Bopomofo
Z Wikipedii
Bopomofo, zwany też Zhuyin zimu, to bazowany na piśmie chińskim fonetyczny skrypt służący do zapisywania języka chińskiego. W sporym stopniu wyparty przez oparty na piśmie łacińskim pinyin. Stosowany i uczony w szkołach po dziś dzień na Tajwanie.
Nie jest to system w pełni alfabetyczny. Dzieli on sylabę chińską (podstawową jednostkę morfologiczną języka chińskiego) na spółgłoskę inicjalną I (np. b, zh), półsamogłoskę medialną M (i, u lub ü) oraz tzw. final F, czyli resztę sylaby (np. a, ou, eng).
Sylaba moze mieć postać F, M, MF, I, IF, IM, IMF. Niektórych dźwięków finalnych się nie zapisuje wcale - np. dźwięku zapisywanego w pinyin literą "i" po z, c, s, zh, ch, sh lub r (w transkrypcji Jaworskiego-Jabłońskiego - literą "y"), stąd możliwy zapis sylaby jako sam inicjal.
W systemie pełnym istnieją jeszcze znaki specjalne do zapisu tonów oraz znaki do zapisu dźwięków obcych językowi chińskiemu mandaryńskiemu, lecz występujące w językach mniejszości narodowych, np. V, NY (= ń), Em itp.
A oto niektóre z nich:
- A - ㄚ
- O - ㄛ
- E - ㄜ
- E - ㄝ
- U - ㄨ
- Ai - ㄞ
- Ei - ㄟ
- Ao - ㄠ
- Ou - ㄡ
- An - ㄢ
- En - ㄣ
- B - ㄅ
- P - ㄆ
- M - ㄇ
- F - ㄈ
- D - ㄉ
- T - ㄊ
- N - ㄋ
- L - ㄌ
- G - ㄍ
- K - ㄎ
- H - ㄏ
- J - ㄐ
- Q - ㄑ
- X - ㄒ
- R - ㄖ
- Z - ㄗ
- C - ㄘ
- S - ㄙ
Alfabetyczne: Łaciński • Arabski • Aramejski • Braille'a • Cirth • Cyrylica • Dewanagari • Etiopski • Fenicki • Głagolica • Gocki • Grecki • Gruziński • Hawajski • Hebrajski • Ormiański • Runiczny • Tengwar
Sylabiczne: Czirokeski • Dewanagari • Gurmukhi • Tybetański • Hiragana • Katakana • Tamilski • Tajski • Laotański • Bopomofo • Sojombo • Hangyl
Obrazkowe: Hieroglify • Pismo pierwotne
Chińskie: Kanji • Chińskie pismo tradycyjne • Chińskie pismo uproszczone • Hancha
Zobacz też: Alfabet • Systemy pisma CJK • Alfabet flagowy • Alfabet Morse'a
