nieverst, nieverans, nowwers
- AN:nergens
- Nowwers (meugliks van't Iengelse nowhere)
- Nievers, nieverst: ZO WVL
- Nievers, nieverst, nieverans: Blank'nberge, Brugge
- Nowwers:
- Nieweird
- Nietsnut in de mêest negatieve zin, iemand die niets weird es en saboteert
- Nieweird: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Nittel, nittle, neet'l, tiengel
- Brandnetel
- Nittle: Roeseloare
- Nittel: Wervik
- Tiengel: Blank'nberge
- Neet'l: Kortrik
- Noazn
- Dichterbie kommn
- Noazn: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
[bewerk'n] O
- Oakelgat
- Valle, iets dat slecht gedoan es en gevoarlik
- Oakelgat: Kortrik
- Oap
- Gierigoard, vrek
- Oap: Roeseloare
- Oe, oa, o, a
- Als, indien (wordt vervoegd)
- Blank'nberge: ak(ik) (1e p.ev.), aje(gie) (2e p. ev.), attie, att'n (3e p.ev.m.), asse(zie) (3e p.ev.v.), amme(wiender) (1e p. mv.), aje(giender) (2e p. mv.), anze(ziender) (3e p. mv.)
- Kortrik1: akke (1e p.ev.), ajegie (2e p.ev.), attie (3e p.ev.m.), assesie (3e p.ev.v.), amme wider (1e p.mv.), aje gider (2e p.mv.), asse zider (3e p.mv.)
- Kortrik2: oake (1e p.ev.), oaje(gie) (2e p.ev.), oatie (3e p.ev.m.), oasze (3e p.ev.v.), oame wider (1e p.mv.), oaje gider (2e p.mv.), oanze zider (3e p.mv.)
- Roeseloare: ok(ik) (1e p. ev.), ojjegie (2e p. ev.), otne (3e p. ev. m.), osse(zie) (3e p. ev. v.), omme(wider) (1e p. mv.), ojje(gider) (2e p. mv.), oenze(zider) (3e p. mv.)
- Wervik: oeke (1e p.ev.), oejegie (2e p.ev.), oetie (3e p.ev.m.), oeze zie (3e p.ev.v.), oeme wider (1e p.mv.), oeje gider (2e p.mv.), oeze zider (3e p.mv.)
- Osan, olsan, oolsan, alsan
- Altijd
- Osan: Wervik
- Olsan: Kortrik
- Alsan: Blank'nberge
- Oolsan: Roeseloare
- Ommettekêe, oolmennekêe, almeteki
- Plotselieng
- Ommettekêe: Kortrik, Wervik
- Oolmennekêe: Roeseloare
- almeteki: Blank'nberge
- Onpetjuistig
- Hobbelig, oneffen (voornoamelik in de weg).
- Onpetjuistig: ollêne in Anzegem ?
- Ork'n, ort'n, urt'n
- Aandachtig luisteren (vgl. leustern: gewoon luisteren)
- Ort'n: Kortrik, Roeseloare
- Ork'n, ort'n: Wervik
- Urt'n: Blank'nberge
- Otemets
- Zie Altemets
- Overende
- Overôop, rommelig: " 't ligt doar ollemoale overende", zochtere vorme van eirekedeire
- Overende: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Overtid
- 1. Onlangs: 'k e em overtid nog gezien: 'k heb hem onlangs gezien
- 2. 'n Hêel ende geleed'n: 'k ei em overtid (moanden geleed'n) gezien
- 3. Over tid: te loate. 'k wos overtid en de tring wos weg. Z'es twee week'n overtid (voo de bevollienge).
- Overtid (onlangs): Môorslee
- Overtid (lange geleed'n): Kortrik, Roeseloare
- Overtid (te loate): Kortrik, Roeseloare, Wervik
[bewerk'n] P
- Pandre, panter
- 'n Mande me ên grôte ôre, mêestol in riet of raffia
- Pandre: Kortrik, Roeseloare
- Panter: Wervik
- Pannekoeke, pallulle, pollette
- Pannenkoek
- Pelder, pelders
- Petat in de schelle/pele gekokt, petatt'n vô in de schelle te koken (klêen kaliber)
- Pelders: Kortrik
- Perluut, perleut
- Nen onnozelen tuut, oenbenullig persôon, klêen (letterlik of figuurlik) persôontje. Oek kiendertoale voe mannelik geslachtsdêel
- Perluut Môoslee, Roeseloare
- Perleut: Kortrik, Wervik
- Pernukk'l, pernukkel
- Uutzonderlik klêen ventje, joengetje
- Pernukk'l: Blank'nberge
- Pernukkel: Kortrik
- Fernukkel: Poperienge
- Perselle, persien, persil
- Peterselie
- Perselle: Blank'nberge, Brugge
- Persien: Roeseloare
- Persil: ZO WVL
- Pertank, pertang, pertanks
- Nochtans, van 't Franske pourtant
- Pertank: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Pertang: Blank'nberge
- Pertangs: ?
