Pismo wzorcowe

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

**Pismo znormalizowane**
Nazwa chińska
Hanyu Pinyin	kǎishū
Wade-Giles	kai-shu
Spolszczenia	Pismo wzorcowe, zanormalizowane, standardowe
Znaki trad.	楷書
Znaki upr.	楷书

Pismo wzorcowe (jap. kaisho) - to licząca ok. 1300 lat i używana obecnie kaligraficzna odmiana pisma chińskiego, wypracowana ok. VII wieku za rządów dynastii Tang. Pod względem popularności w publikacjach drukowanych, ustępuje jedynie opracowanej na potrzeby drukarstwa czcionce Songti.

Pismo wzorcowe jest używane także w Korei Południowej (jako Hancha) oraz Japonii (Kanji), gdzie jest znane pod nazwą kaisho. Jego inne chińskie nazwy to prawidłowe [pismo] wzorcowe (正楷), pismo prawdziwe (真書) lub pismo prawidłowe (正書). Używane na Tajwanie znaki alfabetu Zhuyin również są pisane w stylu wzorcowym.

Znaki pisma wzorcowego większe niż 5 cm nazywane są dużym pismem wzorcowym (大楷), podczas gdy te mniejsze do 2 cm pismem małym (小楷). Znaki o rozmiarach 2-5 cm to pismo średnie (中楷).

[edytuj] Zasady kaligraficzne

Yǒng

Znakiem, na którym uczniowie poznają podstawowe zasady pisma wzorcowego jest yong (永, wieczny). Tzw. Osiem Zasad Znaku Yong (chiń. 永字八法, pinyin: Yǒngzì Bā Fǎ) to podstawa dalekowschodniej kaligrafii. Zasady te są znane w Japonii jako Eiji Happō (jap.: えいじはっぽう), w Korei - jako Yeongjapalbeop (kor.: 영자팔법), a w Wietnamie - jako Vĩnh Tự Bát Pháp (także jako Tám Phương Pháp về Chữ Vĩnh).

Zasady obejmują pisownię ośmiu podstawowych kresek tego znaku, zarazem - osiem podstawowych cegiełek pisma wzrocowego. Uważa się, że ich ciągłe ćwiczenie pozwala udoskonalić piękno pisanych odręcznie znaków. Poświęcono im dwa traktaty:

Pochwała Ośmiu Zasad Znaku "Yong" (永字八法頌) Liu Zongyuana (柳宗元) z czasów dynastii Tang.
Objaśnienie Ośmiu Zasad Znaku "Yong" (永字八法解) Li Puguanga (李溥光) z czasów dynastii Yuan. Li poszczególnym kreskom nadał dwusylabowe, metaforyczne nazwy.

Kreski składające się na znak Yong.
Numeracja odpowiada kolejności kreślenia.
Kolejne kreski zachodzą na sieibie,
dlatego numery mogą się powtarzać.

Oto poszczególne kreski oraz zasady ich kreślenia (według kolejności pisania):

Cè (側), czyli "Ubocze"
- Znana także jako Diǎn (點), czyli "kropka"
- Nazwa Li Puguanga: Guài Shí (怪石), czyli "Dziwny Kamień"
- Z góry i lewa na dół, do prawa
Lè (勒), czyli "Lejce"
- Znana także jako Héng (橫), czyli "Poziom"
- Nazwa Li Puguanga: Yù Àn (玉案), czyli "Jadietowy stół"
- Prosta pozioma linia
Nǔ (弩 lub 努), czyli "Kusza"
- Nazwa Li Puguanga: Tiězhù (鐵柱), czyli "Żelazny filar"
- Znana także jako Tiěchǔ (鐵杵), czyli "Żelazny kostur"
- Prosta pionowa linia
Tī (剔), czyli "Wystrzał"
- Znana także jako Lì (趯), czyli "Skok"
- Powszechnie znana jako Gou (鉤), czyli "Hak"
- Nazwa Li Puguanga: Xiāzhuǎ (蟹爪), czyli "Kleszcz kraba"
- Haczyk zakrzywiony w lewą stronę
Cè (策), czyli "Bicz"
- Znana także jako Tiāo (挑), czyli "Podskok"
- Nazwa Li Puguanga: Hǔyá (虎牙), czyli "Ząb Tygrysa"
- Pozioma linia zwężająca się ku końcowi i begnąca do góry w prawo
Lüè (掠), czli "Passing lightly"
- Znana także jako Piě (撇), czyli "Skos"
- Nazwa Li Puguanga: Xījiǎo (犀角), czyli "Róg Nosorożca"
- Długa, lekko zakrzywiona linia biegnąca w lewo i w dół
Zhuó (啄), czyli "Dziobnięcie"
- Znana także jako Duǎn Piě (短撇), czyli "Krótki skos"
- Nazwa Li Puguanga: Niǎo Zhuó (鳥啄), czyli "Dzibonięcie ptaka"
- Krótka linia biegnąca w lewo i w dół
Zhé (磔), czyli "Rozczłonkowanie"
- Znana także jako Nà (捺), czyli "Nacisk", lub Pō (波), czyli "Fala"
- Nazwa Li Puguanga: Jīndāo (金刀), czyli "Złota Szabla"
- Linia na dół w prawo, poszerzająca się na końcu, przez co przyjmuje charakterystyczny kształt chińskiej szabli, dao (stąd nazwa "Rozłczonkowanie")

Kreski te mają różnorakie modyfikacje. Istnieją również inne odmiany kresek.

[edytuj] Historia

Początki pisma wzrocowego sięgają V wieku, okresu Południowych i Północnych Dynastii. Style pisma z tej epoki nazywane są [pismem] wzorcowym z [państwa] Wei (魏楷 Weikai). Według niektórych badaczy pismo to wywodzi się z pisma bieżącego, według innych - z pisma kancelaryjnego.

Najbardziej znani kaligrafowie z dynastii Tang, których prace stały wzorem dla następnych to:

Czterej Wielcy Kaligrafowie z wczesnej dynastii Tang (初唐四大家):
- Ouyang Xun (歐陽詢)
- Yu Shinan (虞世南)
- Chu Suiliang (褚遂良)
- Xue Ji (薛稷)
"Yan-Liu" (“顏柳”)
- Yan Zhenqing (顏真卿)
- Liu Gongquan (柳公權)

Za najbardziej znane zabytki pisma wzrocowego uchodzą:

Zapiski rzeźbiarskie Yao Boduo (姚伯多造像記) z epoki Południowych i Północnych Dynastii
Stela generała Guangwu (廣武將軍碑) z epoki Południowych i Północnych Dynastii
Stela ze świątyni Longzang (龍藏寺碑) z czasów dynastii Sui
Nekrolog z grobowca Sui Xiaoci (蘇孝慈墓誌) z czasów dynastii Sui
Nekrolog z grobowca pięknej Tong (董美人墓誌) z czasów dynastii Sui