Powiat białobrzeski

Z Wikipedii

Powiat białobrzeski
Herb powiatu białobrzeskiego
Położenie na mapie województwa
Województwo	mazowieckie
Miasto powiatowe	Białobrzegi
Starosta	Andrzej Wiśniewski
Powierzchnia	639,28 km²
Populacja (2005)  - liczba ludności  - gęstość	33 545 52,47 osób/km²
Urbanizacja	24,27%
Tablice rejestracyjne	WBR
gminy miejskie - miejsko-wiejskie 2 wiejskie 4
Starostwo pl. Zygmunta Starego 9 26-800 Białobrzegi tel. 48 613-34-14; faks 48 614-34-20
Strona internetowa powiatu

Powiat białobrzeski - powiat w Polsce (południowo-zachodniej części województwa mazowieckiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Białobrzegi.

Spis treści 1 Demografia 2 Historia 3 Podział administracyjny 4 Rolnictwo 5 Przemysł

[edytuj] Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
ogółem	33 545	100	16 688	49,7	16 857	50,3
miasto	8131	100	4101	50,4	4030	49,6
wieś	25 414	100	12 587	49,5	12 827	50,5

[edytuj] Historia

Powiat białobrzeski istniał przed zmianami administracyjnymi w 1975 roku w nieco innym kształcie niż obecnie, choć obejmował swym zasięgiem mniej więcej ten sam obszar. Jego powierzchnia wówczas wynosiła 673 km². Powiat składał się z 12 gromad, których siedzibami były: Białobrzegi, Boże, Dobieszyn, Jabłonna, Olszany, Promna, Przybyszew, Radzanów, Stara Błotnica, Stary Gózd, Stromiec, Wyśmierzyce. W skład ówczesnego powiatu wchodziły obszary, które dzisiaj do niego nie należą. Między innymi do powiatu na południowo-zachodnich krańcach należała południowa i zachodnia część gromady Jabłonna, z takimi miejscowościami jak: Ulów, Kozieniec, Długie. Na wschodzie z większych miejscowości do powiatu wchodził Augustów i Budy Augustowskie oraz na północnym zachodzie - Jastrzębia. Na południu do powiatu nie należał Kaszów i Żabia Wola (przyłączone do gminy Stara Błotnica w 1972 r.). W 1972 r. gromady przekształcono w gminy.

[edytuj] Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Białobrzegi, Wyśmierzyce
• gminy wiejskie: Promna, Radzanów, Stara Błotnica, Stromiec
• miasta: Białobrzegi, Wyśmierzyce.

W powiecie istnieje 116 sołectw, z czego 31 należy do gminy Promna, po 23 sołectwa mają gminy Stara Błotnica i Stromiec, 17 sołectw liczy gmina Radzanów, 12 Wyśmierzyce, najmniej sołectw posiada gmina Białobrzegi - 10. W całym powiecie znajduje się 175 miejscowości, najwięcej w gminie Stromiec (44 miejscowości) i Promna (38), a najmniej w gminie Białobrzegi (17). Powiat białobrzeski graniczy z czterema powiatami województwa mazowieckiego. Od północy i zachodu graniczy z powiatem grójeckim (gminami: Warka, Jasieniec, Goszczyn, Mogielnica, Nowe Miasto nad Pilicą), na wschodzie z kozienickim (gminy: Grabów nad Pilicą, Głowaczów), na południu z radomskim (gminy: Jedlińsk i Przytyk), a od południowego wschodu z powiatem przysuskim (gminy: Potworów i Klwów). Porównując powierzchnie powiatów sąsiadujących z powiatem białobrzeskim zauważamy, że jest on pod tym względem najmniejszy z nich. Porównanie liczby ludności także wychodzi na niekorzyść powiatu białobrzeskiego.