- Petchikkelen
- Strompelen, moeizoam lôpen over moeilik terrin
- Petchikkelen: Kortrik
- Piempaljoentje, piempampoentje, emelbêestje, liev-eersbeestje, piepauw
- Lieveheersbeestje
- Piempaljoentje: Ostende
- Piempampoentje: Blank'nberge
- Emelbêestje: ZO WVL
- Pierewoai
- pierewoai es êen die nie weet wa'dattie wilt en droait noa de wind
- Pierewoai: Kortrik
- Plaffeture, blaffeteure
- 1. Veisterluuk
- 2. Symbolisch: (grôten, brutoalen) bek: oud jen plaffeture - zin plaffeture opentrekken
- 1. Plaffeture (veisterluuk): Kortrik, Wervik
- 2. Plaffeture (grôten bek): Kortrik
- 1. Blaffeteure (veisterluuk): Blank'nberge
- Plastroeng, plastrong
- Das, Stropdas, Plastrond, cravat (Van 't Franske Plastron)
- Plastroeng: Kortrik
- Plastrong: Blank'nberge, Roeseloare, Wervik
- Pleite
- 1. Kletsekop (koalkop) lik in Ei je die pleite geziene?
- 2. Kop, bovekant van 't ôofd, donder: lik in J'eit ip zin pleite g'ed
- Point-mort, pommor
- Neutroal, nie in versnellienge (van oto). Van het Franske point mort.
- Point-mort: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare
- Potstamper
- Nen voetboller die ter niet van terechtebringt
- Potstamper: Kortrik, Roeseloare
- Prente
- snelle mokke, "schoon meisje" dus
- prente: Môoslee, Roeseloare
- Pret, pareie, poreie
- Prei
- Pret: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Pareie, poreie: Blank'nberge, Brugge
- Pulle
- Flaske, container vô drank en vloeistoffe, thermospulle, melkpulle (boerof)
- Variatie ip et AN woord pul da verouderd es. Pulle es nog courant gebruukt
- Pulle: Kortrik, Roeseloare, Wervik
[bewerk'n] Q
[bewerk'n] R
- Renne
- --> Kik noa Ballesjiere, schommel
- Rut
- Reu, mannetjeshond
- Rut: Wervik
- Reulink
Deugniet
-
- Reulink Brugge
- Riekoord'n, riekôord'n, schoelient'n
- Veters (van rijgkoorden)
- Riekoord'n: Wervik
- Riekôord'n: Blank'nberge, Kortrik
- Riekôord'n, Schoelient'n: Roeseloare
- Riftje-raftje
- Uutschot, gemêen volk (van 't Iengels riff-raff)
- Riftje-Raftje: Blank'nberge, kust
- Rinn'n, rein
- Regenen
- Rinn'n, 't rint: Roeseloare
- Rein, 't reint: Wervik
- Rinne, rein
- De reegn
- Rinne: Roeseloare
- Rein: Wervik
[bewerk'n] S
- Sandrié
- 1. Assenbak vô segretten, Van 't Franske cendrier.
- 2. Vô zoverre bekend es sandrié in WVL gêen assenbak vô de stove of n'eird.
- Sandrié (assenbak vô segretten): Blank'nberge, Kortrik, Môorslee, Roeseloare, Wervik
- Santeboetiek
- Rommel, ebben en ouden, ôok Battaklang
- Santeboetiek: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Saro
- Skorte, stofjas. Van t Franske sarrau (boerekiel)
- Saro: Roeseloare, Slyps
- Sarze, sarzje, serze, soazje
- Deek'n
- Sarze: Kortrik, Roeseloare
- Serze: Wervik
- Soazje: Blank'nberge
- Savatte, sluffer, slissen
- Pantoffel
- Savatte: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Sluffer: Blank'nberge
- Sebit, sebiet
- Nu direct, metêen, vanoat en bitje kan, kikt ôok noa Tefète da ietwa loater (straks) betêkent.
- Van't Franske subite da doar en andre betêkenisse eit: ommettekêe (mort subite = plotse dôod of wiegedôod).
