Zawichost

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°48'24" N 021°51'23" E

Zawichost
Herb Zawichostu
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	sandomierski
Gmina  - rodzaj	Zawichost miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1255
Burmistrz	Andrzej Mieczysław Wzorek
Powierzchnia	20,15 km²
Położenie	50° 48'24'' N 21° 51'23'' E
Liczba mieszkańców (2004)  - liczba ludności  - gęstość	1888 93,7 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	15
Kod pocztowy	27-630
Tablice rejestracyjne	TSA
TERC10 (TERYT)	3263409094
Urząd miejski3 ul. Żeromskiego 50 27-630 Zawichost tel. 15 836-41-15; faks 15 386-40-51 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Zawichost – miasto w województwie świętokrzyskim, w powiecie sandomierskim.

Siedziba miejsko-wiejskiej gminy Zawichost. Prawa miejskie od co najmniej 1255 roku. W latach 1975-1998 Zawichost administracyjnie należał do woj. tarnobrzeskiego.

Według danych z 31 grudnia 2004, Zawichost miał 1888 mieszkańców.

Spis treści 1 Położenie 2 Historia 3 Zabytki 4 Bibliografia 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Położenie

Miasto położone jest nad Wisłą, na wysokim wapiennym tarasie jej lewego brzegu. W okolicy miasta znajdują się złoża kamienia wapiennego oraz glinki krzemionkowej. Zawichost położony jest 17 km na północny zachód od Sandomierza. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 777 z Sandomierza do Maruszowa oraz droga nr 755 z Kosina do Ostrowca Świętokrzyskiego. W Zawichoście znajduje się przeprawa promowa przez Wisłę.

[edytuj] Historia

Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z ok. 1148 r. Zawichost był grodem kasztelańskim i osadą targową położoną w pobliżu przeprawy przez Wisłę. Od końca XII w. był siedzibą archidiakonatu. W 1205 r. w bitwie pod Zawichostem, książęta Leszek Biały i Konrad Mazowiecki pokonali wojska księcia halickiego Romana, który w czasie tej bitwy poległ.

Dokładna data nadania Zawichostowi praw miejskich nie jest znana, ale przyjmuje się, że nastąpiło to przed rokiem 1255. Zawichost był niszczony podczas kolejnych najazdów tatarskich w 1241, 1259 i 1500 r. Miasto jednak szybko odbudowywało się po klęskach.

W 1257 r. książę Bolesław Wstydliwy nadal miasto oraz 25 okolicznych miejscowości założonemu w Zawichoście klasztorowi klarysek. Przywilej lokacyjny nadawał Zawichostowi 44 łany jako uposażenie, a także prawo do odbywania targów, warzenia piwa i pobierania cła od miedzi i ołowiu spławianych Wisłą. Od XIV w. Zawichost był miastem królewskim i siedzibą starostwa niegrodowego. Za panowania Kazimierza Wielkiego klasztor został umocniony. Król wybudował tu także obronny zamek, który miał strzec przeprawy przez Wisłę. Zawichost miał w tym czasie 540 mieszkańców.

Największy rozkwit miasta przypadł w wieki XV i XVI. Zawichost położony był w tym czasie na szlaku handlowym prowadzącym z Krakowa na Litwę. Miasto korzystało z ceł pobieranych od towarów spławianych na Wiśle. Rozwijało się rzemiosło (m.in. piwowarstwo). W 1564 r. w mieście znajdował się ratusz, łaźnia, słodownia, 4 jatki rzeźnicze oraz 126 domów.

Zawichost został zniszczony podczas potopu szwedzkiego w 1655 r. i najazdu Rakoczego w 1657 r. Po tych wydarzeniach miasto podupadło. Jego problemy pogłębiły się po rozbiorach Polski, po których Zawichost stał się miastem pogranicznym.

Na początku XVIII w. w pobliżu Zawichostu powstało miasto Starostów (przemianowane później na Prosperów), zamieszkane głównie przez Żydów. W 1820 r. zostało przyłączone do Zawichostu.

W 1827 r. połączone miasto miało 281 domów (jednak tylko 5 murowanych) i 2320 mieszkańców. W Zawichoście każdego tygodnia odbywały się dwa targi. W ciągu roku w mieście było 12 jarmarków. W 1888 r. Zawichost utracił prawa miejskie. W XIX w. w mieście funkcjonowały: cegielnia, garncarnia, 2 wapienniki oraz zakłady rzemieślnicze. W 1926 r. Zawichost odzyskał prawa miejskie.

W czasie okupacji hitlerowskiej Niemcy utworzyli tutaj getto, w którym przetrzymywanych było ok. 5 tysięcy Żydów. W 1944 r. w Zawichoście toczyły się zacięte walki o przyczółek na Wiśle. Podczas walk miasto zostało niemal doszczętnie zniszczone. W latach powojennych Zawichost odbudowano.

[edytuj] Zabytki

• Wczesnogotycki kościół pw. Świętego Jana Chrzciciela z XIII wieku, ufundowany wraz z klasztorem klarysek przez księcia Bolesława Wstydliwego w 1245 dla jego siostry Salomei. Po bokach nawy z XVII i XVIII wieku. Z zabudowań klasztornych zachował się fragment wschodniego skrzydła.
• Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, pierwotnie romański, został gruntownie przebudowany w XIX wieku, w podziemiach kościoła znajdują się pozostałości romańskiej świątyni; obok kościoła plebania z XIX wieku
• Kościół pw. Świętej Trójcy z XIII wieku, przebudowany w stylu barokowym, wyposażenie kościoła późnobarokowe
• Pozostałości kaplicy pw. św. Maurycego z początku XI wieku, odkryte podczas badań archeologicznych, jest to fragment absydy romańskiego kościoła zabranego kiedyś przez Wisłę
• Kamienny obelisk służący do pomiaru stanu wody na Wiśle, przy ulicy św. Leonarda
• Dom zajezdny z XIX wieku przy Małym Rynku
• Domy z XIX i początku XX wieku

[edytuj] Bibliografia

• "Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski", PWN, Warszawa 1998, ISBN 83-01-12677-9
• "Miasta polskie w Tysiącleciu", przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona urzędu miasta i gminy w Zawichoście
• Zawichost na stronie Sandomierskich klimatów

• Mapy i zdjęcia satelitarne
  • mapy i zdjęcia satelitarne (Google) w Wikimapii
  • mapa w Szukaczu
  • mapa w Mapquest (en)