Nowa Fundlandia i Labrador

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy prowincji Kanady. Zobacz też: dominium brytyjskie o tej samej nazwie.

Newfoundland and Labrador
Terre-Neuve-et-Labrador


Flaga Nowej Funlandii i Labradoru	Godło Nowej Funlandii i Labradoru

Dewiza: Quaerite Primum Regnum Dei (Wpierw szukajcie Bożego Królestwa)

Język urzędowy

angielski, francuski

Stolica

Saint John's

Największe miasto

Saint John's

Premier

Roger Grimes

Gubernator porucznik

Edward Roberts

Reprezentacja w parlamencie
- przedst. w Izbie Gmin
- przedst. w Senacie ||

7
6

Powierzchnia
Całkowita
• Ziemia
• Woda

2006
405 212 km²
405 212 km²
7,7%

Ludność
• Całkowita (2001)
• Gęstość

533 800
1,43 os./km²

Akces po Konfederacji

rok - 1949 (jako dwunasta)

Strefa czasowa

UTC -3,5

Informacja pocztowa
• Kod telefoniczny
• ISO 3166-2
• Skrót pocztowy
• Pierwsza litera kodu

709
CA-NL
NL
A

Strona internetowa

www.gov.nl.ca

Oficjalne symbole prowincjonalne

[edytuj] Wiadomości ogólne

Nowa Fundlandia i Labrador – prowincja Kanady. Prowincja zajmuje całą wyspę Nową Fundlandię i wschodnią część półwyspu Labrador oraz okoliczne mniejsze wyspy. Prowincja posiada lądową granicę z prowincją Quebec oraz morską z prowincjami Nowa Szkocja i Wyspa Księcia Edwarda. Od 1949 prowincja ograniczała się do wyspy Nowej Fundlandii. W 1964 prowincja zmieniła swą nazwę na obecną, choć oficjalnie obowiązywała ciągle Nowa Fundlandia. Oficjalna nazwa została zaakceptowana przez Rząd Federalny Kanady dopiero w 2001, po rozwiązaniu sporu terytorialnego pomiędzy prowincją a Quebekiem. Największym miastem prowincji, a zarazem jej stolicą, jest Saint John's leżący na wyspie.

Prowincja jest najbardziej zaniedbaną częścią Kanady. Gospodarka prowincji głównie oparta na rybołówstwie od wielu lat przeżywa gospodarczy kryzys. Bezrobocie na wyspie osiąga 20%. Najwyższy jest też poziom opodatkowania. Prowincja uznawana jest za "chorego człowieka" Kanady. W oczach Kanadyjczyków Nowofundlandczycy, nazywani krótko Nufie, uchodzą za prowincjuszy i nieudaczników. W kraju krążą tysiące dowcipów na ich temat. Prowincja jest jedyną częścią Kanady, w której maleje liczba ludności, głównie ze względu na emigrację ludności do innych części Kanady.

[edytuj] Struktura polityczna

[edytuj] Gubernator porucznik

Gubernator porucznik jest przedstawicielem głowy państwa, monarchy angielskiego, w prowincji. Choć gubernator mianowany jest przez monarchę, następuje to automatycznie po rekomendacji premiera prowincji. Funkcje gubernatora porucznika są czysto honorowe i ceremonialne, choć teoretycznie może on wpływać na kształt polityki lokalnej.

[edytuj] Zgromadzenie legislacyjne

Parlament Manitoby Legislative Assambly of New Fundland and Labrador składa się współcześnie z 57 deputowanych Members of Legislative Assambly w skrócie MLA. Wybierani są w 57 jednomandatowych okręgach wyborczych. Partia zdobywająca większość w parlamencie tworzy rząd prowincjonalny, a jej przewodniczący zostaje premierem prowincji. Druga co do liczebności partia w parlamencie otrzymuje status oficjalnej opozycji.

W obecnej 17 kadencji zgromadzenia legislacyjnego miejsca podzielone są następująco:

Konserwatywna Partia Nowej Fundlandii i Labradoru – 34
Liberalna Partia Nowej Fundlandii i Labradoru – 12
Nowa Demokratyczna Partia Kanady – 2

Po dane historyczne na temat składu Zgromadzenia Legislacyjnego zobacz: Zgromadzenie Legislacyjne Nowej Fundlandii i Labradoru.