- Sebit: Kortrik
- Sebiet: Blank'nberge
- Seenappel, sinappel, ginappel, appelsien, appelsiena
- Sinaasappel
- Seenappel: Ostende
- Appelsien, appelsiena, seenappel: Blank'nberge
- Sinappel: Roeseloare, Wervik
- Ginappel: Kortrik
- Setewoarie, setebewoarie
- Verbasterienge van God zegene en beware u
- Serzjant
- Limklemme (Serre-joint)
- Serzjant: Kortrik
- Seule, sulle, ketel, oakre, oaker, êmer
- Emmer
- Seule: Ostende, Wervik
- Ketel: Kortrik
- Sulle: Roeseloare
- Eimer: Blank'nberge, Brugge
- Oaker: Tielt
- Seute
- 1. Denigrerend vo vrouwe die nogol veel spel an eur gat ei, die difficil es (lichtere vorm van Preume)
- 2. Dom vromins
- 1. Seute (Preume): Kortrik, Wervik
- 2. Seute (Dom vromins): Blank'nberge, Môorslee, Roeseloare, Wervik
- Sicht'nt, sicht'n, sidert, sedert, sins
- Sinds, sedert, verzekers van 't Duutse sichten
- 't ziet er noar uut da sich'nt ant verdwinen es.
- Sicht'nt, sicht'n (zelzoame gebruukt): Kortrik, Roeseloare
- Sicht'ndien: sindsdien
- Sidert, sedert: Blank'nberge, Roeseloare
- Sins: Blank'nberge, Kortrik, Wervik
- Skeir
- Ruze, dispuut, Henri en Patrick zittn in 't skeir over uldren dêel
- Skeir: Kortrik
- Slameur
- Last, vervelend werk, gelôop (anvoeren, grêedzetten, werk zelve, ofwirken, ipkeusen ...)
- Slôre
- Vrouwe die te bekloagen is
- Slôre: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Smôor, smôorn, versmôorn
- Aloewel dat 't AN smoor, smoren bestoat, eit et n'poar biekomende betêkenissen in 't West-Vlams
- 1. Rôken van segretten, segarren of pupe
- 2. Rôken van hasj, courant in de joengrentoale
- 3. Mist, misten
- 4. Versmôorn: verdrienk'n, verzeup'n
- 1. Smôorn (rôken): Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- 2. Smôorn (hasj): Kortrik
- 3. Smôor, smôorn (mist): Kortrik, Roeseloare, Wervik
- 4. Versmôren (verdrienk'n): Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Smuk, smukk'n, smuuk, smuuk'n
- 1. Nevel, neveln
- 2. Motreegn, motreegnn
- 1. Smuk, smukk'n (nevel): Kortrik
- 2. Smuk, smukk'n (motreegn): Kortrik
- 2. Smuuk, smuuk'n (motreegn): Roeseloare
- Snel (m; snellen, vr; snelle)
- Knap, oantrekkelik (ipgelet, ôok in het AN es knap niet gelijk aan mooi/schône)
- Snel: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Spakk'n
- ienk'n, loop'n met e spakke
- Spakk'n: Blank'nberge, Roeseloare, Wervik
- Spokk'n
- 1. Ofknapp'n, die rekk'r spokt
- 2. Kroaken, diene trap krakt en spokt oaje drip lopt
- 1. Spokk'n (ofknapp'n): Roeseloare, Wervik
- 2. Spokk'n (kroaken): Kortrik, Wervik
- Stief, stif
- hêel erg
- Stief: Blank'nberge, Roeseloare
- Stif: Kortrik, Wervik
- Stoffoasje, stoffoasie
- Type matrioal, product, geneesmidd'l. Bivôorbeeld: Der e bitje stoffoasje andoen
- Stoffoasje, stoffoasie: Kortrik, Roeseloare
- Stoffoasje: Wervik
- Strange
- Strand
- Strange: Blank'nberge, Kust, Brugge
- Swoateleire, swoateloare
- Iemand die ut zine nekke kletst, onzinnige diengen zegt
- Swoateleire: Kortrik
- Swoateloare: Roeseloare, Poperienge
[bewerk'n] T
- Tee, têe, têen
- Teen. Minen dikken tee doe zeer.
- Tee: Wervik
- Têe: Roeseloare
- Têen: Blank'nberge
- Tefète
- Straks. Onbekenden ôorsproeng, kikt ôok noa sebit da metêen betêkent.
- Tefète: Kortrik, Môorslee, Roeseloare, Wervik
- Teis (tèis), oap
- Ne gierigoard, vrek
- Teis: Kortrik
- Oap: Roeseloare
- Tènd'n, tènn
- Ten ende (road, van zin latin), de d in tènd'n es dikwils ipgeten zôdat 't tènn komt. Voorbeeld: ie wos tènn oasem: hij was buiten adem.
