Kościół Wyznający
Z Wikipedii
Kościół Wyznający (niem. Bekennende Kirche) – nazwa anty-nazistowskiego ruchu w niemieckim Kościele luterańskim, działającego w okresie 1934-1945.
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] Konflikt z faszyzmem
Zamiarem Adolfa Hitlera było włączenie wszystkich Kościołów w Niemczech do współpracy z nazizmem. Większe trudności sprawiło podporządkowanie protestantyzmu, ze względu na brak jednolitej struktury zarządzania. Tym niemniej działania Hitlera doprowadziły do powstania tzw. Niemieckich Chrześcijan (Deutsche Christen) – wywodzących się głównie z luteranizmu i głoszących pochwałę rasizmu i antysemityzmu. Hitler mianował również "biskupa Rzeszy" (Reichsbischof), który miał reprezentować 3 główne Kościoły protestanckie w Niemczech.
Działania te były sprzeczne z historią i tradycjami ewangelików, wśród których pojawiły się protesty przeciwko uzależnianiu religii od faszystowskiego państwa, kuriozalnej "teologii" Niemieckich Chrześcijan (którzy "oczyszczali" chrześcijaństwo z "żydowskich naleciałości") i przeciwko tzw. paragrafom aryjskim, wykluczającym osoby pochodzenia żydowskiego z Kościołów. Konflikt (nazwany "walką Kościołów" (Kirchenkampf) z pro-faszystowkimi tendencjami stworzył Ruch Młodoreformacyjny (Jungreformatorische Bewegung), któremu przewodzili znani teolodzy ewangeliccy: bp. Hans Lilje, bp. Wilhelm Stählin, ks. Martin Niemöller i ks. Dietrich Bonhoeffer. Z tym ruchem współpracował teolog kalwiński Karl Barth, który przede wszystkim wspólnie z ks.Bonhoefferem napisał i w dniu 30 maja 1934 opublikował tekst Deklaracji z Barmen. Odrzuca on podporządkowanie Kościoła państwu, neguje łączenie chrześcijaństwa z innymi doktrynami i polityką, odmawia zaakceptowania Hitlera jako przywódcy narodu.
[edytuj] Powstanie Kościoła Wyznającego
We wrześniu 1933 ks. Niemöller utworzył "Pogotowie pastorów" (Pfarrernotbund), które udzielało pomocy ofiarom faszystowskiego państwa. Podczas synodu w Wuppertal-Barmen w dniach 29-31 maja 1934 powołano Kościół Wyznający jako opozycję wobec pro-hitlerowskiego protestanckiego Kościoła Rzeszy. Deklaracja z Barmen stała się podstawą doktrynalną nowej organizacji pod kierownictwem ks. Niemöllera i powołanej rady. Kościół Wyznający odrzucił jakąkolwiek współpracę z popieranymi przez Hitlera duchownymi, (których uznał za "odstępców od wiary").
Kościół Wyznający miał duże poparcie ludności: na zjeździe we Frankfurcie nad Menem w 1934 wzięło udział ponad 12 000 osób. W kraju związkowym Nassau-Hesja ponad połowa duchownych ewangelickich odmówiła podporządkowania się Hitlerowi. Całe Niemcy podzieliły się na zwolenników i przeciwników nowego Kościoła. Pro-nazistowscy duchowni ogłosili go organizacją nielegalną i anty-państwową, zakazali niepodporządkowanym duchownym odprawiania nabożeństw w kościołach. Kościół Wyznający zaczął działać w ukryciu; zebrania odbywały się w np. halach fabrycznych i stodołach. Coraz więcej ludzi, obawiając się szykan i represji odchodziło z Kościoła.
Podczas kolejnego synodu w Bad Oeynhausen w lutym 1936 Kościół Wyznający podzielił się na 2 frakcje: większość zgodziła się na podporządkowanie hitlerowskiemu państwu, radykalna mniejszość kontynuowała działalność w konspiracji i nie miała już żadnego wpływu na politykę Niemiec.
Po zakończeniu II wojny działacze ci współtworzyli nową doktrynę protestantyzmu niemieckiego (w tym uznanie winy współpracy większości duchownych z hitleryzmem). Stanowisko Kościołów ewangelicko-augsburskich w RFN wobec Kościoła Wyznającego jest niejasne: z jednej strony nieoficjalnie uznały działalność jego pastorów za legalną, z drugiej strony odmówiły zapłacenia im zaległych za ten okres wynagrodzeń.
[edytuj] Bibliografia
- Klaus Scholder, Die Kirchen und das Dritte Reich, Berlin, 1977.