[edytuj] Rząd

Ministry of Education – Ministerstwo edukacji
Ministry of Environment – Ministerstwo ochrony środowiska
Ministry of Executive Council – Rada ministerialna
Ministry of Finance – Ministerstwo finansów
Ministry of Fisheries and Aquaculture – Ministerstwo rybołówstwa i rolnictwa
Ministry of Forest Resources and Agrifoods – Ministerstwo leśnictwa i gospodarki żywnościowej
Ministry of Government Services and Lands – Ministerstwo usług wewnątrz rządowych nieruchomości rządowych
Ministry of Health and Community Services – Ministerstwo zdrowia i opieki socjalnej
Ministry of Human Resources and Employment – Ministerstwo pracy
Ministry of Industry, Trade and Rural Development – Ministerstwo przemysłu, handlu i rozwoju terenów północnych
Ministry of Justice – Ministerstwo sprawiedliwości
Ministry of Labrador and Aboriginal Affairs – Ministerstwo do spraw Indian i Labradoru
Ministry of Mines and Energy – Ministerstwo górnictwa i energetyki
Ministry of Municipal and Provincial Affairs – Ministerstwo spraw wewnętrznych i samorządowych
Ministry of Tourism, Culture and Recreation – Ministerstwo turystyki, kultury i rekreacji
Ministry of Works, Services and Transportation – Ministerstwo robót publicznych i transportu
Ministry of Youth Services and Post-Secondary Education – Ministerstwo szkolnictwa wyższego

[edytuj] Premier

Premier Nowej Fundlandii i Labradoru jest szefem rządu prowincjonalnego w tej prowincji. Posiada on bardzo szerokie uprawnienia, pozwalające prowadzić skuteczne rządy, jeśli tylko ma zapewnione poparcie w parlamencie. Premierem zostaje lider partii zdobywającej większość w parlamencie. Jeśli z jakichś powodów w czasie trwania sesji parlamentu przewodniczący rządzącej partii zostaje zmieniony, następuje automatyczna zmiana na stanowisku premiera prowincji.

[edytuj] Podział terytorialny

Zobacz: lista jednostek samorządowych Nowej Fundlandii i Labradoru.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Nowej Fundlandii.

Nowa Fundlandia zamieszkana była przez niewielką grupę Indian Beothuk. Kontakty Europejczyków z tym rejonem datują się od X w. Pierwsi na Nowej Fundlandii wylądowali Wikingowie. Już w XVI w. u jej wybrzeży ryby poławiali baskijscy rybacy. Za nowożytnego odkrywcę rejonu uważa się Johna Cabota. Wyspa przez kilka stuleci była tymczasową bazą dla brytyjskich kompanii rybackich. Mimo oficjalnego zakazu i licznych prób wykorzenienia, rozpoczęło się także nielegalne osadnictwo. Poziom tego zjawiska zmusił rząd brytyjski do oficjalnego uznania kolonii w 1811, a następnie w roku 1855 nadania jej statusu dominium. Wobec kryzysowej sytuacji w finansach publicznych, w roku 1934 Dominium ogłosiło upadłość, przechodząc pod brytyjski zarząd komisaryczny. W 1949 w wyniku referendum dołączyło jako dwunasta prowincja do Konfederacji Kanady. W 2005 wydzielono autonomiczny obszar Nunatsiavut dla Inuitów.

U jej brzegów łupił Peter Eston. (?)

[edytuj] Geografia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Geografia Kanady.

[edytuj] Ukształtowanie powierzchni

Wyspa Nowa Fundlandia ma wysokie, klifowe wybrzeża wzdłuż średnio bogato rozwiniętej linii brzegowej. Większość wyspy tworzy nizina. Jedynymi wzniesieniami jest pasmo górskie Long Range Mountain, rozciągające się wzdłuż zachodnich wybrzeży wyspy. Najwyższym jego szczytem jest Gros Morne wznoszący się na 806 m n.p.m.

Prowincja zajmuje wschodnią część półwyspu Labrador, obejmując część centralnego masywu i pasma górskiego z najwyższym szczytem Góra Caubvick wznoszącym się na wysokość 1652 m n.p.m.