- Tènd'n, tènn: Blank'nberge, Roeseloare, Wervik
- Te kloffe, te klooffe
- Pardoes, te midden van, vlak ip iets vallen of botsen
- Tetoet, toetoet, toet
- Ja. In de context van Ja (toch wel)
- In het Kortrikse zin d'er drie vormen in oplôpende sterkte van affirmoatie: toet, tetoet, toetoet
- Toet, tetoet, toetoet : Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Teurn, teure
- Goan, Weggoan
- Vermoedelik allêene gebrukt in de gi vorme of gebiedende wize: teure lienks, teure reks ...
- Tiggel
- Vloertegel
- Tiggel: Wervik
- Tiek mie, tiek mien
- 't likt mie, 'k peize (vb. Tiek mie dat'skôon were es), heeft verband met het Engelse think
- Tiek mie: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Tiek mien: Blank'nberge
- Tielik, vroeg
- Vroeg
- Tielik: Roeseloare, Wervik
- Vroeg: Blank'nberge
- Tiengel
- Brandnetel
- Tiengel: Blank'nberge
- Tiest'n, tist'n
- Roare kêrel (cfr Tist'n Pulle)
- Tiest'n: Wuk ne tiest'n zeg : Blank'nberge, Roeseloare, Wervik
- Tist'n: Kortrik
- Tope
- Muts, van toepe ?
- Tope Kortrik
- Tôpe, tope, tegoare
- Tesoamen (van te hope), zie ôok A - altope, oltôpe
- Tôpe: Kortrik, Roeseloare
- Tope: Brugge, Wervik (bevôorbild ne jeugdklub in St-Michiels)
- Tegoare: Blank'nberge, Roeseloare
- Top-neis
- Kop-steirt: en geschrankte methode vô compact te stoaplen (in a geweun bedde keunn der 4 tot 6 kiendjes sloapen oanze top-neis liggn)
- Top-neis: Kortrik
- Torpedo
- Fringmekaniek bie sommigste oudre vélo's, geactiveerd deur de pedoalen achtereut te stampen (eit niets me onderzeeërs te moaken)
- Tote
- Smoele, mule; in de mêest streken angevoeld lik vulgaire toale
- Uutdrukkiengn: e lelike tote ein: een lelike smoel ein; up joen tote krign: sloagn krigen.
- Tote: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Tsjoepel, Tsjoepelke
- 1. Het dopke, mêestol in kunststoffe, da ne pot, flaske of container tidelik afsluut (vb van flasselke bier, luchtmatrasse). Kikt ôok noa Ulleke
- 2. De dop, mêestal in plastiek of catchoe, da de bewegienge van en voorwerp stopt of ofdempt, bevôorbeeld om te beletten da de deuren te verre open goan of schuven, om de slag ip te vange van de deure of capot vanne oto, ...
- Tsjolen, tsjole, tsjooldr
- Tsjolen: sukkelen, moar nie vôorut roaken, rondzwerven;
- Tsjole: ormoedigoard, sukkeleire
- Tsjooldr: zwerver
- Tsjolen: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Tsjole: Kortrik
- Tsjooldr: Kortrik, Wervik
- Tsjoloare: Môorslee, Roeseloare
- Traveir
- Spoorwegovergang (van het Franse travers)
- Traveir: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Trunte, truntekousse
- Iemand die rap/gemaklik trunt (kloagen, zoagen, bleiten, triestig zin, zin lippe loat'n angen)
- Vrouwelik; trunte, truntekousse (Treunte, treuntekousse): Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Mannelik: trunte, truntekousse (Treunte, treuntekousse): Blank'nberge, Kortrik
- Mannelik: Truntoart Môorslee, Roeseloare
- Tusketerwe
- maïs ('n verbastringe van "turkse tarwe")
- Tusketerwe: Kortrik
- Tuug
- Materioal
- Tuug: Blank'nberge, Roeseloare
- Tweisdriev'n, tweisdriver, tweisdrievre
- Tweisdriev'n: saboteren, ruze moaken (cfr dwarsliggen, tegenwerken)
- Tweisdriver: oaveriksen, (cfr dwarsligger)
- Tweisdriev'n: Môorslee, Roeseloare
- Tweisdriv'n: Kortrik
- Tweisdriver: Kortrik
- Tweisdrievre: Roeseloare
- Tweisn
- 1.Dwars, niet evenwijdig ( 'n twadde van tweisn leggn)
- 2. Krusen, oversteken, werkword dwarsen (vb van en boane)
- Tweiste
- Ruze ein(Ze liggn in tweiste.) Verzekers van AN twist.
