Mateusz Basarab
Z Wikipedii
Mateusz Basarab (ur. 1588, Brâncoveni, Olt - zm. 9 kwietnia 1654, Bukareszt) był hospodarem (księciem) Wołoszczyzny w latach 1632 - 1654.
[edytuj] Rządy
Większą część swych rządów Mateusz spędził na odpieraniu ataków Mołdawii, czego dokonał w latach 1637, 1639 oraz 1653. Był postępowym władcą, stworzył pierwszy na Wołoszczyźnie kodeks prawny. Dbał również o sztukę i religię (założył pierwszą szkołę wyższą na Wołoszczyźnie). Ufundował ponad 45 kościołów i klasztorów. Jest porównywany do Stefana Wielkiego, sławnego władcy Mołdawii.
Jego wybór w 1632 był pierwszym oficjalnym odejściem od zwyczajowych zasad. Basarab był jedynie bojarem (z rodziny Craioveşti) i nie był spokrewniony z poprzednim księciem. Powodem jego kandydatury była prawdopodobnie reakcja rdzennych bojarów na kandydatury napływowych Greków i Lewantyńczyków. Inną przyczyną mogło być używane przez Mateusza nazwisko "Basarab" - należące do słynnego rodu.
Rządy Mateusza Basaraba zbiegły się z ostatnim etapem upadku pomniejszej szlachty - wynikiem politycznej presji ze strony bojarów i drastycznych zmian ekonomicznych.
Prawdopodobnie książę planował wyzwolenie się spod rządów Imperium Osmańskiego i zawładnięcie całą Rumunią. Utrzymywał bliskie stosunki z władcą Siedmiogrodu Jerzym II Rakoczy, ambitnym, silnym i autonomicznym lennikiem Turcji.
[edytuj] Prawa i reformy
Mateusz Basarab i mołdawski książę Wasyl Lupu jako pierwsi wprowadzili prawo pisane w swych księstwach. Jednakże te dwa prawie identyczne zbiory praw nie zostały ustalone przez tradycję, lecz były rumuńskim tłumaczeniem praw Cesarstwa Bizantyjskiego. Dwa zbiory praw spisane przez Mateusz Basaraba to Pravila de la Govora ("Kod Govory") z 1640 oraz Pravila lui Matei Basarab ("Kod Mateusza Basaraba" znany również jako Îndreptarea Legii - "Kształtowanie Praw") z 1652.
