Nobelova nagrada za ekonomiju
From Wikipedia
Nagrada Švedske banke za ekonomske nauke u znak sećanja na Alfreda Nobela (na švedskom Sveriges Riksbanks pris i ekonomisk vetenskap till Alfred Nobels minne) je nagrada koja se dodjeljuje svake godine za vanserijske intelektualne doprinose u oblasti ekonomije. Nagrada je osnovana od strane Švedske banke (najstarije centralne banke na svijetu) na 300-tu godišnjicu njenog osnivanja 1968. godine. Iako ta nagrada nije utemeljena na testamentu Alfreda Nobela, laureati iz ekonomije primaju diplomu i zlatnu medalju od švedskog kralja 10. decembra u Stokholmu na istoj ceremoniji na kojoj i dobitnici Nobelove nagrade iz fizike, hemije, fiziologije ili medicine i književnosti. Iznos novčane nagrade za ekonomiju jednak je drugim nagradama.
Prestiž ove nagrade delimično proističe iz njenog povezivanja sa nagradama stvorenim na osnovu testamenta Alfreda Nobela, što je često bilo izvor kontroverzi. Nagrada se obično naziva Nobelova nagrada za ekonomiju ili, tačnije, Nobelova memorijalna nagrada za ekomomiju.
U februaru 1995 godine je odlučeno da nagrada za ekonomiju bude definisana kao nagrada za društvene nauke, otvarajući tako Nobelovu nagradu velikim doprinosima iz drugih oblasti, kao što su političke nauke, psihologija i sociologija. Takođe, struktura Komiteta za nagradu za ekonomiju je izmjenjena, budući da sada dva člana nisu ekonomisti, dok se ranije komitet ove nagrade sastojao od pet ekonomista.
Sadržaj/Садржај |
[edit] Postupak dobijanja nagrade
Laureate iz ekonomije, kao i laureate iz hemije i fizike, bira Kraljevska švedska akademija nauka. Svake godine oko sto živih osoba bude nominovano od strane kvalifikovanih predlagača, koje se prosleđuju odboru od pet do osam članova, a koji zatim podnosi svoj izbor dobitnika Švedskoj akademiji na finalno odobrenje. Nagradu može podeliti najviše troje dobitnika. Nagrada se dodeljuje u Stokholmu i praćena je finansijskom nagradom od deset miliona kruna, ili otprilike jedan milion evra u 2004. godini.
[edit] Dobitnici nagrade
[edit] 1960-te
| Godina | Ime | Oblast |
|---|---|---|
| 1969. | Ragnar Friš (Norveška), Jan Tinbergen (Holandija) | za razvijanje i primjenu dinamičkih modela za analizu ekonomskih procesa |
[edit] 1970-te
| Godina | Ime | Oblast |
|---|---|---|
| 1970. | Pol Samjuelson (SAD) | za naučni rad preko kojeg je razvio statičku i dinamičku ekonomsku teoriju i za aktivni doprinos u podizanju nivoa analize u ekonomiji |
| 1971. | Sajmon Kuznjec (SAD) | za svoju empirijski zasnovanu interpretaciju ekonomskog rasta, koja je dovela do novog i produbljenog uvida u ekonomsku i socijalnu strukturu i proces razvoja |
| 1972. | Džon Hiks (Ujedinjeno Kraljevstvo), Kenet Erou (SAD) | za njihov pionirski doprinos u teoriji opšte ekonomske ravnoteže i teorije blagostanja |
| 1973. | Vasilij Leontijev (SAD) | za razvoj input-autput metoda i za njegovu primjenu na važne ekonomske probleme |
| 1974. | Gunar Mirdal (Švedska), Fridrih Hajek (Ujedinjeno Kraljevstvo) | za njihov pionirski rad u teoriji novca i ekonomskih fluktuacija i za njihovu prodornu analizu međuzavisnosti ekonomskih, društvenih i institucionalnih fenomena |
| 1975. | Leonid Kantorovič (SSSR), Tjaling Kupmans (SAD) | za njihov doprinos teoriji optimalne alokacije resursa |
| 1976. | Milton Fridman (SAD) | za njegov doprinos napretku na područjima analize potrošnje, monetarne istorije i teorije i za demonstraciju složenosti stabilizacione politike |
| 1977. | Bertil Olin (Švedska), Džejms Mid (Ujedinjeno Kraljevstvo) | za njihov veliki doprinos teoriji spoljne trgovine i međunarodnih tokova kapitala |
| 1978. | Herbert Sajmon (SAD) | za njegovo pionirsko istraživanje postupaka donošenja odluka unutar ekonomskih organizacija |
| 1979. | Teodor Šulc (SAD), Artur Luis (Ujedinjeno Kraljevstvo) | za njihovo pionirsko istraživanje u istraživanju ekonomskog razvoja sa posebnim doprinosom u rješavanju problema zemalja u razvoju. |
[edit] 1980-te
| Godina | Ime | Oblast |
|---|---|---|
| 1980. | Lorens Klajn (SAD) | za stvaranje ekonometrijskih modela i njihovu primenu na analizu ekonomskih fluktuacija i ekonomskih politika |