- Tweiste: Wervik
[bewerk'n] U
- Ulle, ulleke
- Deksel van ne pot (container van iets) en kookpot, mêestol in metoal
- Ulle van ne varvepot, kookpot, confeturepot, ...
- Ulleke van en klêen potje, drankflasselke (capsule), kik ôok noa Tsjoepel(ke)
- Ulle: Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Ulleke: Kortrik
[bewerk'n] V
- Vermassakreern, vernôzeln
- Vermassakreern: compleet noar de voantjes elpen
- 1. Vernôzeln: onbreukboar moak'n
- 2. Vernôzeln: verleiden, ontmoagd ("j'ee ze vernoazelt")
- Vermassakreern: Blank'nberge, Kortrik
- 1. Vernôzeln (onbrukboar moak'n): Kortrik
- 2. Vernôzeln (verleiden): Kortrik
- Vertrek
- WC
- Vertrek: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Vespree, eet'n vo viere
- vieruurtje
- Vespree: Slyps
- Eet'n vo viere: Roeseloare
- Veuleneuzn, veulneuzn, vuulneuzn
- Anjers
- Veuleneuzn Wervik
- Veulneuzn: Kortrik
- Vuuleneuzn:Roeseloare
- Visegrip
- Griptang. Van het Franske vise à gripe
- Visegrip: Kortrik
- Vitesse
- Versnellienge (van wagen), snelhied, van 't Frans
- Vitesse: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare
- Vort
- rot
- Vort: Blank'nberge, Kortrik
- Vowuk
- Woarom Vowuk doe je gie da?
- Woar voorn, met welk doel
- Vroarmoed
- Armoedig
- Vroarmoed: Roeseloare
[bewerk'n] W
- Weegoarde
- Zin weegoarde: etwien die an em gelikt (zôwel van uterlijk of van gedrag; wok gezeid oeter entwiene zien "goeste" gevoend'n èt van 't ander geslacht: "J'è zien weegoarde gevoenden"
- Weegoarde: Kortrik, Roeseloare
- Weeskant'n
- An de twêe ziden
- Weeskant'n: ZO WVL
- Weird, weirde
- Waard, waarde, 't es nie vele weird. Kikt ôok bie Nieweird
- Weird'n, weirn
- Zin beste doen, zun eigen verdedigen (van weren), Je weird 'em lik ne duvel in e wiewoatervat
- Weird'n: Kortrik
- Weirn: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Wietewoai
- Nen roaren veugle
- Wietewoai: Kortrik
- Wider, wulder, wiender
- Wij
- Wider: Wervik
- Wulder: Kortrik
- wiender: Blank'nberge
- Wiesterkapjele
- Rommelig
- Wiesterkapjele: Slyps, Roeseloare
- Woajoart
- Dwoazerik
- Woajoart: Roeseloare
- Wrikkelgat
- Iemand die nie kan stillezitt'n
- Wrikkelgat: ZO WVL
- Wuk
- Wat. Wuk es da?
- Wuk: Wervik
[bewerk'n] X
[bewerk'n] Y
[bewerk'n] Z
- Zatte, zjatte
- Kopje (bijvoorbeeld e zatte kaffie)
- Zatte, zjatte: Kortrik, Roeseloare
- Zjatte: Wervik
- Zêre
- vlug, rap
- Zêre: Blank'nberge, Kortrik, Roeseloare, Wervik
- Zider, zidder, ziedre, ziender, zulder
- Zij (3e p.mv.)
- Zider: Wervik
- Ziedre: Roeseloare
- Ziender: Blank'nberge
- Zulder:: Kortrik
- Ziddre, zidder, zêd'r
- Rapper
- Ziddre: Roeseloare, Slyps
- Zidder: Blank'nberge, Wervik
- Zêd'r: Kortrik
- Zjangre, zjanger
- T'es zinen zjangre: 't es zin type, genre (Van 't Franske genre)
- Zjangre: Kortrik, Roeseloare
- zjanger: NW WVL
- Zjante
- Wielvelge van ne vélo, moto en oto. (Van't Franske Jante)
- Zjante: Kortrik, Roeseloare
- Zop'ntenat, zuupndenat, zoppenat
- Kletsnat. Je zot in de rein en je wos zop'ntenat oot'n ier arriveerde.
- Zop'ntenat: Wervik
- Zuupndenat: Blank'nberge, Môoslee, Roeseloare
- Zoppenat: Kortrik
- Zwee, zwee-izer
- Alloam vô nen rechten oek te meten of te moaken (Wienkeloak, oekprofiel)
- Zwee (wienkeloak): Kortrik, Roeseloare
- Zwee-izer (metoalen oekprofiel): Kortrik