[edytuj] Rolnictwo

Najlepsze warunki przyrodnicze dla rolnictwa występują w gminach: Radzanów (69.3 punktów), Stara Błotnica (62,9 pkt.) oraz Promna (61,6 pkt.). Słabe warunki występują w gminach: Wyśmierzyce (57,1 punktów), Białobrzegi (54,7 pkt.) i Stromiec (tylko 50,7 pkt.). Wskaźnik ten dla byłego województwa radomskiego wynosi 62,8 punktów. Widać więc, że wartości rolniczej przestrzeni produkcyjnej są stosunkowo słabe, co wskazuje, że warunki dla rozwoju rolnictwa w całym powiecie nie są najlepsze. Użytki rolne w poszczególnych gminach wykazują duże zróżnicowanie pod względem odsetka powierzchni, jaki stanowią w tych gminach. Najmniejszą powierzchnię użytki rolne zajmują w gminie Białobrzegi (tylko 44,2%) oraz w gminach: Wyśmierzyce (53,8%) i Stromiec (56,2%). Wartość ta dla całego powiatu wynosi 66,5%. Jednocześnie w gminach tych odsetek lasów w stosunku do powierzchni gmin jest największy, odpowiednio: 41,8%, 39,7%, 35,4% (dla powiatu 24,6%). Największy odsetek powierzchni gmin grunty rolne stanowią w gminach: Promna (85,9%), Stara Błotnica (83,4%) i Radzanów (75,8%). W gminach tych lesistość stanowi niewielki procent, odpowiednio: 5,6%, 9,8% i 13,5%. Grunty orne w powierzchni użytków rolnych największy odsetek mają w gminach Radzanów (85,2%), Stara Błotnica (72,2%) i Stromiec (69,9%). W gminach Białobrzegi, Wyśmierzyce i Promna wskaźnik ten jest na podobnym poziomie i wynosi odpowiednio: 66,3%, 64,8% i 62,7%. W powiecie białobrzeskim grunty orne zajmują 69,9% powierzchni użytków rolnych. Pod względem powierzchni sadów w użytkach rolnych na pierwszy plan wybija się zdecydowanie gmina Promna gdzie sady stanowią 13,4% powierzchni użytków rolnych. Wysoki odsetek posiada także gmina Radzanów: 8,4%. W pozostałych gminach powiatu powierzchnia sadów nie przekracza 4% (np. gmina Białobrzegi 4%, Wyśmierzyce 3,2%, Stara Błotnica 3,1%, Stromiec 1,7%). Dla powiatu wartość ta wynosi 6,2%. Łąki w strukturze użytków rolniczych stanowią stosunkowo wysoki odsetek zarówno dla całego powiatu (13,5%), jak i poszczególnych gmin. W większości gmin przekracza on zdecydowanie 10% i stanowi w gminie Wyśmierzyce 18,8%, Białobrzegi 18,7%, Promna 15,9%, Stromiec 14,1 i w gminie Stara Błotnica 12,4%. Najniższa wartość przypada na gminę Radzanów, tylko 3,0%. Podobna struktura występuje w odsetku pastwisk (powiat 10,4%). Tutaj dominują gminy Stromiec (14,3%), Wyśmierzyce (13,2%), Stara Błotnica (12,3%), Białobrzegi (11%) i Promna (8,0%). Podobnie jak w przypadku łąk, najniższy odsetek ma gmina Radzanów (3,4%). W obu przypadkach, tzn. łąk i pastwisk na wartości w poszczególnych gminach ma położenie gmin w stosunku do doliny Pilicy. W gminach nadpilicznych odsetek łąk i pastwisk jest największy. W gminie Stara Błotnica taką rolę odgrywa szeroka i płaska dolina Tymianki. Gmina Radzanów, pozbawiona większych cieków i obszarów przez nie zalewanych, przeznaczanych często na łąki i pastwiska, nie posiada w strukturze użytków rolnych ich znacząco wiele. W strukturze upraw w powiecie dominują zboża: żyto 6733 ha, owies 3471 ha, pszenżyto 1397 ha, pszenica 619 ha, jęczmień 169 ha. Ziemniaki zajmują 2353 ha, uprawy warzyw 1014 ha pogłowie bydła w powiecie szacowane jest na 11337 sztuk, zaś trzody chlewnej na 18035 sztuk.

