Zoetstof
Een zoetstof is een stof die zoet smaakt. De term wordt in twee betekenissen gebruikt:
- voor stoffen die niet tot de suikers behoren, maar die wel, net als suiker, het zintuig voor zoete smaak prikkelen
- voor alle zoetmakers, zowel suikers als andere zoetstoffen.
Inhoud |
[bewerk] Zoetsmakende stoffen
Voedsel wordt zoet doordat het een zoetmaker bevat. Deze zoetmakers zijn onder te verdelen in:
- suikers, bijvoorbeeld glucose, stevioside, lactose en sacharose
- (andere) zoetstoffen:
- polyolen, (meervoudige alcoholen) bijvoorbeeld sorbitol en xylitol, die op basis van suiker zijn vervaardigd, maar zelf geen suikers zijn
- kunstmatige zoetstoffen, bijvoorbeeld aspartaam, cyclamaat en sacharine.
[bewerk] Toepassingen
Hoewel de verbrandingswaarde van zoetstoffen (het aantal calorieën per gram) ongeveer gelijk is aan die van suiker, zijn ze zóveel zoeter dan suiker (tot wel 500 maal) dat ze in veel kleinere hoeveelheden kunnen worden toegepast. Wanneer een zoetstof vijfhonderd maal zoeter is dan suiker, kan er in een consumptie waar normaal 100 gram suiker in gaat volstaan worden met slechts 200 milligram van die zoetstof.
Zoetstoffen worden onder andere toegepast in snoepproducten zoals drop, om tandbederf tegen te gaan. Ze worden toegevoegd aan limonadesiroop en aan kindertandpasta.
Voor diabetici zijn polyolen vaak een bruikbare zoetstof.
[bewerk] Dosering
Er bestaat een tweetal standaarden die aangeven hoeveel zoetstof men zonder bezwaar tot zich kan nemen:
- ADI: de "aanvaardbare dagelijkse inname" geeft per stof aan, hoeveel inname per dag verantwoord is.
- ARfD: de "acute reference dose" geeft aan hoeveel inname ineens nog verantwoord is.
Overigens is niet altijd duidelijk wat de gevolgen zijn als iemand zo'n dosis overschrijdt. Ook is de vaststelling van een ADI natte-vingerwerk, waarbij een grote veiligheidsmarge wordt aangehouden.
[bewerk] Bijwerkingen
Zoetstoffen krijgen steeds meer kritiek te verduren, omdat ze niet altijd onschadelijk zijn. Ze mogen niet voorkomen in voedsel dat speciaal bestemd is voor baby's, peuters en kleuters. Maar kinderen gebruiken soms ook ander voedsel.
Een recent onderzoek van de Voedsel en Waren Autoriteit (2005) gaf aan dat 96% van de producten die zoetstof bevatten, de toegestane doses niet overschrijden. Indien die producten echter naast elkaar worden gebruikt, kan uiteraard wel overschrijding plaats vinden.
Met name voor cyclamaat werd gevonden dat het gebruik bij kinderen algauw tot een te hoge inname leidt. 1- tot 4-jarigen die meer dan twee glazen "light"-frisdrank per dag nemen, komen spoedig boven het ADI-niveau uit.
Verder is bekend dat de polyolen in drop bij overmatig gebruik diarree kunnen veroorzaken.
Van aspartaam wordt wel beweerd dat het kankerverwekkend zou zijn, maar dit wordt o.a. door het Koningin Wilhelmina Fonds met stelligheid ontkend. Ook de wetenschappelijke adviesraad van de EU heeft in mei 2006 opnieuw bevestigd dat er geen reden is om de huidige ADI van 40 mg/kg/dag te verlagen. Alleen voor fenylketonurie-patiënten wordt aspartaam afgeraden omdat een van de afbraakproducten, fenylalanine, voor hen gevaarlijk is.
[bewerk] Lijst van zoetstoffen
Hieronder volgt een (onvolledige) lijst van zoetstoffen, met hun zoetheid in vergelijking met gewone suiker (sacharose)
| zoetstof | zoetheid t.o.v. sacharose op gewichtsbasis |
Status/ E-nummer |
|---|---|---|
| 2-methoxy-5-nitroaniline | ? | giftig |
| acesulfaam-K | 200 | E950 |
| aspartaam | 200 | E951 |
| berylliumchloride | ? | extreem giftig |
| chloroform | ? | giftig |
| cyclamaat | 30 | E952 |
| D-leucine | ? | ? |
| dulcine (parafinetidine-ureum) | 250 | ? |
| fructose | 1,73 | suiker [1] |
| galactose | 0,32 | suiker |
| glucose | 0,74 | suiker |
| glycol | ? | giftig |
| glycyrrhizinezuur | 50 | ? |
| invertsuiker | 1,2 | suiker |
| lactitol | 0,9 | E966 |
| lactose | 0,15 | suiker |
| loodacetaat | ? | giftig |
| maltose | 0,32 | suiker |
| maltitol | 0,9 | E965 |
| mannitol | 0,5 | E421 |
| propyloxy-nitroaniline | 4000 | giftig |
| sacharine (orthobenzoëzuursulfimide) | 550 | E954 |
| sacharose | 1 | suiker |
| splenda (4,1',6'-trichloro-galacto-sucrose) | 650 | E955 |
| stevia (stevioside) | 250 | geen E-nr [2] |
| sorbitol | 0,55 | E420 |
| thaumatine | 2500 | E957 |
| xylitol | 1 | E967 |
[bewerk] Voetnoten
- ^ Suikers zijn geen hulpstoffen maar 'gewone' voedingsstoffen, en hebben geen E-nummer.
- ^ Stevia is in Europa niet toegelaten, maar bijvoorbeeld in Japan wel.
[bewerk] Externe links
- De module Zoetstoffen als webchemie voor 5/6 vwo
- Voedsel en Waren Autoriteit
- Koningin Wilhelmina Fonds
- Interview in Trouw
- Een site met een zeer kritische instelling t.o.v. aspartaam, die niet door het merendeel van de wetenschappers wordt gedeeld.