[edytuj] Wody śródlądowe

Wyspa jest bogata w wody śródlądowe. Przepływają przez nią dwie rzeki, znajduje się kilka mniejszych jezior. Niektóre obszary wyspy są bagniste.

Półwysep Labrador przecinany jest przez wiele wartkich rzek, na których budowane są zapory i elektrownie wodne. Większość z nich znajduje się w Quebecu. Największymi rzekami są: Mała Mecatina, Churchil i Kanairiktok

[edytuj] Klimat

Nowa Fundlandia leży w strefie klimatu atlantyckiego. Brak jednak naturalnej osłony z północy czyni ją otwartą na wpływy arktyczne. W związku z takim położeniem klimat jest szczególnie kapryśny i ekstremalny. Np. St. John's, stolica Nowej Fundlandii, bije wszelkie rekordy meteorologiczne spośród wszystkich znaczących miast Kanady. Charakterystyczne dla wyspy są wietrzne i chłodne zimy i wiosny, oraz łagodne, lecz nie upalne, za to deszczowe lata. Oto niektóre statystyki meteorologiczne (w odniesieniu rocznym), w których miasto to zajmuje pierwsze miejsce pośród stolic prowincji Kanady:

124 dni mglistych (następny Halifax, Nowa Szkocja – 122)
359 cm śniegu (następny Quebec City – 343)
1514 mm opadów deszczu (następny Halifax 1491)
24,3 km/h średnia roczna prędkość wiatru (następna Regina, Saskatchewan 20,7)
1497 godzin słonecznych (następne Charlottetown, Wyspa Księcia Edwarda – 1818)

[edytuj] Zasoby naturalne

Największe znaczenie mają pokłady ropy naftowej na szelfie kontynentalnym. Do innych należą złoża rudy żelaza, oraz pewne ilości srebra i złota.

[edytuj] Gospodarka

Ostatnie lata XX i pierwsze XXI w. wskazują pozytywne trendy w gospodarce prowincji. Związane jest to z odkryciem ropy naftowej na szelfie kontynentalnym. Wydobycie tego surowca rozpoczęło się w 1997, w 2003 osiągnęło ponad 120 baryłek rocznie. Dochody z wydobycia ropy wpłynęły na gwałtowny wzrost dochodu narodowego prowincji (w latach 1995-2002 osiągnął ponad 70%). Ten wzrost będący bardzo pozytywnym trendem w gospodarce prowincji, nie przekładał się na aż tak wielki wzrost zatrudnienia. Bezrobocie ciągle utrzymuje się na wysokim poziomie prawie 17%. Nowe programy aktywizacji zawodowej mogą jednak przynieść poprawę w tym względzie.

Innym ważnymi dziedzinami gospodarki Nowej Fundlandii są (dane z 2002):

przemysł wytwórczy – głównie związany z przetwórstwem rybnym, metalurgią i papiernictwem, przyniósł 2,24 miliardów dolarów.
Górnictwo – głównie minerale – rudy żelaza, oraz w mniejszych ilościach, srebra, złota i surowców do produkcji materiałów budowlanych. Dochód w tej dziedzinie osiągnął 724 milionów dolarów.
Rybołówstwo – tradycyjny przemysł wyspiarski, po załamaniu początków lat dziewięćdziesiątych osiągnęło poziom dochodów ok. 0,5 miliarda dolarów.
Przemysł leśny i rolnictwo – wobec zwiększającej się konkurencji zachodnich i północnych terenów Kanady, jest jedyną gałęzią gospodarki zmniejszającą swój dochód w ostatnich latach. Sumaryczny dochód leśnictwa i rolnictwa wyniósł 640 milionów dolarów.
Ważnym sektorem gospodarki prowincji jest turystyka. Naturalne piękno wyspy i przyjazny charakter jej mieszkańców przyciąga coraz większe rzesze zwolenników aktywnego odpoczynku. Dochód z turystyki wyniósł ponad 300 milionów dolarów.
Usługi wewnętrzne – wobec generalnej poprawy perspektyw gospodarczych odnotowuje się aktywizację rynku wewnętrznego. Szczególnie jest to widoczne na rynku budowlanym i sprzedaży dóbr konsumpcyjnych.