| 1981. | Džejms Tobin (SAD) | za njegovu analizu finansijskih tržišta i njihovih odnosa sa odlukama o potrošnji, zaposlenošću, proizvodnjom i cenama |
| 1982. | Džordž Stigler (SAD) | za njegove važne studije o industrijskim strukturama, funkcionisanju tržišta i uzrocima i efektima državne regulacije |
| 1983. | Žerar Debre (SAD) | za ukčučivanje novih analitičkih metoda u ekonomsku teoriju i za temeljnu reformulaciju teorije opšte ravnoteže |
| 1984. | Ričard Stoun (Ujedinjeno Kraljevstvo) | za fundamentalne doprinose razvoju sistema nacionalnih računa i, stoga, za bitno unapređenje osnove za empirijske ekonomske analize |
| 1985. | Franko Modiljani (SAD) | za njegovu pionirsku analizu štednje i finansijskih tržišta |
| 1986. | Džejms Bjukenen (SAD) | za njegov razvoj ugovorne i konstitucionalne osnove za teoriju donošenja ekonomskih i političkih odluka |
| 1987. | Robert Solou (SAD) | za njegov doprinos teoriji ekonomskog rasta |
| 1988. | Moris Ale (Francuska) | za njegov pionirski doprinos teoriji tržišta i efikasnog korišćenja resursa |
| 1989. | Trygve Haavelmo (Norveška) | za njegovo razjašnjenje teorije verovatnoće kao osnove ekonometrije i za analizu simultanih ekonomskih struktura |
[edit] 1990-te
| Godina | Ime | Oblast |
|---|---|---|
| 1990 | Hari Markovic (SAD), Merton Miler (SAD), Vilijem Šarp (SAD) | za njihov pionirski rad u teoriji finanijske ekonomije |
| 1991. | Ronald Kouz (Ujedinjeno Kraljevstvo) | za njegovo otkriće i razjašnjenje značenja transakcionih troškova i vlasničkih prava za institucionalne strukture i funkcionisanje ekonomije |
| 1992. | Geri Beker (SAD) | za proširenje domena mikroekonomske analize na široki spektar ljudskih ponašanja i interakcija, uključujući i ponašanja nevezana za tržište |
| 1993. | Robert Fogel (USA), Daglas Nort (SAD) | za obnavljanje istraživanja ekonomske istorije primenom ekonomske teorije i kvantitativnih metoda radi objašnjenja ekonomskih i institucionalnih promena |
| 1994. | Džon Haršanji (SAD), Džon Neš (SAD), Rajnhard Zelten (Nemačka) | za njihovu pionirsku analizu ravnoteže u teoriji nekooperativnih igara |
| 1995. | Robert Lukas (SAD) | za razvoj i primenu hipoteze o racionalnim očekivanjima, što je transformisalo makroekonomsku analizu i produbilo naše razumevanje ekonomske politike |
| 1996. | Džejms Mirlis (Ujedinjeno Kraljevstvo), Vilijem Vikri (SAD) | za njihov fundamentalne doprinose ekonomskoj teoriji podsticaja u uslovima asimetričnih informacija |
| 1997. | Robert Merton (SAD), Majron Šouls (SAD) | za novi metod određivanja cena derivata |
| 1998. | Amartja Sen (Indija) | za njegov doprinos ekonomici blagostanja |
| 1999. | Robert Mandel (Kanada) | za njegovu analizu monetarne i fiskalne politike u uslovima različitih režima deviznog kursa i analizu optimalnih valutnih područja |
[edit] 2000-te
| Godina | Ime | Oblast |
|---|---|---|
| 2000. | Džejms Hekman (SAD), Danijel MekFaden (SAD) |
za njegovu analizu teorije i metoda analize selektivnih uzoraka za njegov razvoj teorije i metoda analize diskretnog izbora |
| 2001. | Džordž Akerlof (SAD), Majkl Spens (SAD), Džozef Stiglic (SAD) | za njihovu analizu tržišta sa asimetričnim informacijama |
| 2002. | Danijel Kaneman (Izrael/SAD), Vernon Smit (SAD) |
za integrisanje uvida iz psiholoških istraživanja u ekonomskunauku, posebno onih koja s eodnose na njudsko prosuđivanje i donošenje odluka u uslovima neizvesnosti za uspostavljanje laboratorijskih eksperimenata kao oruđa u emprijskoj ekonomskoj analizi, posebno u studijama alternativnih tržišnih mehanizama |
| 2003. | Robert Ingl (SAD), Klajv Grendžer (Ujedinjeno Kraljevstvo) | za metode analize ekonomskih vremenskih serija sa varijabilnošću vremena ili zajedničkim trendovima |
| 2004. | Fin Kidland (Norveška), Edvard Preskot (SAD) | za njihove doprinose dinamičnoj makroekonomiji: vremenska konzistentnost ekonomske politike i pokretačke snage iza privrednih ciklusa |
| 2005. | Robert Auman (Izrael/SAD), Tomas Šeling (SAD) | za naše bolje razumevanje konflikta i saradnje kroz analizu teorije igara |
[edit] Spoljašnje veze
- Nagrade na sajtu fondacije Nobel
- Dobitnici nagrade iz Ekonomije
- Istorija nagrade i kontroverzije
| Nobelove nagrade |
| Ekonomija | Fizika | Hemija | Fiziologija ili medicina | Mir | Književnost |