[edytuj] Przemysł

W dziedzinie surowców mineralnych powiat należy do ubogo wyposażonych przez naturę. Występują tutaj niemal wyłącznie utwory czwartorzędowe w postaci glin piaszczystych, piasków i żwirów, głazów i torfów. Gliny nadające się do celów ceramicznych występują w postaci płatów na obszarze całego powiatu, głównie jednak w jego części południowej i północnej. Jakość glin nie jest wysoka – są to chude gliny piaszczyste o dużej zawartości żwirów oraz szkodliwych związków. Gliny te obecnie nie są eksploatowane, choć w przeszłości obecność cegielni na tych obszarach była rzeczą normalną, o czym świadczy duża liczba wyrobisk (glinianek) rozsianych na terenie powiatu. Nieco lepsze gliny dla przemysłu terenowego występują w pobliżu miejscowości Pacew, Biejkowska Wola, Witaszyn, Smardzew, Pierzchnia i Stara Błotnica. Występujące w powiecie piaski są pochodzenia wodnolodowcowego. Zajmują one większe powierzchnie w północnej i środkowej części powiatu. Jako surowiec nie przedstawiają większej wartości z uwagi na zróżnicowane ziarno oraz znaczną domieszkę części gliniastych. Jako kruszywo surowiec ten znajduje zastosowanie przy budowie dróg dojazdowych o znaczeniu wiejskim. Bardziej przydatne piaski występują wzdłuż prawego brzegu Pilicy. Są to piaski rzeczne, przemyte i czyste o równomiernym składzie granulometrycznym. Nadają się one do produkcji wyrobów betonowych i zapraw budowlanych. Koryto Pilicy zasobne jest również w żwiry rzeczne – nadające się jako dobre kruszywo do produkcji betonów. Na obszarze powiatu żwiry występują także w wielu innych miejscach, gdzie są lub były wykorzystywane gospodarczo (żwirownie występują między innymi w Jasionnej, Stawiszynie). Występowanie torfów na obszarze powiatu związane jest przede wszystkim z doliną Pilicy (okolice wsi Grzmiąca, Redlin, Promna), doliną Tymianki (Siekluki) i doliną rzeki Pierzchni (Suski Młynek). Miąższość torfów tutaj występujących wynosi od 0,8 do 1,2 m. Eksploatacja prowadzona jest w dzikich odkrywkach tylko w skali lokalnej na użytek przydomowych ogródków i kwietników. Na terenach między Pilicą a Radomką stwierdzono również występowanie węgla brunatnego. Pokłady ciągną się ze wschodu na zachód na przestrzeni 10 km. Głębokość zalegania pokładów i ich miąższość jest bardzo zmienna. Eksploatacja tych pokładów dzisiaj jest zdecydowanie nieopłacalna. Przemysł w powiecie białobrzeskim opiera się przede wszystkim na surowcach miejscowych: owocach i płodach rolnych. Przemysł przetwórstwa owocowo warzywnego reprezentowany jest przez firmy „Alione Central Europe” oraz „Wink” produkujące mrożonki, dżemy, które swe zakłady zlokalizowały na obrzeżach Białobrzegów. W gminie Promna (Kolonia Promna) swój zakład posiada firma „Alpex” produkująca marynaty z ogórków i papryki a także wina. Przemysł spożywczy reprezentowany jest licznie także przez piekarnie (Białobrzegi, „Korab” S.C. Wyśmierzyce). Najbardziej kojarzoną z Białobrzegami i jedną z bardziej znanych firm regionu jest „Zbyszko”, producent soków i napojów owocowych. Przedsiębiorstwo to zatrudnia około 60 pracowników, posiada nowoczesną linię produkcyjną i plany rozbudowy. Inne większe zakłady działające na terenie powiatu to: „Sensas Gut-Mix” z Białobrzegów, przedsiębiorstwo produkcyjno-handlowe powstałe w 1991 roku. Zakład zajmuje się produkcją zanęt, przynęt i akcesoriów wędkarskich. Duża część produkcji przeznaczana jest na eksport do takich krajów jak: Francja, Chorwacja, Czechy, Holandia, Irlandia i inne. Niegdyś jednym z większych zakładów regionu była fabryka zabawek, dzisiaj Zabawkarska Spółdzielnia Pracy „Plastimat” z siedzibą w Białobrzegach. Obecnie głównym wyrobem tej spółdzielni są pojemniki z tworzyw sztucznych, mające zastosowanie w przemyśle mleczarskim. Długą tradycję ma produkcja obuwia i półproduktów obuwniczych, która to działalność była podstawą drobnego rzemiosła na terenie powiatu. Z tej tradycji wywodzą się drobne zakłady cholewkarskie w Białobrzegach czy w Stromcu. Niektóre z nich przekształciły się w większe przedsiębiorstwa. Przykładem jest P.P.H.U. „Stanley” S.C. w Białobrzegach. Firma ta produkuje obuwie damskie z naturalnej skóry. Podobny asortyment ma firma „Italo” z Białobrzegów. Część produkcji przeznaczana jest na eksport. Z kolei PPHU „Perfetta” z siedzibą w Białobrzegach produkuje spody, podeszwy do butów. Dużym producentem jest firma „Armex’, produkująca buty (między innymi dla wojska), posiadająca swoją garbarnie i skład nawozów sztucznych (gmina Promna). Na terenie powiatu działają także wylęgarnie drobiu (Białobrzegi, Stromiec), ferma drobiu w Koloni Promna, mleczarnia w gminie Radzanów, wiele ubojni i masarni, odlewnia w Kiełbowie Nowym oraz dużo małych, przeważnie rodzinnych przedsiębiorstw. Podstawą bytu ludności powiatu zamieszkałej w miastach jest działalność usługowa. Działalność ta koncentruje się w mieście Białobrzegi jako głównym ośrodku administracyjnym powiatu. Tutaj zlokalizowane są zakłady świadczące usługi w zakresie mechaniki samochodowej, gospodarki komunalnej, budownictwa, cholewkarstwa i innych. Nie można także nie zauważyć działalności gastronomicznej lokalizowanej wzdłuż trasy E 77. Scentralizowanie usług dotyczy nie tylko Białobrzegów jako centrum powiatu ale także w obrębie samego miasta można dostrzec tendencje koncentryczne.